Vikan - 17.08.1961, Blaðsíða 43

ekki þegar sagt þeim, — upplýsing-
ar þær, sem ég hafði seinna aflað
mér um hvarf Wallenbergs, forðað-
ist ég eins og lieitan eldinn að
minnast nokkuð á. En ])egar yfir-
heyrslunni var lokið, tók ég að
brjóta heilann um, hvernig á þvi
gæti staðið, að yfirvöldin skyldu
enn fara að grafast fyrir um Wall-
enberg, þar sem þau höfðu hingað
til gert allt, sem í þeirra valdi stóð,
til þess að mál hans gleymdist.
Skýringuna á þessu féklc ég
nokkrum vikum síðar, þegar ég
heyrði eftirfarandi fréttatilkynn-
ingu í fréttatima útvarpsins:
Viðræðum í Moskvu á milli
sænsku stjórnarinnar og Sovét-
stjórnarinnar er nú lokið. Fyrir
hönd sænsku ríkisstjórnarinnar
tóku þeir Erlander forsætisráðherra
og Hedlund innanríkismálaráð-
herra þátt í umræðunum, en
Khrustjov, Bulganin og Molotov
fyrir hönd Sovétstjórnarinnar.
Sænsku fulltrúarnir báru fram ósk-
ir um það, að Rússar gengjust fyrir
nýrri rannsókn í máli sænska
sendisveitarmannsins Raouls Wall-
enbergs. Sovézku fulltrúarnir hétu
þvi, að tafarlaust skyldu gerðar
ráðstafanir lil þess að verða við
þeim óskum sænsku stjórnarinnar.
Þarna var þá fundin ástæðan
fyrir því, að Wallenbergsmálið var
tckið fyrir að nýju. Og um leið
ástæðan fyrir því, að lögreglan í
þessari litlu og friðsælu borg fann
allt í einu villu í persónuskírtein-
inu mínu.
Og ég varð gripin þungum hugs-
unum. Hvenær skyldi renna upp
sú stund, að ég yrði frjáls að því
að segja allt það, sem ég vissi um
þetta mál, — að ég hefði fullgildar
sannanir fyrir því, að Wallenberg
liefði verið numinn á brott og lok-
aður inni i fangelsi í Sovétríkjun-
um, og að þeir liinir sömu og
tóku h'ann til fanga héldu uppi
stöðugum ofsóknum á hendur þeim,
sem unnið höfðu með honum, og
það eins, þótt cllefu ár væru nú
liðin frá hvarfi hans?
Sennilega mundi ég aldrei verða
frjáls að því að segja allt, sem ég
vissi. Járntjaldið einangraði mig
frá þeim heimi, þar sem ég mundi
frjáls orða minna.
Og samt sem áður rann upp
sú stund, að ég sá rofna
dálitla glufu á þetta járn-
tjald. Það gerðist sólheiðan
októberdag, þegar bronslikneskja
ein í Búdnpest var brotin af stalli
sinum og miklar hópgöngur fóru
um götur höfuðborgarinnar. Þá
lifnuðu vonir okkar aftur. En hinn
4. nóvember höfðu rússnesku
byssukúlurnar þegar aflifað þær
vonir.
Það verður vist öllum þungt hlut-
skipti að verða að flýja fósturjörð
sina, og ég dró það í lengstu lög.
En dag nokkurn í desember lagði
ég þó af stað og hélt leiðar minnar
cftir þeim sama þjóðvegi og ég
hafði farið mörum árum áður í
því skyni að bjarga nokkrum ó-
gæfusömum manneskjum úr hópi
þeirra, sem flytja átti í úllegð.
í það skipti, eins og svo oft og
mörgum sinnum áður, hafði ég orð-
ið að hraða för minni og þeirra,
sc még veitti fylgd, cins og frekast
var unnt, unz ákvörðunarstað var
náð, — austurrisku landamærun-
um, og handan þeirra bjó frelsið.
Þannig var það einnig í þetta
skipti.
Ég komst til Vínarborgar og ]>að-
an til Parisar, þeirrar dásamlegu
borgar, þar sem óttinn og skelfing-
in eltir mig ekki lengur eins og
sluiggi, hvar sem ég fer, og þar sem
ég er óhult fyrir rannsókriarrétt-
inum í Búdapest.
