Fréttablaðið - 03.12.2009, Qupperneq 60

44 3. desember 2009 FIMMTUDAGUR
fyrsta orðabókin
Ensk-íslensk og íslensk-ensk orðabók
prýdd fjölda skemmtilegra mynda
Hentar byrjendum í ensku-
námi heima og í skólanum
2. PRENTUN
KOMIN
loksins fáanleg á ný
Tónlist ★★★
Segðu ekki frá (með lífsmarki)
Megas & Senuþjófarnir
Í seinni tíð koma íslenskar
tónleikaplötur í flestum
tilfellum út undir misgáfulegu
yfirskini á borð við samstarf við
Sinfóníuhljómsveit, órafmagn-
aðar útgáfur af helstu smellum
viðkomandi, afmælistónleika,
sérhannaða dúetta og þar fram
eftir götunum. Skýr og ærleg
heimild um tónleikaröð, eins
og þá sem finna má á Segðu
ekki frá (með lífsmarki) er því nokkuð hressandi tilbreyt-
ing í sjálfu sér. Um er að ræða upptökur frá tónleikum
Megasar & Senuþjófanna vítt og breitt um landið árið
2007, og fá margar af helstu perlum meistarans (og þar
af leiðandi íslenskrar tónlistarsögu) að hljóma í bland við
nýrri og lítt þekktari lög.
Í gegnum tíðina hefur Megas verið einkar laginn við
að velja sér meðreiðarsveina við hæfi, enda hafa helstu
hæfileikamenn landsins löngum verið boðnir og búnir til
samstarfsins. Reggíboltarnir í Hjálmum og gítarsnilling-
urinn Guðmundur Pétursson falla átakalaust í þennan
flokk, mynda feikilega vel spilandi band sem býr yfir
gagnkvæmum skilningi við söngvaskáldið. Senuþjófarnir
mættu þó að ósekju gera fleiri tilraunir til að standa undir
nafni, dýnamíkurinnar vegna. Liður í því hefði getað verið
að velja á plötuna fleiri lög sem standa hefðbundinni
hljóðfæraskipun á tónleikum (trommu, bassa, gítar og
orgeli) örlítið fjær miðað við upphaflegar útsetningar, til að
mynda af Höfuðlausnum, Hættulegri hljómsveit og glæpa-
kvendinu Stellu, og píanóplötunni Svanasöng á leiði. Að
því sögðu er hæpið að kvarta yfir smíðunum sem völdust
á plötuna. Allar eru þær jú í landsliðsklassa.
Söngur Megasar er almennt góður á plötunni og má
nefna leikrænu tilburðina í Önundi Póla, Ábendingu
(þar sem röddin virðist keyra í gegnum ógurlegt hæsi á
laglegan hátt) og illgirnislegan blæ Álafossúlpunnar (með
norðlenskum hreim) sem dæmi. Þá er hlustendum mikill
akkur í tíðum uppfærslum textanna. Dagur hefur tekið við
af Bigga sem borgarstjóri í Heimspekilegum vangaveltum,
Ljótu kallarnir sem liggja mömmu í Jólanáttburði eru end-
urskilgreindir sem lögfræðingar, litli drengurinn í Reykja-
víkurnóttum er ekki lengur tuskulegur heldur tussulegur,
og svo mætti lengi telja.
Segðu ekki frá (með lífsmarki) flæðir prýðilega, hljómar
vel og vantar lítið sem ekkert á kraftinn, en að sama skapi
eru útsetningarnar misspennandi. Margar sigla lygnan sjó.
Sumt virkar fullkomlega, eins og kántrýskotið Vertu mér
samferða inní draumalandið amma og Saga úr sveitinni,
téð Álafossúlpa og Tvær stjörnur. Annars staðar gengur
grunnnálgunin illa upp og hamagangurinn fer langt með
að bera fegurðina ofurliði. Til dæmis er Orfeus og Evridís
ekki svipur hjá sjón. Þá skortir Kvöld í Atlavík tilfinnanlega
þann stigvaxandi hrynjanda sem á svo vel við frásögnina
og gerir orginalinn nánast fullkominn.
Slíkar umkvartanir eru þó algengar og eðlilegar þegar
um tónleikaupptökur er að ræða. Hér er á ferð fínasta
plata sem kemur stemningunni vel til skila og þjónar sínu
hlutverki. Kjartan Guðmundsson
Niðurstaða: Góðar tónleikaupptökur af meistaralegu
lagasafni.
