Fréttablaðið


Fréttablaðið - 03.12.2009, Qupperneq 34

Fréttablaðið - 03.12.2009, Qupperneq 34
34 3. desember 2009 FIMMTUDAGUR SEND IÐ OKK UR LÍNU Fréttablaðið og Vísir hvetja lesendur til að senda línu og leggja orð í belg um málefni líðandi stundar. Greinar og bréf skulu vera stutt og gagnorð. Tekið er á móti efni á netfanginu greinar@frettabladid.is eða á vefsíðu Vísis, þar sem finna má nánari leiðbeiningar. Ritstjórn ákveður hvort efni birtist í Fréttablaðinu eða Vísi eða í báðum miðlunum að hluta eða í heild. Áskilinn er réttur til leiðréttinga og til að stytta efni. UMRÆÐAN Jón Steinsson skrifar um skattamál Nú liggur fyrir Alþingi stjórnar frumvarp um breyt- ingar á skattkerfinu. Um er að ræða einhverjar mestu breyt- ingar á skattkerfinu í áraraðir. Í raun má segja að þetta frumvarp feli í sér algjör straumhvörf hvað varðar þróun skattkerfisins. Skattastefna stjórnvalda síðustu tvo áratugi hefur í stórum dráttum gengið út á það að auka hlut lág- og millitekjufólks í heildar- skatttekjum þannig að unnt væri að lækka jaðar- skatta, lækka skatta á fjármagn og draga úr tekju- tilfærsluáhrifum skattkerfisins. Rauði þráðurinn í tillögum stjórnvalda nú er hið gagnstæða, þ.e. að auka hlut þeirra sem mest hafa milli handanna í heildarskattbyrði þjóðarinnar. Sitt sýnist hverjum um þessa stefnubreytingu eins og vænta mátti. Flækjustig skattkerfisins í alþjóðlegu samhengi Ein af stærstu breytingunum sem stjórnvöld leggja til er að tekinn verði upp fjölþrepatekjuskattur á launatekjur. Í stað þess að allir séu í sama skatt- þrepi er lagt til að skattþrepin verði þrjú: 24,1% á tekjur undir 200 þ.kr. á mánuði, 27% á tekjur frá 200 til 650 þ.kr. á mánuði og 33% á tekjur yfir 650 þ.kr. á mánuði. Þessi tillaga hefur mætt mikilli andstöðu. Ein helstu rökin sem sett hafa verið fram gegn þessari breytingu er að fjölþrepaskattkerfi „auki flækju- stig kerfisins“. Þessi rök hafa fengið svo mikla vigt í umræðum um skattamál á Íslandi á undanförnum árum að jafnvel vinstri flokkar hafa veigrað sér við að leggja til fjölþrepaskattkerfi. Að þessu leyti er umræða um skattamál á Íslandi afskaplega frábrugðin umræðu um skatta- mál í öðrum efnuðum ríkjum. Það vill nefnilega svo til að öll önnur efnuð OECD-ríki búa við fjöl- þrepaskattkerfi. Ísland er bókstaflega eina ríkið í Vestur-Evrópu sem ekki starfrækir slíkt skatt- kerfi. Í flestum OECD-ríkjum eru fleiri en þrjú skattþrep. Í Bandaríkjunum eru til dæmis sex skattþrep. Og pólitísk umræða þar í landi er þannig að meira að segja George W. Bush vogaði sér aldrei að leggja til veigamiklar breytingar á fjölda þrepa. Þar í landi teljast rökin um aukið flækjustig fjöl- þrepaskattkerfis léttvæg í samanburði við önnur rök (bæði með og á móti). Skattkerfi sem er til hægri við það bandaríska Við smíði skattkerfis takast í stórum dráttum á tvö sjónarmið. Annað sjónarmiðið er að gera eigi skatt- kerfið eins flatt og hægt er með það að markmiði að lágmarka jaðarskatta og vinnuletjandi áhrif skatta. Þetta er iðulega sjónarmið „hægrimanna“ í stjórnmálum. Hitt sjónarmiðið er að skattar eigi að „leggjast frekar á þá sem betur eru í stakk búnir til þess að bera þá“ svo vitnað sé í markmið núverandi stjórnvalda í skattamálum. Þetta er iðulega sjónar- mið „vinstrimanna“ í stjórnmálum. Hægrisinnað skattkerfi leggur höfuðáherslu á að „stækka kökuna“ en skeytir litlu um það hve ójafnt kökunni er skipt. Vinstrisinnað skattkerfi leggur meiri áherslu á jafna skiptingu kökunnar á kostnað stærðar hennar. Þessi valkvöð milli hagkvæmni og jafnaðar er ein helsta grundvallar valkvöð í stjórn- málum þegar kemur að efnahagsmálum og miklir hugsuðir hafa fært rök fyrir mismunandi sjónar- miðum frá siðferðilegu sjónarmiði (t.d. Robert Nozick til hægri og John Rawls til vinstri). Skattkerfið sem við Íslendingar höfum búið við undanfarin ár hefur verið það hægrisinnaðasta af skattkerfum allra efnaðra ríkja innan OECD. Skattkerfið okkar hefur t.d. verið langt til hægri við skattkerfi Bandaríkjanna. Og eru Bandaríkja- menn sjaldnast taldir sérlega vinstrisinnaðir. Á Íslandi hefur verið eitt skattþrep með tiltölulega lágum persónuafslætti, skattar á fyrirtæki og fjármagnstekjur hafa verið með því lægsta sem þekkist á meðal efnaðra ríkja, erfðaskattar og eignaskattar hafa verið lagðir niður og stærstum hluta tekna hins opinbera er aflað með virðisauka- skatti. Þetta skattkerfi er afrakstur markvissrar stefnu Sjálfstæðisflokksins yfir 18 ára tímabil. Og undir það síðasta komu miklir frjálshyggju- frömuðir í röðum til Íslands til þess að dásama þetta kerfi. Það er yfirlýst markmið stjórnvalda að færa skattkerfið til vinstri. Ef mið er tekið af umræðu um skattamál á Íslandi undanfarin ár má ef til vill segja að fyrirliggjandi frumvarp stjórnvalda sé rót- tækt skref í átt að þessu markmiði. En ef horft er til annarra efnaðra landa ganga tillögur stjórnvalda ekki sérlega langt. Jafnvel eftir þessar breytingar verður skattkerfið á Íslandi talsvert til hægri við skattkerfið í Bandaríkjunum (þegar kemur að tekju- tilfærsluáhrifum þess – en ekki heildarskattstiginu sem hefur verið og verður áfram hærra á Íslandi). Af hverju er enginn hátekjuskattur í nýja kerfinu? Það sem helst stingur í auga varðandi hið nýja skattkerfi er hversu lágt tekjumarkið er á hæsta skattþrepinu. Í nýja skattkerfinu er í rauninni ekki gert ráð fyrir sérstöku skattþrepi á virkilega háar tekjur. Þetta virðist á skjön við yfirlýst markmið breytinganna. Ef markmið stjórnvalda er virki- lega að færa skattbyrðina til þeirra sem mest hafa milli handanna er erfitt að skilja af hverju tillögur þeirra gera ekki ráð fyrir fjórða skattþrepi á tekjur yfir 1 m.kr. á mánuði og ef til vill fimmta skatt- þrepi á tekjur yfir svo sem 2,5 m.kr. á mánuði. Tekjumarkið fyrir hæsta skattþrepið í tillögum stjórnvalda er álíka hátt og tekjumarkið fyrir þriðja hæsta skattþrepið í Bandaríkjunum. Banda- ríkjamenn eru síðan með annað skattþrep á tekjur yfir u.