Vikan - 01.11.1962, Qupperneq 8

Páll Kolka:
„Ef menn vildu gjöra svo vel að leggja upp Iaupana og sálast, þá vaeri þetta
ekkert vandamál. Það er nú bara einu sinni svo, að slíkt gerir fólk sér alls
ekki að góðu“.
\m\m
Þórður Oddgeirsson:
„Það er undarleg og slæm viðurkenning á starfi manna að svipta
þá réttinum til að verða að liði, og leyfa þeim síðan að visna
og þorna upp“.
MAKLEG HVILD

• Flestir embættismenn utan af landi flytjast til
höfuðborgarinnar með kellu sina eftir að þeir
hafa náð aldurshámarkinu og neyðast til að setj-
ast að í húsnæði, sem þeim er gjörsamlega ofviða
að standa undir. Þetta fólk, sem alls ekki er eins
fátt og margur heldur, þarf að eiga kost á hent-
ugu húsnæði og störfum við sitt hæfi.
— En hver á að hafa forgöngu i hagsmunamál-
um öldunganna?
— Bandalag starfsmanna rikis og bæja ætti að
vinna að framgangi hagsmunamála meðlima sinna,
þegar þeir láta af störfum, hafa nokkurs konar
„öldungadeild" eða „old boys-deild“. Frumkvæðið
i þeirri deild gæti auðvitað verið í höndum gamla
fólksins, þvi að þess er að sýna hvers Það er megn-
ugt.
Fólk talar alltaf um, að við Islendingar séum
alltof fáir, hér sé svo margt ógert vegna manneklu,
en menn um og yfir sjötugt geta unnið ýmis störf,
þótt þeir afkasti ekki fullu dagsverki.
— Hvernig eru þessi vandamál leyst með öðr-
um þjóðum?
— Danir reisa íbúðarblokkir, Bandaríkjamenn
heil hverfi, bara handa öldungum. Síðan eru stofn-
uð fyrirtæki, sem einungis aldrað fólk vinnur við.
Þetta þyrftum við að gera líka.
Sennilega endar þetta meö því, að gamla fólkið
tekur af skarið og stofnar sín eigin samtök. Fæst-
um er nóg að hafa lífeyrissjóðstrygginguna í bak-
höndinni.
— Og hverjir verða verst úti?
— Þeir, sem eru að eðlisfari einhliða og enga
eiga að, sem þeir geta leitað til um vinnu við sitt
hæfi.
Svo er það svo furðulegt, að því skylduræknari,
sem menn hafa verið, þeim mun verr eru þeir
yfirleitt settir, þegar þeir eru látnir hætta eða
segja af sér. Ástæðurnar fyrir þessu eru þær, að sá
maður, sem af samvizkusemi hefur helgaö alla
starfskrafta sina sérhæfðu starfi allan sinn starfs-
aldur, er oft gjörsamlega á flæðiskeri staddur,
þegar hann fær pokann sinn. Nú hef ég einkum
I huga opinbera embættismenn.
Sjálfur hef ég reyndar verið svo heppinn að hafa
ailtaf nóg að gera síðan ég lét af störfum á
Blönduósi og fluttist til Reykjavíkur.
— Við hvað?
— Saga hefur verið mér hugleikin frá unga
aldri, og nú sýsla ég mest við sögu læknisfræö-
innar, einkum hér á landi, en teygi mig Þó aftur
í miðaldalæknisfræði Evrópu. Miðaldalæknisfræð-
in er furðu merkileg.
Hérna voru líka margir merkilegir læknar i
gamla daga, bæði sem læknar og kannski ekki
síður sem menn. Menn á borð við Jósep Skapta-
son, lækni i Húnaþingi, sem steytti hnefann fram-
an í Trampe greifa og var meinað af amtmanni
að sitja á þingi.
— Já, Islendingar hafa verið laufrík grein á
hinum evrópska kúltúrella meiði.
Það er gaman að fást við sögu læknisfræðinnar.
Ég hefði þurft 30 ár til Þess að ljúka því, sem
mig langar til að taka fyrir og sökkva mér niður
í, svo að ég hef byrjað fullseint á þessu, þótt
ég hafi hætt læknisstörfum þegar 65 ára gamall.
— En lögin heimiluðu 5 ára vinnu í viðbót.
— Já, reyndar. Því er bara einu sinni þannig
farið með okkur læknana, að við þurfum að eyða
allmikilli orku allan okkar starfsferil í það eitt
að fylgjast með hinni öru framþróun læknavís-
indanna. Eiginlega má segja, að við sitjum á
skólabekk þangað til við látum af störfum. Mér
þótti varla taka því að leggja þetta á mig þessi
5 ár, sem eftir voru lögum samkvæmt, sérstak-
lega vegna þess, að ég hafði að ýmsum áhuga-
efnum að hverfa, þegar ég lét af læknisstörfum.
— Og hefur þá aldrei verið nein eftirsjón I
læknisstarfinu?
— Ég get ekki séð eftir því að hafa hætt
svona snemma — til þess er allt of skemmtilegt
að fást við að kynna sér sögu Guðmundar Björns-
sonar iandlæknis, Jóseps Skaptasonar og annarra
öndvegisskörunga, eða rannsaka jafnmerkilegt at-
riði og það, hvernig útbreiðsla berklaveikinnar
hagaði sér, þangað til sú veiki varð algengasta
dánarmein á Islandi. Þetta er eins og nokkurs
konar leynilögreglurannsókn. — Já, ég hef meira
en nóg að starfa, og Það er fyrir öllu — Þá er
ekki hægt að láta sér leiðast.
— Ber okkur þá að hagnýta starfskrafta þeirra,
sem náð hafa aldurshámarki?
— Já, tvímælalaust. Ég tel, að við höfum alls
ekki efni á því að varpa lífsreynslu og þekkingu
fyrir róða. Það væri eitt höfuðverkefni öldunga-
deildarinnar innan BSRB að sjá þeim opinberu
starfsmönnum, sem náð hafa aldurshámarkinu,
fyrir verkefnum við sitt hæfi. — Sumum myndi
til dæmis henta að leggja stund á fræðistörf hér
í Reykjavík. Hér eru söfnin og hér eru aðstæð-
urnar.
— E'n hvers vegna á ekki að unna mönnum
eins og segir í greinargerðinni „rólegs og amst-
urslauss ævikvölds"?
— Því fer fjarri, að það sé nokkur velgjörn-
ingur við venjulegt fólk, þótt gamalt sé, að svipta
það tækifærinu til þess að verða að liði. Full
ástæða er til að gera þessu fólki kleift að lifa
sómasamlegu lífi — og Þar hrekkur engin lif-
eyristrygging til. Enda er heilbrigðara og
skemmtilegra að fá eitthvert starf við sitt hæfi
heldur en að Þiggja ölmusu frá hinu opinbera.
— Er ekki fulldjúpt tekið í árinni að kalla líf-
eyrinn ölmusu?
— Jú, að vísu. Hann er aðeins tryggingarupp-
hæð, sem fellur í gjalddaga, en er algjörlega ó-
fullnægjandi, einkum á tímum verðbólgu.
Höfuðreglan ætti að vera þessi: Vilji menn
8 VIKAN