Vikan - 17.08.1961, Page 9

A þjóðin nð
þegnr forsetinn gengur
Umgengnisvenjur og kurteisissiðir hafa verið
vandamál meðal flestra þjóða alla tíð, þó að íslend-
ingar hafi löngum látið sig slík mál litlu varða.
Það hefur verið látið liggja milli hluta, hvernig
menn heilsast og kveðjast, og þótt bezt, þegar
minnst var um haft. Þó hafa risið upp deilur um
ýmsar umgengnisvenjur, og er skemmst að minnast
vandamálsins: Þú eða Þér.
Nú hefur mál svipað þessu skotið upp kollinum
og urðu um allsnarpar deilur á öndverðum vetri.
Snerust þær um forseta vorn, og réðu stjórnmála-
skoðanir mestu um það, hvernig menn brugðust við.
Thorölf Smith: [>
Eg svara þessari spurningu Vik-
unnar 'biklaust játandi. Eg geri ráð
fyrir, aS hér sé um þaS spurt, hvort
menn eigi aö risa úr sætum fyrir
forsetanum viö ýmsar hátíölegar at-
hafnir, t. d. á hátíöasýningu í Þjóö-
leikhúsinu eöa öörum mannamótum,
þar sem forseta er boöiö eöa hann
er viöstaddur samkvæmt embættis-
skyldu sinni. MeÖ þessu móti erum
viö aö votta þessu æösta embætti
landsins viröingu okkar. Ég fæ ekki
séö, — þó aö ég hafi heyrt því fleygt,
— aö meö þessu séum viö aö gera
okkur sek í einhvers konar hégóma-
skap eöa „snobberíi“, eins og þaö
er kallaö, heldur finnst mér þetta
heyra undir almenna og sjálfsagöa
mannasiöi. 1 lýöveldisfyrirkomulagi
er aö sjálfsögöu ekki eins mikil form-
festa eöa erföavenjur og jafnan hafa
fylgt konungdœmi. En engu aö síöur
er í lýöveldi tiltekin formfesta, sem
skapar viröingu, og þessu hljótum viö
aö halda. Sumir 17lafa haldiö þvl fram,
vegna þess hversu islenzkt þjóöfélag
er lítiö og allir þekki atla, aö elcki
sé sama nauösyn hjá okkur á sömu
formfestu og þykir sjálfsögö meö
öörum og stærri þjóöum. Ég held, aö
litilli þjóö sé ekki siöur nauösyn aö
sýna æösta embœttismanni þjóöarinn-
ar fulla viröingu en þaö er meö hin-
um fjölmennari þjóöum. En á hinn
bóginn lít ég svo á, aö forseti Islands
sé eini embœttismaöur landsins, sem
menn eigi aö rísa úr sætum fyrlr,
þegar hann gengur í salinn.
Skiili Thoroddsen:
Sjálfsagt geta allir oröiö sammála um þaö,
aö forsetinn og aörir Islendingar veröi aö
heilsast meö einhverju móti, er þeir hittast
á mannamótum. Hins vegar finnst mér, aö
kveöja sú, sem viöhöfö er t. d. t Þjóöleikhúsinu,
minni fullmikiö á hermenn votta látnum
manni viröingu sína, og ekki get ég varizt
þeirri hugsun, aö jafnan yröi ég glaöari aö
sjá forseta minn, ef vér vcérum ekki liersetin
í landi voru.
Thor Vilhjálmsson:
Því slcyldi ég vera aö amast viö því, of menn
endilega viljat Ef állur þingheimur sprettur
á fætur, býst ég viö, aö ég tœki þaö ekki
nœrri mér aö gera þaö líka, — cf ég væri ekki
þvi verr fyrirkallaöur eöa vant viö látinn, —
eins og til aö viötirkenna félagsskapinn r.ieö
útakslausu viöbragði, sem skuldbindur mig
ekki á neinn hátt.
stnndn upp
í snlioo?
Þar sem málið snertir æðsta embætti í þjóðfélagi
voru, er fróðlegt að vita, hvernig ýmsir aðilar
bregðast við, þegar lögð er fyrir þá spurningin:
Á þjóðin að standa upp, þegar forsetinn gengur í
samkomusal. Þá er að sjálfsögðu átt við, að hann
komi fram í nafni embættisins, en ekki sem
„prívatmaður.“ Vill Vikan með því móti reyna að
varpa Ijósi á þetta atriði frá þeim sjónarhóli séð,
hvort æskilegt sé að hafa þennan hátt á og hvort
menn vilja líta þannig á, að hér sé kurteisissiður
á ferðinni, sem okkur beri að iðka, eða einungis
snobb, eins og sumir hafa haldið fram.
Einar Ágústsson:
Eg segi, aö menn eigi hiklaust aö standa upp fyrir for-
setanum sem slíkum, þegar hann gengur í salinn. Og ég
tel, aö þaö sé vegna þess, aö hann sé einingartákn þjóöar-
innar, og meö því aö sýna þvl einingartákni viröingu, þá
sýnir þjóöin sjálfri sér viröingu um leiö.
Mattlúas Jóhannessen:
Já, ef menn hafa heilsu til.
vikan 9