þ.b. 1,5 m.kr. á mánuði og enn eitt skattþrep á tekjur yfir 3,5 m.kr. á mánuði. Skattþrepin í Kanada eru svipuð tillögum stjórnvalda nema hvað Kanadamenn eru með eitt skattþrep til viðbótar á tekjur yfir rúmri 1 m.kr. á mánuði. Annað atriði sem virkilega stingur í augu er að tekjumörkin fyrir skattþrepin séu ekki vísitölu- tengd. Með því að gera það ekki eru vinstrimenn klárlega að skjóta sig í fótinn til lengri tíma. Nema Alþingi breyti tekjumörkunum ár eftir ár með sérstökum lagabreytingum þá mun verðbólga og kaupmáttaraukning smátt og smátt færa fólk upp í hærri skattþrep. Það mun til lengri tíma grafa undan tekjutilfærsluáhrifum kerfisins og án efa einnig grafa undan pólitískum stuðningi við það og auðvelda hægrimönnum að gagnrýna það. Þegar á heildina er litið fela fyrirliggjandi til- lögur stjórnvalda í sér markvert skref í átt að þeim markmiðum sem þau hafa sett sér og voru kosin til þess að ná fram. Þar ber hæst að skattar á fjár- magn eru hækkaðir umfram skatta á laun þannig að mismunur á skattlagningu tekna eftir uppruna minnkar verulega, að eignaskattur er lagður á með háu fríeignamarki og að tekið er upp fjölþrepa- skattkerfi á launatekjur einstaklinga. Tillögur stjórnvalda eru hins vegar ekki gallalausar. Til þess að laga tillögur sínar enn betur að mark miðum sínum þurfa stjórnvöld að bæta við skattþrepum á verulega háar tekjur og vísitölutengja tekjumörk skattþrepanna. Höfundur er lektor í hagfræði við Columbia-háskóla í New York. Er fjölþrepaskattkerfi okkur ofviða? JÓN STEINSSON Skattkerfið sem við Íslendingar höfum búið við undanfarin ár hefur verið það hægrisinnaðasta af skattkerfum allra efnaðra ríkja innan OECD. Skattkerfið okkar hefur t.d. verið langt til hægri við skattkerfi Bandaríkjanna. UMRÆÐAN Björk Vilhelmsdóttir skrifar um almenn- ingssamgöngur Síðastliðið sumar var ákveðið einróma í borgar ráði og umhverfis- og samgönguráði Reykja- víkurborgar að greiða ekki viðbótarframlag til Strætó bs. nema að lokinni stefnumótun um þjónustu fyrirtækisins auk heildar endurskoðunar á stofn- samþykktum þess. Ástæða þessa var að ekki hafði tekist að fylgja eftir stefnu Reykjavíkurborgar um öflugar almenningssamgöngur í samstarfi við önnur sveitar- félög innan stjórnar Strætó bs. og stjórnar Samtaka sveitarfélaga á höfuðborgar svæðinu (SSH). Þessi einróma samþykkt var merki- leg þar sem stjórn SSH (en þar situr borgarstjóri) hafði ákveðið að fara í endurfjármögnun sem byggði á því að allar fjárveitingar til Strætó yrði frystar að krónutölu í 5 ár, að fargjaldatekjur hækkuðu um þriðjung og fyrirsjáanlegum umframkostnaði yrði mætt með frekari þjónustuskerðingum. Full- trúar Samfylkingar innar gátu á engan hátt sætt sig við þessi skil- yrði fyrir endurfjármögnun og eftir nokkra fundi var ákveðið að Reykjavíkur borg gerði best í að halda á lofti sinni samgöngustefnu og standa saman að því að byggja upp fyrirtækið og þjónustuna og hafna þessum skilyrðum. Allt því í það að Reykjavík myndi standa í lappirnar gagnvart samstarfs- sveitarfélögunum og borgarstjóri falla frá fyrri samþykkt sinni. Borgarstjóri gefur eftir Borgarráð ákvað ekki