Vikan - 10.11.1960, Side 27

Þeir drápu hetjuna...
Framhald af bls. 7.
kynntu sendiboðar sjóhersins, að allt
væri með kyrrum kjörum uppi á
fjallinu.
Þá kom fréttaþjónustan til skjal-
anna.
Áróðurssveitirnar hafa mikilvægu
hlutverki að gegna á styrjaldartím-
um. Þær eiga að bera þeim, sem
heima eru, boðskapinn um, hverjir
það eru, sem „heyja þessa heiftar-
styrjöld einir". Þær eiga að skapa
„esprit de corps“, hernaðarandann,
tryggja sjálfboðaliða i næstu styrj-
öld, selja striðsskuldabréf, vekja
áhuga sagnaritara og hafa áhrif á
þingmenn, til þess að einmitt stríðs-
rekstri verði séð fyrir nægu fjár-
magni og birgðum.
Þess vegna varð að draga upp fána
á tindi Suribachi-fjalls, -eins og gert
hafði verið áður á fjölmörgum stöð-
um í leiðangri þessum.
Var fjörutiu manna sveit falið að
leysa þetta mikilvæga starf af hönd-
um. Og allt var ljósmyndað — upp á
líf og dauða. Rosenthal hafði ekki
hugmynd um þetta brambolt. Honum
var ekki gert viðvart, fyrr en það
var um garð gengið, en þó lagði hann
leið sína upp á tindinn. Þar var þá
komin önnur sveit, einnig fjörutíu
manna. Var hún að leggja leiðslur
upp til varðstöðvar, er vera skyldi
á tindinum.
Meðal annarra voru í henni þeir
Ira Hayes og Franklín Sousley, fé-
lagi hans, er sagði fyrir um leiðsl-
urnar.
Þegar Rosenthal kom þangað,
tveimur timum eftir að hinni opin-
beru myndatöku lauk, var þar mik-
ið um að vera. Hermenn leituðu sér
að minjagripum, og kvikmyndatöku-
maður hafði náð saman hópi manna
til að hefja fánann að nýju. Rosen-
thal tók fram myndavél sína og beið
þess, að kvikmyndamaðurinn hefði
komið tækjum sínum fyrir. Er
Sousley varð þess visari, hvað fram
átti að fara, kallaði hann til Ira:
— Komdu, höfðingi, við verðum
með líka.
Sousley var með riffilinn í hend-
inni, en náði þó taki á stönginni og
ýtti á. Ira reyndi einnig að ná til
hennar, en komst ekki að, þótt hann
legðist á Sousley.
Rosenthal þrýsti á hnapp mynda-
vélarinnar, — og auk þess tóku bæði
hann og aðrir ljósmyndarar, er þarna
voru staddir, margar fleiri myndir.
Undir fánanum stóðu Þrír menn, en
umhverfis þá stóðu aðrir tuttugu,
sem brugðu byssum á loft. Enginn
spurði um nöfn þessara hermanna,
þetta var aðeins mynd af því, er
„sjóliðar reisa Bandaríkjafánann á
Suribachi-tindi".
Rosenthal sendi myndir sínar heim
til New York um Guam-ey og gleymdi
síðan allri fánareisn. Svo var og um
aðra myndatökumenn þarna. E’ngum
kom til hugar, að neinir mundu hafa
sérlegan áhuga á atvikum sem þessu,
enda gerðist nú slíkt allhversdags-
legir atburðir.
Og áfram hélt styrjöldin mikla.
Japanar voru svældir út úr holum
sínum, og þrír af þeim sex, er sáust
á ljósmynd Rosenthals, létu lífið.
Einn þeirra var Sousley. Hann var
skotinn í hjartað úr launsátri og gaf
upp öndina í örmum Ira.
En það var ekki öllu minna líf í
tuskunum heima í Bandarikjunum.
Rosenthal hafði verið heppinn með
tökuna á mynd sinni. Tími, fjarlægð,
ljós og fyrirmynd, allt féll þetta svo
snilldarlega hvað að öðru, að einmitt
þessi augnabliksmynd hans varð hin
dæmigerða stríösmynd.
