Tímarit iðnaðarmanna - 01.03.1927, Page 22

T I M A R I T
IÐNAÐARMANNA
linga sína, sem skólinn var aðallega ætlaður, þótt
fleirum gæfist kostur á að sækja hann.
A þessu tímabili var Arni Gíslason flest ár í
skólanefnd, eða 16 ár alls (1873 — 79 og 1880—
90), jónas Helgason 14 ár (1873—79 og 1882—90),
Sigfús Eymundsson 10 ár (1879—80 og 1882—
90), Sigmundur Guðmundsson prentari 2 ár
(1879—81), og Ólafur Ólafsson (1877), Helgi Helga-
son (1878), Einar Þórðarson (1889) og Kristján
Þorgrímsson (1881) sitt árið hver.
Teikniskólinn.
I desember 1892 var skólamálið vakið upp í
fjelaginu að nýju, og þá rætt um að koma á fót
teiknikenslu eingöngu. Voru það iðnaðarmenn, er
verið höfðu í útlöndum við framhaldsnám og þar
lært að meta gildi teikninganna við allan iðnað,
er vöktu máls á þessu. Var samþykt að byrja eftir
nýjár 1893. Skyldi kenna á sunnudögum kl. 4—6.
Engin skólanefnd var kosin, en framkvæmd máls-
ins falin fjelagsstjórninni. I henni voru þeir Magn-
ús Benjamínsson formaður, Arni Gíslason ritari og
Björn Kristjánsson gjaldkeri. Einar snikkari Páls-
son var ráðinn kennari, og stóð skólinn frá árs-
byrjun til aprílloka. Næsta vetur var einnig kent
frá ársbyrjun til aprílloka, en þeir Sigurður
Thoroddsen verkfræðingur og Helgi Thordersen
húsgagnasmiður ráðnir kennarar auk Einars. Nem-
endurnir voru bæði iðnaðarmenn og lærlingar, var
kenslan ókeypis fyrir fjelagsmenn Iðnaðarmanna-
fjelagsins, en 2 kr. skólagjald fyrir hina. Umsjón
skólans var einnig þetta ár í höndum fjelagssíjórn-
arinnar, en árið eftir, eða í janúar 1895, var kos-
in skólanefnd, voru í henni þeir Björn Guðmunds-
son, Einar Pálsson og Sveinn Sveinsson.
Næstu árin var nú skólinn hafður með svipuðu
fyrirkomulagi, að eins frá nýjári til aprílloka, og
að eins kend teikning (flatarteikning, fríhendisteikn-
ing og húsateikning). En 1898 var byrjað að kenna
1. nóv. Þann vetur voru 30 nemendur og allur
kostnaður við skólann 50 kr. Haustið eftir (1899)
var kenslan aftur aukin, og kent 6 tíma á hverj-
um sunnudegi, og haustið þar á eftir (1900) var
fyrirkomulaginu breytt, teikningin að eins kend 2
tíma, en íslenska, reikningur og danska kent 1
tíma á dag, hver námsgrein, og jafnframt nokkuð
af kenslunni flutt yfir á kvöld virku daganna. Hjer
er tekið upp það fyrirkomulag, sem hefir haldist
síðan og er enn í skólanum, að hafa hann sam-
einaðan unglingaskóla og iðnskóla, og má því með
rjettu segja, að í þessu efni hafi núverandi skipu-
lag skólans byrjað með 20. öldinni.
Nú fer að koma verulegt líf í skólann. Krafan
um að alþýða manna fái sæmilega undirstöðu-
mentun fer að verða almennari. Lærlingarnir sjálfir
fylgjast með og taka feginshendi þeirri fræðslu,
sem fram er boðin, því veturinn eftir, 1901 — 1902,
voru 64 nemendur í skólanum, sveinar og lærlingar.
Menn voru nú farnir að sjá, að þessi sunnu-
dagakensla var allskostar ónóg og að ekki tjáði
að láta við svo búið sitja, og 13. nóv. 1901 var
haldinn fundur í Iðnaðarmannafjelaginu til þess að
ræða um að gera skólann að kvöldskóla, og hvað
gera skyldi til þess að standast útgjöldin við skóla-
haldið, sem nú voru orðin það mikil, að fjelagið
treystist ekki að greiða hallann alveg úr sínum
sjóði árlega. Varð niðursfaðan af þeim umræðum
sú, að tveir menn voru kosnir til þess, ásamt stjórn
fjelagsins, að undirbúa málið, sækja um styrk til
alþingis til þess að standast kostnaðinn o. fi. I
stjórn fjelagsins voru þá Guðmundur ]akobsson
form., Sigvaldi Bjarnason ritari og Andrjes Bjarna-
son gjaldkeri, en þeim Magnúsi Benjamínssyni og
Einari Finnssyni var bætt við, sem nefndarmönnum.
Styrkbeiðni þessari tók þingið vel og veitti fje-
laginu 1000 kr. styrk á ári tvö næstu fjárhags-
tímabil eða árin 1902 og 1903. En ekki var látið
þar við sitja með skólann, því nú kemur fram á
sjónarsviðið sá maður, sem lagði smiðshöggið á
breytinguna og með rjettu má því kallast stofn-
andi hins eiginlega iðnskóla Iðnaðarmannafje-
lagsins í Reykjavík. Þessi maður var ]ón Þor-
láksson verkfræðingur. Lauk hann prófi í verkfræði
við háskólann í Kaupmannahöfn í byrjun ársins
1903 og kom hingað heim um vorið. Tók hann
þegar að beita sjer fyrir umbótum á iðnfræðsl-
unni og skrifaði Iðnaðarmannafjelaginu brjef, þar
sem hann gerir grein fyrir því, hvað kenna þurfi í
iðnskólanum, hvernig fyrirkomulag hann telji heppi-
legast og hvernig kljúfa megi kostnaðinn. Var þessu
erindi vísað til skólanefndarinnar, sem þá eins og
árið áður var skipuð 5 mönnum, og voru í henni
Magnús Benjamínsson, Guðmundur ]akobsson,
Magnús Blöndahl, Hjörtur Hjartarson og Guð-
mundur Gamalíelsson. Var hinn síðastnefndi ný-
lega kominn heim frá fullnaðarnámi í bókbandi í
Kaupmannahöfn. Hafði hann árið áður komið af
stað umræðum um þetta mál í fjelagi íslenskra
iðnaðarmanna í Kaupmannahöfn og vann nú í
nefndinni með atorku og áhuga að því, að koma
þessu máli fram. Nefndin skrifaði til alþingis, sem
kom saman þá um sumarið, og fór fram á 4500
kr. styrk, og var brjef ]óns Þorlákssonar látið
fylgja þeirri styrkbeiðni. Varð þingið vel við og
[ 16 ]