Iðnneminn - 01.10.1993, Blaðsíða 66

Hvar eru þau nú?
Sigurður Magnússon
framkvæmd námsins og skólamir voru vanbúnir að bæta
þetta upp. Baráttan fyrir tilkomu verknámsins var því
helsta baráttumálið á þessum ámm.
Eiginleg launabarátta var lítil, iðnnemar höfðu hvorki
verkfalls né samningsrétt, en það var krafa okkar á þessum
ámm að fá þau réttindi. Nemakaupið var mjög lágt, en þó
misjafnt eftir greinum, t.d. var mitt vikukaup 1965 rúmar
700 kr. á viku. Þetta kaup dugði á engan hátt til
framfærslu, þetta vom aðeins vasapeningar.
En þó ekki væri um eiginlega verkalýðsbaráttu að ræða
var mikið um það að INSI stæði í málarekstri fyrir
iðnnema gegn fyrirtækjum og iðnmeisturum sem bmtu á
þeim rétt.
Þetta var t.d. mjög algengt undir lok áratugarins á
ámnum 1968-70, en þá var mikið atvinnuleysi meðal
iðnaðarmanna og bitnaði það mjög á iðnnemum. Þá beitti
INSÍ sér fyrir skráningu atvinnulausra iðnnema og reyndi
síðan eftir megni að fá mál þeirra leiðrétt.
Félagsmálin vom málfundastarfssemi, kennsla í
fundarsköpum og ræðumennsku, umræðufundir um
þjóðmál og utanríkismál, ásamt margvíslegri íþrótta og
skemmtanastarfsemi. Samhliða var síðan rekið nokkuð
öflugt útbreiðslustarf, unnið að stofnun nýrra
iðnnemafélaga og haldið uppi kynningarstarfi í iðnskólum.
Eg held ég muni það rétt að iðnnemafélögin sem áttu aðild
að INSÍ þau ár sem ég var formaður hafi orðið flest um
16-18. Það segir sig sjálft að það var töluvert verk fyrir
forystuna að vera í góðu sambandi við stjómir svo margra
félaga, sem vom með aðsetur víða um landið. Einnig var
afstaða iðnnema til hinna ýmsu mála kynnt með
greinaskrifum í blöð og birtingu samþykkta INSÍ í
fjölmiðlum.
Þáttaka 1. maí hátíðahöldum var fastur liður í
starfsseminni og gengum undir fána INSÍ, en hann var
einmitt útbúinn á þessum ámm. Merki samtakanna sem
saumað var í fánann hafði Halldór Guðmundsson, sem
síðar varð framkvæmdastjóri Auglýsingastofu GBB og
Hvíta Húsins, hannað.
Hvernig var fjárhagsgrundvöllur sambandsins á
þessum árum?
Fjárhagurinn var ætíð mjög þröngur, tekjumar byggðust
fyrst og fremst á skatti sem aðildarfélögin greiddu,
einstökum fjáröflunum eins og t.d. tekjum af landsmótum
og skemmtunum sem haldnar vom til fjáröflunar. Eg man
það ekki fyrir víst en held þó að INSI hafi einnig notið
stuðnings ASÍ og einstakra verkalýðsfélaga.
Eg man það hinsvegar að það var nær ómögulegt að
halda fastan starfsmann og halda opinni skrifstofu eins og
full þörf var á, þó voru starfsmenn stundum ráðnir
tímabundið í einstök verkefni. Rekstur sambandsins og
starfssemin öll byggðist fyrst og fremst á mikilli
sjálfboðavinnu aðallega stjómarmanna og á
forustumönnum einstakra félaga.
Eg var því mjög ánægður þegar mér gafst tækifæri til
þess á Alþingi 1971 eða 72 að tryggja INSÍ fastan
tekjustofn í tengslum við gerð námssamninga. Eg átti þá
sæti í iðnaðamefnd Alþingis og gat komið því þannig fyrir
að breytingartillagan mín við lögin fór þangað til
umfjöllunar. Tillagan fékk hraða afgreiðslu í nefnd og fór í
gegn með naumum meirihluta.
Þessi tekjustofn varð til að festa komst á allt
skrifstofuhald INSI og vonandi hefur það átt sinn þátt í að
bæta kjör iðnnema jafnt á sviði kjaramála sem
menntunarmála.
Fléttuðust stjórnmálaátök inn í starfsemi INSÍ á
þessum árum?
Já, Já, en slík átök sköðuðu ekki starfsemi INSÍ.
Iðnnemar vora mjög samstíga í kröfum sínum í þeim
málum er lutu að bættum kjörum og menntunarmálum,
þótt þá greindi á í stjómmálum. Það var einkum í afstöðu
til utanríkismála sem hinar ólíku stjómmálaskoðanir komu
fram og var oft hart tekist á um þau á þingum samtakanna.
Þau ár sem ég starfaði vom vinstrimenn fjölmennari og
mótuðu mest starfsemi samtakanna.
Stjómmálaágreiningur kom þó aldrei í veg fyrir að við
val í stjóm INSI veldust fulltrúar hinna ýmsu
stjómmálaskoðanna. Við sem veittum INSÍ fomstu
gerðum okkur fulla grein fyrir gildi samstöðu og því að
fulltrúar hinna ýmsu sjónarmiða ættu talsmenn innan
stjómarinnar og einnig að sem flestar iðngreinar ættu þar
fulltrúa.
A þessum ámm voru reyndar mjög hörð stjómmálaátök
í þjóðfélaginu bæði um almenn kjaramál og ekki síður
utanríkismál, þetta var í lok hins svo nefnda
Viðreisnaráratugs og vinstristefna í mikilli sókn og
þátttaka ungs fólks í þjóðfélagsumræðu mikil.
Námsmannahreyfingar vom sterkar og háværar. Það var
því ofur eðlilegt að stjómmálaumræðan fléttaðist inn í
66