Lesendur þekktu ekkert til atvik-
anna, sem að þvi lágu, að myndin
var tekin. En hver maður mátti sjá,
að þetta var þó stríösmynd. Hetjur
þær, er þarna voru að verki, höíðu
bersýnilega gert áhlaup á fjallið, og
þó að kúlur og sprengjur hvíni um
eyru þeirra, reisa þeir fánann á tind-
inum. svo að heimurinn. megi sjá,
hverjir eru herrar yfir þessari ey.
Og til allrar guðslukku hafði hagað
svo til, að ljósmyndari var á hælum
þeirra!
Þannig hugsaði alþýða manna i
Bandaríkjunum. Því varð það svo að
vera. Kannski var það ekki alveg
sannleikanum samkvæmt, — en var
annars nokkuð Ijótt við það að lofa
hinum bandaríska skattgjaldanda að
vera sælum í sinni trú? Sjóliðið er
löngum frægt fyrir skefjalausan á-
róður sinn. Það fer alltaf út að yztu
mörkum, — en aldrei yfir þau tak-
mörk í neinni illri meiningu.
Það hefði heldur aldrei verið neinn
skaði skeður, þótt ljósmynd Joes
Rosenthals hefði verið gerð að ímynd
hins sanna hetjuskapar, ef þeir háu
herrar i Washington hefðu ekki far-
ið fram á meira . ..
Síðari heimsstyrjöldin hafði staðið
lengi, þeg'ar komið 'var fram á árið
1945. Hrifningin var allnokkuð tekin
að dvína, ■— og því var myndin frá
Iwo Jima einmitt það, sem með
þurfti, til þess að koma skriði á sjö-
unda stríðslánið.
Til Iwo Jima kom símskeyti frá
Washington: ■— „Hverjir eru her-
mennirnir á myndinni? Við þurfum
þeirra. með til að selja stríðs-
skuldabréf."
Símskeyti þetta hefði þó naumast
verið sent, ef réttir aðilar hefðu
hugsað sig betur um. Hið drama-
tíska við myndina er einmitt í því
fólgið, að allt er þar nafnlaust. Á
henni sést aðeins eitt andlit — og það
í daufri hliðarsýn. Þessir sex hermenn
gátu verið hverra synir, sem vera
vildi. Hinn óþekkti hermaður á að
vera óþekktur um aldur og ævi. Sé
hann dreginn fram úr djúpi nafn-
leyndar sinnar, kann það ef til vill
að koma í ljós, að hann hafi verið
fylliraftur, jafnvel að hann hafi ver-
ið vasaþjófur eða verið skotinn nið-
ur aftan frá ...
Þrátt fyrir mótmæli tók einhver
til við að grafast fyrir um, hverjir
þessir sex hermenn væru. Ekki var
hægt að sjá andlit þeirra, en hins
vegar mátti styðjast við kvikmynda-
ræmuna. Það kom í ljós, að þrír
mannanna voru látnir, en hinir voru
þeir Rene Gagnon, John Bradley og
— Ira Hayes.
Enginn af þessum þremur mundi
til að hafa verið með, þegar myndin
var tekin En það skipti engu máli.
Þeir voru fluttir heim til Washing-
ton í sérstakri flugvél, og forsetinn
tók sjálfur á móti þeim. Þeir voru
hylltir af heilli stórþjóð, en félög og
nefndir kepptust við að heiðra hetj-
urnar frá Iwo Jima.
Enginn þeirra vissi sitt rjúkandi
ráð. Til þess að svæfa samvizkuna
þágu þeir gjarna drykki þá, er þeim
buðust. En sá þeirra, er allra sízt
vissi, hvaðan á hann stóð veðrið, var
Ira Hayes.
Það er ekki fyrr en nú, svo löngu
eftir að hann gerðist, sem hægt er
að virða þenna hræðilega harmleik
fyrir sér til fulls. Á flugvellinum biðu,
auk forsetans, hinir þaulvönu blaða-
fulltrúar, er fjármálaráðuneytið haíði
skipað til þess að hrinda sjöunda
stríðsláninu i framkvæmd.
Nú liggur Bandaríkjunum á, en þó
eru það einmitt Bandaríkin, sem ekki
geta treyst á Ira Hayes. Samkvæmt
lögum má hann ekki eiga skotvopn.
Hann hefur ekki atkvæðisrétt. Eng-
inn má selja honum sterka drykki.