bara að hafna endurfjármögnun með yfir- töku lána, heldur hélt eftir 60 millj- ón króna aukastofnframlagi sem greiða átti á þessu ári, enda litið á það sem hluta endurfjármögnun- arinnar. Í borgarráði nú 19. nóv- ember gafst meirihluti Sjálfstæð- isflokks og Framsóknarflokks upp á að ná fram vilja Reykvíkinga um almenningssamgöngur og sam- þykkti 60 milljón króna greiðslu án þess að komin væri nokkur ásættanleg niður staða um fram- tíð byggðasamlagsins og þjónust- unnar innan stjórnar SSH. Borg- arstjóri var ennfremur nýbúinn að segja á aðalfundi SSH að ekki yrði tekið á málum almennings- samgangna og Strætó bs. fyrr en að afloknum sveitarstjórnar- kosningum. Borgarstjóri sýnir ekki bara kjarkleysi í aðdraganda kosninga heldur verður ekki annað séð en að borgarstjóri hafi orðið undir í samskiptum við önnur sveitarfélög og gefist upp á því verkefni sem borgarráð fól henni. Með eftirgjöf á framlag- inu og því að aflétta öllum þrýstingi borgarinnar á réttlátar breytingar í stjórn Strætó bs. er verið að festa í sessi skamm- sýnar þjónustuskerðingar síðustu missera og opna fyrir frekari öfug- þróun í þjónustunni. Tillögur um útboð unnar áfram Borgarstjóri og aðrir bæjarstjórar í stjórn SSH létu nú á haustmánuð- um gera úttekt og fengu tillögur frá utanaðkomandi ráðgjafarfyrirtæki um framtíð Strætó bs. Í skýrslu úttektaraðila er lýst tillögum sem ganga í þveröfuga átt við þær áherslur sem Reykjavíkurborg hefur hingað til haft. Yfir fyrirtæk- inu vofir að bjóða eigi alla þjónustu þess út en það þýðir uppsögn allra vagnstjóra og sölu vagna. Eins á það að vera í höndum nágrannasveitar- félaga hvort og þá í hvaða mæli þau bjóða upp á almenningssamgöngur. Þeim er boðið upp á að þróa sig alfarið út frá einkabílnum með til- heyrandi kostnaði og mengun fyrir borgarbúa, en flestir á þessu sam- eiginlega atvinnu- og búsetusvæði starfa í borginni. Tillögur ráðgjaf- anna voru kynntar fyrr í mánuð- inum á aðalfundi SSH og þar sótti borgarstjóri, ásamt stjórn SSH, sérstakt umboð til aðalfundarins til að vinna áfram á grundvelli þeirra. Var það samþykkt gegn mót- atkvæði frá fulltrúa Samfylkingar- innar í Reykjavík. Skammtíma- eða langtímasýn Þegar við fulltrúar Samfylkingar- innar í borgarráði vorum ekki til- búin að styðja þá skammtímalausn að veita 60 milljón króna viðbótar- framlag til strætó, vorum við sökuð um að vilja skerða þjónustuna. Maður skilur ekki slíkt steinkast frá þeim sem hafa staðið fyrir umfangsmiklum þjónustuskerðing- um síðustu ár, nú síðast í febrúar á þessu ári. Reykjavíkurborg hafði einstakt tækifæri til að standa fast á sínu þar sem baklandið heima fyrir var tryggt. En þar sem samnings aðilinn nýtti sér það ekki má ætla að hann hafi ekki haft trú á þeim hagsmunum sem honum var ætlað að koma í höfn. Höfundur er borgarfulltrúi. Algjör óvissa um framtíð Strætó bs. ST O FA 5 3 MÁ LTÍÐ MÁN AÐA RINS BJÖRK VILHELMS- DÓTTIR
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88

x

Fréttablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.