Vikan - 16.06.1960, Síða 28

NYTT...

flP..

SKÝRIR HARALIT
HÁRSKÝRIR . . . SHAMPOO . . . LAGNINGARVÖKVI.
FOCUS gerir háralit ydar skýran og fagran og endist vikum
saB»an, og hár ydar mun vekja addáun allra, sem á líta. FOCUS
er einnig shampoo.
HAFIÐ ÞÉR ALDREI NOTAÐ LIT?
Þér getid óhræddar notad FOCUS.
i lann er audveldur í notkun og med
fullkomlega edlíleg htaráhrif, sem , ...
skýra og fegra ydar eigin háralit.
6 UNDUR-FAGRIR OG í /
EÐEILEGIR HÁRALITIR—
Veljid pann, sem hæfir háralit
ydar.
HEILDVERZLUNIN
HEKLA H.F.
Hvernsgotu 103—Simi 11275. ;

Jónas frá Hriflu
1 ALDARSPEG
Framhald af bls. 9.
Benedikt á Auðnum, en hráðurinn
snartvinnaður úr gleipnisraki kaup-
félagsskuida, en bændur fundu eigi
að fjötur var i, svo ljúf var þeim lóin.
Jónas Jónsson flokksforingi reit for-
ystugreinar í Tímann, sem gerðust
brátt svo langar að þar komst ekki
annað efni fyrir og varð þó framhald
í næsta blaði svo rúmfrekt, að gott
mátti kallast ef þar komst líka fyrir
eftirmælagrein um látinn flokks-
Ll
mann úti í dreyfbýlinu og var hans
þó því aðeins getið, að hann ætti
margra atkvæðisbæra afkomendur
og aðstandendur; fjölluðu forystu-
greinar þessar allar yfirleitt um eitt
og hið sama, grimsbýlýð, thórsara og
vonda menn eins og Björn með stóra
hjartað, en svo einstaka sinnum
minnzt á góða menn eins og Bjarna
á Laugarvatni og komandi stórmenni
eins og Vilhjálm Þór fyrir norðan,
Jónas Jónsson ráðherra skipaði I
embætti, og tók einna fyrstur slíkra
valdamanna upp þann sið, sem siðan
liefur verið i heiðri haldinn og þó
misjafnlega, að spyrja öllum nánara
um pólitískar skoðanir en hæfni og
verðleika, — einnig mun hann hafa
verið höfundur þess háttar hérlend-
is, að búa lieldur til nýtt embætti en
láta ekki lientugar skoðanir njóta
sín eða fylgisspekt ólaunaða. Jónas
Jónsson þingmaður barðist fyrir að
minnsta kosti jafn mörgum fram-
fara- og þjóðþrifamálum og hinum,
sem gengu til óþurftar, átti frum-
kvæðið að byggingu margra héraðs-
skóla og gerði allt til að efla mennt-
un og menningu landsmanna — en
vildi svo, ásamt Jónasi Jónssyni, for-
manni menntamálaráðs, sjálfur ráða
menntuninni og menningunni. Setti
hann skáldum og listamönnum for-
skrift, og straffaði þá harðlega með
styrkjaskerðingu og langhunda-
nuddi, sem ekki fylgdu henni trú-
lega; setti jafnvel verk þeirra í gapa-
stokk á almannafæri og meinti að
þeim væri háðung að.
Eins og af þessu má sjá — og
er þó fátt eitt upptalið — var þarna
ekki neinn meðalmaður á ferð,
jafnvel ekki neinn meðalþing-
eyingúr; má benda á það, að
aðeins langlmndsgreinar þær, sem
hann reit í flokksblað sitt,
mundu allt að því ævistarf hvers
jafnoka Guðrúnar frá Lundi, og
voru þó hjáverk hans. Þá er og
alkunna, að hann tefldi pólitíska
refskák af slíkri snilld, að fágætt
má teljast. Slíkt var minni hans og
athygli, að enginn gaf honum svo
hornauga að hann tæki eigi eftir og
myndi það eigi til hefnda, og þá ekki
honum einum, heldur og aðstand-
endum hans og afkomendum; gerð-
ist hann svo fróður um skoðanir
manna, skapferli og háttu alla, en
þó einkum bresti, annmarka og
víxlspor — jafnvel þau, sem stigin
voru fjarst almannafæri — að vart
mun annað visindaafrek hafa verið
unnið meira hér á landi, og hefði
eflaust dugað honum til margfaldrar
nafnbótarinnar „dr. i.h.c.“, ef hann
hefði þegið og ekki haft rótgróna
fyrirlitningu hins snöggmenntaða
gáfumanns á öllu langskólaþófi og
því viðloðandi hégóma. Sannar það
bezt vísindamennsku hans, að hann
safnaði eigi aðeins slíkum upplýs-
ingum varðandi andstæðinga og ut-
anflokksmenn, heldur og sina dygg-
ustu fylgjara — eða honum gekk
þar og forsjálni til, þvl að vitað er
að jafnvel lúpulegustu flokksþý
geta svikið. Enn er að geta þess, að