— En þú ert hetja, Ira, svo að ég
tek áhættuna á mig. Það var margur
vinsalinn, er lét svipuð orð falla.
En Ira er ómögulegt að finna sam-
hengi i 'þessu öllu saman. Félagarnir
stríddu honum með „svindlinu",
þegar flogið var með hann til Was-
hington. Hann er ekki einu sinni viss
um, hvernig flotadeildin lítur á þetta
mál. Það voru 250 menn í deild hans,
er þeir gengu í land á strönd Iwo
Jima. Einir tuttugu og sjö liíðu inn-
rásina af. En ef hann var nú hetja,
hvers vegna hlaut hann þá ekki eitt
af hinum 34 þúsund heiðursmerkj-
um? Af hverju var hann enn þá elzt-
ur allra óbreyttra hermanna í öllu
herfylkinu? Hvers vegna hefur hann
enn í dag minni laun en þegar hann
var í fallhlífasveitinni?
Hann hefur samvizkubit. Allir
beztu félagar hans eru fallnir. Hvers
vegna er nú allt þetta veður gert út
af honum, — einmitt honum?
Þessar þrjár „hetjur" dvöldust
mánaðartíma í Washington við að
hjálpa til að hleypa lífi í skuldabréfa-
söluna vegna herlánsins. Gert var
ráð fyrir, að þeim væri orðin þörf á
að létta sér ofurlítið upp eftir harð-
réttið á vígstöðvunum, og Ira var
fenginn „fylgdarmaður". Það var
veitingasali einn, Jimmy Lake að
nafni, er skyldi sjá um hann að öllu
leyti.
Upp frá þessu var Ira ekki margar
stundir ófullur. Allir héldu að hon-
um víninu, og hann þá það með
ánægju, þvi að Það var hið eina, seifi
komið gat honum til að hvarfla frá
þvi að velta si og æ fyrir sér sömu
spurningunni: Hvers vegna einmitt
ég, sem ekki er nein hetja?
Skuldabréfaherferðin hófst með
móttöku í Hvita húsinu, þar sem
„hetjurnar" sýndu fána sinn, rifinn
og tættan. Og óneitanlega lét hann
ekki svo lítið á sjá i ferðalagi því,
sem fyrir lá, því að hetjurnar þrjár
geymdu nefnilega viskiflöskur sínar
í sama hylkinu og fáninn var hafð-
ur i!
E’itt dagblaðanna fann upp á því
að segja, að fáninn hlyti að vera
með kúlnagötum, svo að blaðafull-
trúinn varð að skjóta nokkrum skot-
um gegnum hann. Blöðin fluttu
fregnir af því, hvernig þessar þrjár
hetjur hefðu reist fánann undir
feikna-skothríð, og sögurnar af
kúlnaregninu urðu því svæsnari sem
lengra leið á ferð þeirra félaga.
Hinir tveir hlógu bara að gríninu,
en Ira varð stöðugt þögulli og örvænt-
ingarfyllri. Samvizkan kvaldi hann,
því að á hverjum degi var troðið upp
á þá poningum og brennivíni. Það
var í Texas, sem frú eins olíukóngs-
ins, sem auðvitað var milljónari, lagði
fimmhundruðdollaraseðil undir disk
hvers þeirra i veizlu. — Það er með
peningana eins og áburðinn, sagði
frúin, — það verður að dreifa úr
þeim, ef þeir eiga að gera gagn.
Aukið blæfegurð hársins . ..
með hinu undraverða
WHITE RAIN fegrandi Shampoo . . . þetta
undraverða shampoo, sem gefur hárinu
silkimjúka og blæfagra áferð.
Petta ilmríka WHITE RAIN shampoo . . .
gerir hár yðar hæft fyrir eftirlætis hár-
greiðslu yðar.
petta frábæra WHITE RAIN shampoo
. . . lætur æskublæ hársins njóta sín og
slær töfraljóma á pað.
Hvítt tyrir venjulegt hár —
Blátt fyrir purrt hár —
Bleikt fyrir feitt hár.
WHITE RAIN shampoo-hæfir yðar hári.
HEILDVERZLUNIN HEKLA H.F.
Hverfisgötu 103 — Simi 11275.
vjkan 27