Vikan - 10.11.1960, Qupperneq 28

jÞetta virðist skynsamlega mælt,
hugsaði Hayes með sér, og fór sjálf-
ur að dreifa um sig peningum.
I Chicago var hann útnefndur
heiðursfélagi Þjóðráðs handarískra
Indíána. Þá hélt Ira sína fyrstu og
einu ræðu og talaði nokkur orð. Eftir
það hneig hann niður og grét. Ira
var nú stöðugt undir áhrifum víns.
En hann gerði aldrei óspektir, var
ekki með hróp og köll, bara eins og
eintrjáningur af ofdrykkju. Her-
stjórnin sá fram á, að svo búið mátti
ekki fram halda. Ira gerði lika frem-
ur ógagn en gagn, því að hann skor-
aðist undan að skýra frá hetjudáð-
um sínum.
Einn góðan veðurdag stóð Það svo
í biöðunum, að hann væri farinn aft-
ur til Hawaí. Hanr. hafði saknað fé-
'laga sinna svo mikið, og herstjórnin
hafði gefið samþykki sitt til þess, þó
að henni væri það „nauðugt".
Vera má, að flestir hafi lagt trún-
að á þetta, en ekki Pima-Indíánar,
ættbálkur hans. Þeir höfðu fyrirhug-
að honum stórfenglegar viðtökur
heima í Phoenix. .Nú varð þeim ljóst,
að hann hafði svikið sjálfan sig og
ættflokk sinn. Það var synd, sem ekki
varð fyirrgefin.
Ira Hayes lifði um það bil níu ár,
eftir að hann var hættur herþjón-
ustu. Mestu af þeim tíma eyddi hann
i að drekka vín og formæla þeim
degi, er hann hafði hjálpað til að
reisa fánann á Iwo Jima. Það var
Hollywood, sem „hjálpaði" honum.
Þar var tekin kvikmynd af orrust-
unni um Iwo Jima, og auðvitað vildu
þeir hafa „rétta“ Indiánann með á
myndinni.
Þeir flugu með hann á frumsýning-
una í Washington, og Þar voru teknar
myndir af honum, svo að þúsundum
skipti, með rifna fánann í hendinni!
Síðan flugu þeir heim með hann
aftur og gleymdu honum.
Sannarlega reyndi Ira að koma
fótum undir sig að nýju, en það
heppnaðist ekki. Hvert sinn, er hann
fékk nýtt starf, reyndi hann af
fremsta megni að standa vel í því.
En alltaf vildi svo til, að einhver
komst að því, að hann var „hetjan
írá Iwo Jima“, og ævinlega endaði
það með drykkju og kumpániegu
klappi á öxiina. Þá fór allt í hund-
ana fyrir honum að nýju. Ira fékk
aidrei tækifæri til að losna undan
lyginni miklu frá Iwo Jima.
Enn þurfti sjóliðið á Ira að halda
árið 1954. Það var, þegar afhjúpa
skyidi minnisvarðann mikla í Was-
hington hinn 10. nóvember. Flotinn
kostaði ferð hans fram og til baka
og sá um, að hann fengi ekki dropa
af áfengi á leiðinni. Hann var ljós-
myndaður með forsetanum, varafor-
setanum og — Rosenthal myndasmið.
Þegar hann fór aftur heim til frið-
lands síns, var hann bugaður maður.
Honum var nú ljóst, að lífið átti ekki
meira að bjóða honum. Hinn 23. jan.
1955 voru bræður Ira staddir í veizlu
með nokkrum kunningjum sínum.
Klukkan tíu um kvöldið kom Ira,
settist úti í horni og fór að drekka.
Hann varð eftir, þegar hinir fóru.
Morguninn eftir fannst hann lát-
inn,- Hann lá fyrir utan húsið, innan
um gamlar vínflöskur og ryðgaðar
ölkrúsír ...
Hann fékk útför, sem hetju sómdi.