Heiðarleg heimild um hetju
TÓNLIST Megas & senuþjófarnir: Ná vel saman á plötu jafnt
sem sviði. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Bókmenntir ★★★
Horfðu á mig
Yrsa Sigurðardóttir
Veröld 2009
Sök bítur sekan
Yrsa Sigurðardóttir hóf feril sinn sem spennu-
sagnahöfundur fyrir krakka en sneri sér svo að
smíði krimma sem útgefendur hennar hafa
markaðssett af mikilli hind. Henni hefur, jafn-
framt vinsældum hér á landi, tekist að ná fótfestu
á erlendum markaði. Allar sögur hennar bera
þess vott að hún er hraður höfundur sem liggur
ekki yfir texta sínum, frásagnarháttur hennar er
hefðbundinn, hún er langorð og mætti útgefand-
inn taka sér næði til að freista þess að láta hana
vanda stíl sinn betur og þjappa langdregnum
köflum saman.
Styrkur Yrsu er sannarlega í hugkvæmni við að
finna sögum sínum kveikjur og fléttu. Aðalpers-
óna hennar, lögfræðingurinn Þóra, er sérkennalít-
il, heimilishagir hennar hversdagslegir, kærastinn
lítið spennandi, en áhugi höfundarins beinist frekar að tæknilegum atriðum
sem varða oft hugkvæma plottbyggingu: hér er sagan miðjusett í kringum
sambýli fatlaðra og bak við heldur kaldranalegan stílinn skilar hún miklum
harmi þeirra sem lifa við ríka fötlun.
Annað sem birtist í þessari sögu eins og nokkrum fyrri: Yrsa er veik fyrir
að skrifa spennandi kafla þar sem ýjað er að yfirnáttúrulegum öflum. Hér
er það svipur sem fylgir barni. Í þeim köflum verksins sem eru mun meira
vandaðir í uppbyggingu með ritstíl tekst henni best upp í Horfðu á mig. Væri
gaman að sjá hana einbeita sér að spennusögu sem byggði alfarið á slíkum
hindurvitnum, hreinum horror-bókmenntum sem eru þrátt fyrir landlæga
trú hér á draugum heldur magnlitlar og njóta ekki áhuga höfunda almennt.
Yrsa er sannarlega í fremri röð íslenskra höfunda afþreyingarbóka og
þessi saga mun svala áhuga lesenda sem vilja halda sig við það rólið. Í
verkum hennar leynast samt sýnishorn um metnaðarfyllri og beittari sögur
– hafi hún og útgefandi hennar á því áhuga. Páll Baldvin Baldvinsson
Niðurstaða: Hefðbundin Yrsu-saga, en vel undirbyggt plott að vanda.
Bókmenntir ★★★★
Komin til að vera, nóttin
Ingunn Sædal
Bjartur 2009
Á mínum aldri
Á fáum árum hefur Ingunn Sædal
þrengt sér fram í framvarðarsveit
ljóðskáldanna, hispurslaus og lítið
afsakandi yfir framkomu sinni og framgöngu: hér erum
við. Nú á hún að baki þrjú lítil ljóðakver sem útgefandi
hennar hefur látið brjóta um og binda af smekkvísi,
stundum eru útgefendur svo penir í pakkningum ljóða
að menn undrar hið hófstillta smekkvísa ekkert-segjandi
kápuval. Hvar eru öskrandi litirnir, hamingjuglóðin og
blossinn, gott fólk?
Alla vega, þegar flett er inn í ljóðheim Ingunnar eru
þar engin vettlingatök; myndir snarpar, ákafar, snöggar
og leiftrandi. Að þessu sinni eru á fimmtíu og sex síðum
fjörutíu og sex ljóð, margbrotin í frjálsu formi og lúta
hvert sinni merkingu með knöppum stíl. Ljóðmælandinn
er kona heima og heiman, í þorpi borg og héraði.
Náttúrulýsingar og náttúrukenndir sem taka víða á sig
erótískan munaðarblæ í sárri ástarþrá, svo líkamlegri
að tekur í. Hún er hispurslaus í spaugi sínu á flandri um
heiminn, leikur sér aðeins með ljóðið sem hinn stramma
ramma þrár og drauma og rýfur það kankvís á orðinu.