Ekki liafði ég dvalizt nema fá-
einar vikur í Paris, þegar ég las
fregn í dagblaði, sem hafði á mig
djúptæk áhrif. Það var hinn 9.
febrúar 1957.
—- Sænski sendisveitarstarfsmað-
urinn R. Wallenberg, sem á sínum
tíma bjargaði þúsundum mannslífa
í Búdapest, er fyrir nokkru látinn
í sovézku fangelsi.
Loks höfðu Rússar þá ákveðið
að binda enda á Wallenbergsmálið.
Eftir að þeir höfðu neitað því statt
og stöðugt í full þrettán ár, að
þeir liefðu minnst uhugmynd um,
hvar hinn sænski sendisveitarstarfs-
maður væri niður kominn eða
lxvað af honum hefði orðið, viður-
kenndu þeir nú opinberlega, að
hann hefði verið fluttur i fang-
elsi í Sovétríkjunum, og tilkynntu
um leið, að hann væri látinn.
Vitanlega fcr enginn að krefjast
þess, að leit verði gerð að látnum
mnnni. Þegar maðurinn er dauður
og grafinn, er mál hans þar með
Úr sögunni. Og Wallenberg er opin-
berlega dauður. Hann lézt í Luby-
anká-fangeísinu hinn 17. júlí árið
1947! Sjálf hafði rússneska stjórn-
in ekki hugmynd um dauða hans,
fyrr en svo vili til, að fangelsis-
læknirinn gaf upp öndina árið
1951. Að sjálfsögðu vissi Bería, sem
þá var æðsti maður rússnesku
íögreglunnar, allt um þetta mál,
en hann hafði því miður ekki
tök á að gefa neina skýringu,
þegar rannsókn þess hófst, þar sem
hann var tekinn af lífi árið 1953.
Fyrir utan hann var það Abakúmov
einn, sem einhverjar upplýsingar
hefði getað veitt, en hann var líka
tekinn af lifi um þetta leyti. Þeir
Bería og Abakúmov voru fjand-
menn sússnesku þjóðarinnar, báðir
tveir, ótíndir brotamenn, sem ráku
erindi heimsveldissinna. Fangelsun
Wallenbergs var einn af glæpum
þeirra!
Þarna hafa sovézku yfirvöldin
látið sænsku ríkisstjórninni í té
fullnægjnndi skýringu! Hún verður
ekki vefengd, því að dauðir segja
ekki frá. Fangelsislæknirinn er
dauður, Bería er dauður, Abakúmov
er dauður. Og Rússar fullyrða, að
Wallenberg sé líka dauður. Annað
niál er svo, hvort það er satt •—-
cða hvort hann hafi látizt hinn 17.
júlí 1947, — sé liann þá látinn.
Fyrir mitt leyti tel ég, að þessi
siðasta skýring Rússa sé elcki á
neinn hátt scnnilegri en allar
hinar.
Eg trúi frekar því, sem þýzki
sendisveitarstarfsmaðurinn fyrrver-
andi, Ernst Wallenstein, segir, en
hann er fyrir skömmn kominn
heim eftir margra ára vist í sovésk-
um fangelsum. — í nóvembermán-
uði 1947 var Wallenberg i ldefa
uppi yfir minum klefa i Lefortov-
skaja!
Til eru þcir menn, sem við get-
um aldrei sætt okkur við að trúa,
að séu dauðir, — jafnvel þótt við
höfum séð lík þeirra í kistunni.
Wallenbcrg_ var einn af þessum
mönnum. Ég sleppi aldrei þeirri
von, að ég eigi enn eftir að sjá
hann á lífi...
Málmgluggar fyrir verzlan-
ir og skrifstofubyggingar í
ýmsum litum og formum.
Málmgluggar fyrir verk-
smiöiubyggingar, gróöur-
hus, bílskúra o fl.
■ ■■
Nýtt útlit
Ný tækni
Lækjargötu, Hafnarfirði. — Sími 50022.
VIKAN 43