telja má Jónas hérlendan höfund
þeirrar sálfræðilegu kenningar, að
lygin verði að sannleika í meðvitund
manna, sé hún nógu oft endurtekin;
einkenndi þetta óneitanlega nokkuð
pólitiska ræðumennsku hans og rit-
mennsku, og mundi jafnvel nægja
að lesa eina eða tvær forystulang-
lokur hans og hafa lieyrt eina eða
tvær þingræðulanglokur hans; þá
þekkti maður öll þau stef er hann
notaði sem uppistöðu í allar sínar
pólitísku hljómkviður — þeirra á
meðal „N’íundu hljómkviðuna“ með
dr. Helga á Kleppi og stóru bomb-
una að meginstefi, og „Eroica-
hljómkviðuna“ um afrek ungra
manna og hlutverk æskunnar í land-
inu, scm hann tileinkaði fyrst
Eysteini unga og Hermanni harð-
brögðótta, en breytti þeirri tileink-
un siðar á nafn littskólagenjfinna
aldamótamanna.
Ekki hafði Jónas lengi valda not-
ið og völdum beitt, þegar Jónas
„steitsmann“ þóttist sjá að Jónas
fallaxarsinni hefði á sig leikið af
leninskum klókskap; varð þó að
láta kyrrt, þvi að nú gerðist sllkur
ofstopi hins, að engum ledðst gegn
honum standa. Kváðu dumb högg
fallaxarinnar við án afláts i forystu-
greinum á öllum síðum Timans, og
hirti Jónas sá ekki lengur um að
vefja axarblaðið vefnaðinum frá
Rocksdale, fremur en að leggja sér
á minni þá speki „steitsmannsins“,
að enginn sesar er svo brynjaður
völdum, að eigi geti hnifur Brútusar
sært hann til ólifis. Er hann hafði
nokkrum sinnum verið ráðherra og
tekizt að þjarma svo að andstæðing-
um sinum, að hann taldi þá sér
meinlausa, en fjötrað svo flokks-
menn sina og fylgjara embættum,
bitlingum og aðstöðusæld, að hann
hugði sig engu skipta hvort þeim
likaði betur eða verr, kunni hann
ekkert hóf lengur valdhroka sin-
um, vildi einskis manns ráð hafa
nema að engu og rak upp hósta-
kjöltur svo hann heyrði eigi, er
Jónas hinn vildi minna hann á orð
rómversku völvunnar og kvað 14.
maí geta borið upp á hvern dag árs-
ins sem væri. Því gerðist það, að
sagan endurtók sig, lítilsilgdir menn
i liði hans, sem hötuðust við hann
fyrir það, að þeir vissu sig eiga
honum alla hefð upp að unna, og
ofurkappsfullir hrokagikkir, sem
hann hafði of mikið kennt, tóku
liöndum saman og mynduðu sam-
særi gegn honum, kjöru hvorir um
sig fulltrúa, er skyldu báðir munda
brútusarhnífinn, og gerðist nú það
ótrúlega að finna mú síðan einn at-
burð hliðstæðan í sögu Framsóknar-
flokksþinga og rómverska senatsins,
og um leið það trúlega, að eigi var
það neinn þeirra atburða er sagan
metur til sóma.
Svo herma menn, að Jónasi faerist
öllu garpslegar en Sesari, er hann
hlaut banasárið; að hann glotti við,
en teldi hvorugan þann til barna
sinna er um ritingsskeptið hélt og
lét hann þar líf sitt með lágu hósta-
kjölti, en þingmenn þyrptust að veg-
endum hans og vildu allir þeirra
vinir vera; sannaðist þar kenning
Tómasar um hjörtu manna í Súdan
og Grimsnesinu í yfirfærðri merk-
ingu á rómversk senatora og is-
lenzka framsóknarþingmenn. Hitt
hafði bæði þeim og vegendum
gleymst, að enn lifði Jónas frá
Hriflu, eða vildu eigi muna; áttu þó
eftir að verða á það minntir og lét-
ust þó enn eigi muna eða vita að
heldur.
Það kom nefnilega brátt á daginn,
að Jónas sá ,er löngum hafði setið
við kennarapúltið í Samvinnuskól-
anum, lifði enn og hafði svarið þeim
hefndir, sem gengu af Jónasi hinum
dauðum, og mundi hvorki spara til
þess þá eiginleika, sem hann mat
bezta í fari brezkra, að viðurkenna
aldrei ósigur en berjast jafnvel
afturgenginn ef ekki vildi betur, né
niðkinngi þingeyskra héraðsskálda,
er þeir kváðu á menn sendingar.
Gekk hann svo langt í hefndarhug
sínum, að hann mundi eigi hafa
skirrst við að magna að þeim þann
Þorgeirsbola, sem hann hafði áður
viljað magna þedm listamönnum, sem
eigi vildu hlíta bárðdælskri for-
1281
VIKAN