Hófst hún í öldungaráðskirkjunni í
Indíánska friðlundinu. Þar lá Ira á
heiöursbörum, klæddur einkennis-
'húningi sínum. Og í meir en tvær
stundir gengu menn íram hjá bör-
unum, — alJt frá hershöfðingjum til
fátækra Pima-Indíána. Útförin end-
aði við minnisvarðann í Washington,
þar sem Bandaríkin kvöddu son sinn,
— son þann, er við hrintum sjálfir
írá okkur.
Við Bandaríkjamenn höfum ærið
efni til umhugsunar, er við vjrðum
fyrir okkur aftasta manninn í hóp
.þeim, er reisir fánann á hinu risa-
vaxna minnismerki. Það er nefnilega
eins og hann rétti hendurnar biðj-
andi til himins ... ’
Fólk hugsar í settum
Framh. af bls. 8.
— En ef við liöldum okkur við
næstu framtíð?
— Ég gæti trúað því, segir Guð-
mundur, að áherzla yrði lögð á
hreinleika línunnar. Húsgögn hafa
orðið fyrir áhrifum af hyggingar-
listinni. Þar er hin hreina og
fúnktionalistíska lina allsráðandi,
og mörgum hefur fundizt, að ekki
sé nægilegt samræmi milli hús-
gagnagerðarinnar og hyggingar-
stílsins og að reynt yrði að sam-
hæfa gerð húsgagnanna við þær
línur
—- Finnst ykkur ekki, að hús-
gagnagerð hjá okkur hafi tekið
framförum á síðari árum?
— Hún hefur óneitanlega gert það
<jg húsgögn gerbreytzt. íbúðir eru
ekki heldur eins þröngar, og fólk
raðar yfirleitt betur upp húsgögnum
en áður gerðist, þó að mikið vanti
enn á. Gallinn er sá, að flestir
hugsa allt of miki'ð í „settum“.
Það þykir allt ónýtt nema hafa
fullkomið sófasett, borðstofusett,
svefnherbergissett og svo fram-
vegis. Nútímahúsgögn krefjast ekki
þessarar „setta“-stefnu. Það ætti
fremur að hafa í huga, að húsgögn-
in séu hagkvæm og hreyfanleg.
Svo er annað, sem vert er að
minnast á. Fólk ætti að miða miklu
meir við heildarsvipinn, þegar
húsgögn eru keypt. Margir fá sér
einstaka skrautgripi, sem stela of
mikilli athygli og raska heildar-
myndinni.
— Nú eru gamlir og nýir munir
hafðir hlið við lilið. Finnst ykkur
það geta gengið?
Það er auðvitað ekki hægt að
gefa neina forskrift um samstöðu
gamalla muna og nýrra. Það er
allt undir atvikum komið, og vissu-
lega getur það gengið, ef hlutirnir
eru valdir saman af smekkvisi.
— Þið talið um, að fúnkislinan
verði allsráðandi í húsgögnunum
til samræmingar byggingarstílnum.
Ég hef orði'ð var við, að mörgum
finnst hinar ávölu línur viðfelldnari
og hlýlegri.
— Það er rétt. Fúnkislínan er
fremur köld, en hún er mjög hrein,
og það næst öruggara samspil
flata með henni, ef menn annars
gefa eitthvað fyrir það. En fyrir
utan allan stíl geta húsgögn verið
falleg, ef menn hafa auga fyrir
stærðum og eiginleikum efnisins.
Okkur finnst það aðalatriðið, að
hluturinn sé unninn í samræmi við
efnið. Það er augljóst, að efni eins
og silfur og palisanderviður hafa
aðra eiginleika cn til dæmis fura
eða leir, og útfærsla þess, sem
unnið er, verður að vera i sam-
ræmi við það
Áílog á Alþingi
Framhald af bls. 12.
veizlum hver hjá öðrum til skiptis
fram á nætur og komust ekki úr
rúminu fyrr en einhvern tíma seinni
hluta dagsins. Stundum voru dóm-
ararnir orðnir svo drukknir, þegar
þeir komu í lögréttu, að þeir voru
með öllu óhæfir til að gegna dóm-
arastörfum. Amtmaður varð hvað
eftir annað að taka í taumana, til
þess að málin yrðu afgreidd á þingi.