Þessi þriðja bók hennar er hressileg gusa, lostafull og
leikandi með næmri myndbyggingu, hlátri og sól. Svona
skáldskap er brýnt að hafa reglulega við rúmstokkinn til
að minna sig á að heimurinn er líka heiður og golan ber
með sér ilm af nýslegnu túni, ástin möguleg fram yfir
fertugt:
„þessvegna drekk ég stundum
þar til ég er orðin sautján ára
og farin að æla á
annarra manna parkett“ (52)
Páll Baldvin Baldvinsson
Niðurstaða: Full skál af ferskri ást, heitum dögum og
þrám.
Hið árlega bókafyllerí íslendinga
er að hefjast. Sölulistar Pennans
Eymundssonar fyrir liðna söluviku
voru birtir í gær. Að sögn Brynd-
ísar Loftsdóttur sölustýru þar á
bæ hafa inn á borð þeirra komið
793 nýir íslenskir bókatitlar það
sem af er árinu en inni í þeirri tölu
eru reyndar líka endurútgáfur,
til dæmis í kiljuformi. Hún segir:
„Árið 2008 tókum við 947 titla inn
svo það liggur nú fyrir að eitt-
hvað er útgáfan að dragast saman
á milli ára. Ég skýt á að heildar-
fjöldi nýrra titla í verslunum okkar
verði um áramót eitthvað í kring-
um 850 þannig að við erum að sjá
um tíu prósenta samdrátt í útgáfu
íslenskra bóka á þessu ári.“ Hún
fer ekki í grafgötur með áhyggjur
sínar af breytingu á samsetningu
útgáfunnar og lítur þá til framtíð-
ar: „Hins vegar er samdrátturinn
einna mestur í útgáfu barnabóka, í
fyrra komu 247 nýir barnabókatitl-
ar inn í verslanir okkar en í ár eru
þeir nú orðnir 188 og verða tæpast
fleiri en 200. Við erum því að sjá
tuttugu prósenta samdrátt í útgáfu
barnabóka og jafnframt nokkurn
samdrátt í sölu þeirra á meðan
salan helst áþekk í fullorðinsbók-
um á milli ára. Þessi þróun er afar
neikvæð og enn meira áhyggjuefni
er staða hefðbundinna barnaskáld-
verka á vinsældarlista okkar. Þar
er ég ekki að gera lítið úr teikni-
myndasögum, sönglaga- og ljóða-
bókum eða handbókum af öðru tagi
fyrir börn. En á lista vikunnar geta
varla talist nema sjö hefðbundin
skáldverk fyrir börn af þeim
fimmtán titlum sem þar eru tald-
ir og allar eru þær frekar í neðri
kanti listans.“
Ef flett er í bókatíðindum er ljóst
að frumsömdum sögum fyrir börn
á breytilegum aldri fækkar. Verð
á barnabókum er lægra en á verk-
um fyrir fullorðna lesendur og því
minna sem fellur í hlut höfunda
fyrir vinnuna. Þar er skýringar-
innar að leita að hluta. Bryndís
segir: „Mér var þetta ofarlega í
huga í gær við tilnefningu Íslensku
bókmenntaverðlaunanna. Sú breyt-
ing hefur nú verið gerð á þeim að
þýðingar mynda nú þriðja flokkinn
í tilnefningunum og er það vel. Enn
bíðum við þó eftir að sjá barnabæk-
ur hafnar á sama stall og aðrar
íslenskar bækur með tilnefning-
um og verðlaunum líkt og fagur-
bókmenntir, fræðirit og þýðingar.
Það yrði óneitanlega mikil hvatn-
ing fyrir höfunda og lesendur.“
Söluhæstu titlar liðinnar viku
voru þessir í búðum Pennans
Eymundssonar: í fyrsta sæti
Svörtuloft Arnalds Indriðasonar,
þá ævisaga Vigdísar Finnboga-
dóttur eftir Pál Valsson, í þriðja
sæti þriðja sagan í þúsaldar þrí-
leik Stiegs Larsson. Fjórða sætið
vermir Karlsvagn Kristínar Marju
Baldursdóttur, þá Jólasyrpa Disney
2009, í sjötta sætinu er Horfðu á
mig eftir Yrsu Sigurðardóttur, þá
Brauð- og kökubók Hagkaupa, í átt-
unda sæti nýja Dan Brown-bókin,
en lestina reka ævisaga Snorra
Sturlusonar eftir Óskar Guðmunds-
son og hrunsbók Styrmis Gunnars-
sonar, Umsátrið. - pbb
Bóksalan almennt
tekin að glæðast
BÓKMENNTIR Bryndís Loftsdóttir, sölustjóri hjá Pennanum Eymundsson.