Fálkinn - 17.05.1965, Blaðsíða 18

Mér hefur jafnan verið það
kærkomið viðfangsefni að taka
mér penna í hönd, þegar eitt-
hvað hefur borið við í starfi
mínu, sem telja má óvenjulegt
og ólíkt því, sem það hefur að
öðru jöfnu upp á að bjóða.
Starf lögreglunnar inniheld-
ur sjaldnast neitt sögulegt eða
spennandi, en einstaka sinnum
verður hún þó að horfast í augu
við ráðgátur, þar sem málsat-
vik eru svo óvenjuleg og vill-
andi, að hana skortir reynslu
og stundum skarpskyggni til
þess að bregða ljósi yfir þær.
í okkar fámenna þjóðfélagi eru
vandlega undirbúin og þaul-
hugsuð afbrot svo fátíð, að
glæpamaðurinn sleppur oftast
við refsingu, þar eð lögreglunni
verður aflfátt í átökunum við
hann, sakir ókunnugleika og
þekkingarskorts á stærri af-
brotum, sem löggæzlulið stór-
þjóðanna glíma við dag hvern.
Nokkur slík mál hafa þó verið
upplýst hér, og þótt skömm sé
frá að segja hefur það oftast
verið að þakka manni, sem alls
ekki er í lögreglunni, að þau
hafa verið leyst. Mér þykir því
tilhlýðilegt að velja fyrst og
fremst í skrif mín það efni, sem
varðar þessa hjálparhellu lög-
reglunnar sérstaklega. Þessi
maður, sem er í áberandi stöðu
vill ekki láta síns rétta nafns
getið svo ég kalla hann Skarp-
héðinn Lárusson, en hann er
prófessor við háskólann og nýt-
ur þar mikillar hylli nemenda
sinna eftir því sem ég hef
heyrt.
Þar sem við prófessorinn er-
um mjög nánir vinir bæði
vegna samstarfsins og fráfornu
fari, álít ég að það muni standa
mér nær en mörgum öðrum að
varpa nokkru ljósi yfir afrek
hans. Annað, sem styður þá á-
kvörðun mína að taka fyrst og
fremst til meðferðar þau mál,
sem hann hefur verið viðrið-
inn, er það, að mörg þeirra
hafa leystst á þann hátt, að al-
menningur hefur ekki fengið
vitneskju um úrslitin, Þau hafa
því verið hulin nokkurs konar
dularblæju í augum fólks, og
margar munnmælasögur hafa
komizt á kreik varðandi þau,
sem ekki hafa við nein rök að
styðjast. Þótt langt sé um liðið
síðan flestir þeir atburðir áttu
sér stað, sem nú koma fyrir
augu lesenda, neyðist ég til
þess að nota gervinöfn á stöku
stað, og endrum og eins eru
staðsetningar rangar.
Ég kýs að skýra fyrst frá ráð-
gátunni um horfna málverkið
og styð það val mitt tvennum
rökum. í fyrsta lagi er þetta
eitt af fyrstu málunum, sem
prófessorinn leysti fyrir lög-
regluna. I öðru lagi skýrir
Skarphéðinn ýtarlegar frá þeim
rökfræðilegu ályktunum, sem
leiddu til úrlausnar málsins en
oft annars. Ég get því birt les-
andanum hans eigin orð eða
því sem næst um það, hvernig
hann vegur og metur möguleik-
ana, útilokar suma og fær þá
niðurstöðu, sem bezt kemur
heim við málsatvikin. Sá galli
er þó oft á gjöf Njarðar í sam-
bandi við rökfræðilegar niður-
stöður af þessu tagi, að þær
skilja ekki alltaf einungis einn
möguleika eftir. Lausnirnar á
dæmunum geta stundum verið
fleiri en ein. Þó er það oftast
svo, að sú niðurstaða, sem
sennilegust er og studd beztum
rökum, reynist að jafnaði vera
sú rétta. Nú er víst rétt að fara
að víkja sér að efninu, og verð
ég að vara mig á þeim veik-
leika mínum að steypa mér út
í drepleiðinlegar hugleiðingar
um efnið, sem lesandinn hefur
eflaust lítinn áhuga á. Og þá
er það sem sagt ráðgátan um
horfna málverkið.
í stórhýsi hins kunna útgerð-
armanns Steinars Sigurðssonar
að Ránarstíg 140, var allt í upp-
námi, því hinu heimsfræga
málverki „Þjóð í hlekkjum“,
hafði verið stolið. Randvéfr
Skúlason, sem málaði myndiná
og var staddur á heimili Stein-
ars, þegar hvarfið varð, áleif,
að hún myndi vera um það bil
tveggja milljóna króna virði.
Þessa tölu hafði hann frá hin-
um kurfpa brezka uppboðshald-
ara, Sir Roger Smallbone, sem
taldi verðið jafnvel of lágt á-
ætlað, fremur en hitt.
Þá nótt, er hvarfið átti sér
stað, voru staddir á heimili
Steinars auk hans Geir bróðir
hans, Ólöf móðir hans og fjög-
urra manna Þjónustulið. Þetta
fólk var allt heimilisfast á
staðnum. Næturgestir voru
þrír: Páll Sveinsson, lögfræð-
ingur, Halldór Halldórsson,
skipstjóri og auk þess áður-
nefndur Randvér Skúlason.
Þótt embættisstolt mitt sé
ekki minnaenyfirlögregluþjóni
hlýðir að hafa, fannst mér mál
þetta frá því fyrsta svo ómögu-
SÖGUPERSÖNUR:
Ljónharður Ólafsson, yfirlögregluþjónn og sögumaður.
Skarphéðinn Lárusson, rökfræðiprófessor.
Steinar Sigurðsson, útgerðarmaður og milljónamær-
ingur.
Geir Sigurðsson, bróðir hans.
Ólöf Geirsdóttir, móðir þeirra.
Páll Sveinsson, lögfræðingur.
Randvér Skúlason, fyrrverandi málari.
Halldór Halldórsson, skipstjóri.
Davíð Guðmundsson, lögregluþjónn.
Þjónustufólk.
18
FALKINN