1. júlí 1695 voru þannig settar regl-
ur fyrir þinghaldinu, og er eitt af
ákvæðunum á þessa leið:
„Hvað viðvikur þeim tima, sem
menn skulu ganga til lögréttu og
frá, skal svo haldast: Til lögréttu
skal hringjast fyrsta sinn á miðjum
morgni, i annað sinn á dagmálum,
og eftir þá hringing skal enginn
gera þingmönnum nokkra þá hindr-
un eður ómak, svo tíminn þess vegna
eigi uppihaldist. í þriðja sinn skal
liringjast einni stundu eftir dagmál,
þegar klukkan er 10, og þá skulu
allir inn nefndir lögréttumenn til
lögréttu komnir vera, einnig skulu
lögmennirnir samstundis þangað
koma án sérlegra forfalla; siðan
tracterist (þ. e. takist fyrir) þau
mál, sem þar fyrir koma, inn til
miðmunda; á miðmunda gangi
menn að tjöldum til máltíðar, á nóni
sé hringt eitt sinn til lögréttu, og
gangi menn þá þangað tafarlaust,
sem áður er sagt, og sitji þar málum
að gegna til náttmála; þar eftir sé
gengið frá lögréttu til næsta morg-
uns þriðju hringingar, sem áður
greinir.“
Er hér líkara, að verið sé að setja
reglur böldnum unglingum í heima-
vistarskóla en löggjafarsamkundu
þjóðarinnar.
Þá má bæta þvf við, að það var
alsiða, þegar málum var stefnt frá
lögréttu til yfirréttar, að lögmenn-
irnir og þeir, sem að málunum
stóðu, tryggðu sér fyrir fram at-
kvæði sýslumanna þeirra og lög-
réttumanna, sem likur þóttu til, að
skipaðir yrðu til að sitja réttinn,
svo að úrslit málanna voru oft fyrir-
sjáanleg, áður en rétturinn var sett-
ur. Margvísleg konungsbréf og til-
skipanir komu að litlu haldi til þess
að koma i veg fyrir þetta.
Á alþingi bar það oft við, að
mönnum lenti saman i illdeilum og
jafnvel í barsmíð og áflogum, likt
og enn hendir stöku sinnum á
Frakklandi og Ítalíu. Þetta leiddi
blátt áfram af drykkjuskapnum, sem
alls staðar keyrði úr hófi um þær
mundir, hvar sem menn komu sam-
an. Það var siður að stefna málum,
sem risu út af þessu, þá þegar fyrir
lögréttuna, án þess að nokkur
vitnatekt eða undirbúningur væru
á undan gengin. Á endanum urðu
svo mikil brögð að þessu, að það
tafði stórum fyrir afgreiðslu mála
á þingi, og varð að reisa skorður
við þvi með því að visa slíkum mál-
um fyrir sérstakan rétt í Árnes-
sýslu.
r
I viðjum auðsins
Framhald af bls. 13.
lágkúrultga eigingirni verður dótt-
ur auðhyggjuættarinnar óbærileg.
Hún er alin upp við það, að við-
skiptin krefjist áhættu og fórna
og að Htilmannlegt sé að láta sér
vaxa það í augum.
Manngerð auðhyggjunnar stýrir
ekki alltaf miklum auði, liún á sín
mistök og vonbrigði. Margur ein-
staklingur, sem sýnir fulla við-
leitni, er þó ekki nægilega heil-
steyptur til þess að fórna öllu fyrir
hugsjónina. Ilann freistast kannski
til þess að að draga stórfé út úr
illa stæðu fyrirtæki sínu, aðeins
til þess að standa straum af per-
sónulegum óhófsmunaði. Honum
hljómar seiður auðsins aðeins sem
fyrirheit um munað og nautnir.
Ávallt f fremstu röð
með allt, sem lýtur að
olíukynditækjum.
Báta-
skipasalan
Austurstræti 12 II. hæð. Reykjavík.
Siml 35639. a
Póstbox I I 55.
2B VUCAN