Vikan - 29.11.1962, Blaðsíða 8

Yfirvöldin hafa stundum leyft fóstur-
eyðingar af „félagslegum ástæðum",
t. d. þegar hjón með hóp af börnum
búa í húsnæði eins og þessu.
Á FOSTRIÐ
AB
LIFA?
Sennilega mun engan undra, þótt
leyfi hafi fengizt til að fjarlægja fóst-
ur þessarar konu, þegar tillit er tekið
til heimilisástæðna hennar, sem hafa
síðan skapað sjúkdóminn — því þung-
lyndi og örþreyta er vissulega sjúk-
dómur ekki betri en margt annað.
Hitt er svo annað mál, að síðar á
sama ári var samskonar aðgerð aftur
framkvæmd á sömu konu, og auðvitað
af sömu ástæðum. Þetta sýnir ljóslega
algjört skeytingarleysi hjónanna, ann-
ars hvors eða beggja, kæruleysi,
ábyrgðarleysi, óreglu eða vitsmuna-
skort, nema allt komi til. Þá vaknar
spurningin um hve lengi hægt er að
skáka í því skjóli að konan geti losnað
við fóstur á ,,löglegan“ hátt. hvenær
sem hún fer þess á leit. Vafalaust er
í mörgum slíkum tilfellum önnur að-
gerð skynsamlegri, til að fyrirbyggja
að slíkt komi fyrir aftur.
Fleiri tilfelli eru svipuð. En þar sem
leikmanni finnst að minnstar ástæður
hafi verið fyrir hendi, er kona 26 ára
gift skrifstofumanni, er fær þessa að-
gerð framkvæmda. Hjá henni hafa ver-
Rönfgenmyndir af vansköpuðum
fóstrum.
ið 4 fæðingar og 1 fóstureyðing á 4 árum. 3 börn eru þá í hennar
umsjá, 3, 2 og % árs. íbúð er 2 herbergi, en fjárhagsástæður
sæmilegar. Sjúkdómur er taugaveiklun og „félagslegar ástæður":
Býr í afskekktu húsi, er mikið ein. Það hefur aukið mjög á
taugaóstyrk hennar, hræðslu og kvíða.“
í þessu tilfelli mætti ætla að „félagslegar aðgerðir" hefðu átt
betur við, eins og t. d. heimilisaðstoð, útvegun betra húsnæðis
eða annað svipað.
Að sjálfsögðu er rétt að taka það skýrt fram, að slíkur stutt-
ur útdráttur og stuttorð lýsing á ástandinu, nægir hvergi nærri
til að mynda sér rökstudda skoðun á málinu, þótt reynt sé að
draga af þeim ályktanir, enda skýrslan gerð 1 þeim tilgangi.
SJÚKDÓMAR, SEM RÉTTLÆTA FÓSTUREYÐINGU.
Sjúkdómsástæður, sem réttlæta fóstureyðingu, eru margar. Eins
og sést af dæmunum hér að framan, er taugaveiklun, þunglyndi
og örþreyta taldar ástæður, sem ásamt öðrum geta verið gildar.
Slikt ástand er þó venjulega tímabundið. Svipað má e. t. v. einn-
ig segja um æðahnúta og magasár, sem einnig er oft talin næg
ástæða, vegna hættu fyrir konuna. Nýrnaveiki, skemmt eða
ónýtt nýra, gigtveiki o. fl., mun einnig nægja til þess að fóstur-
eyðing sé álitin nauðsynleg. Að sjálfsögðu er það undir áliti
læknis komið hverju sinni, hvort þessir sjúkdómar veita næga
ástæðu til aðgerðarinnar. Allir þessir sjúkdómar geta valdið því
að konunni sjálfri sé hætta búin ef fóstureyðing er ekki fram-
kvæmd. Ef fóstrinu sjálfu er hætta búin vegna veikinda móður-
innar meðan á meðgöngutíma stendur, eða ef líkindi eru fyrir
því, að það fæðist vanskapað eða óheilbrigt, mun það einnig
koma til álits við ákvorðun um slíka aðgerð. Ef kona er t. d.
með „rauða hunda“ snemma meðgöngutímans, munu oft vera
líkur fyrir því að barnið fæðist vanskapað. Áður fyrr var berkla-
veiki næg ástæða til löglegrar fóstureyðingar, en nú hefur það
breytzt vegna mikilla framfara í meðferð og lækningu veikinnar.
Þó munu undailtekníngar vera til einnig í þeösu tilfelli, sérstak-
lega ef veikin er á því stigi, að móðurinni sé hætta búin af að
ganga með barn eða fæða það.
Að þessu athugUðu má gjarnan draga þá ályktun að kona,
sem tekið hefði inn thalidomide á meðgöngutímanum, hefði að
öllum líkindum fengið leyfi til að fóstri yrði eytt, vegna hættu
á vansköpun bdrnsins, sbr. ,,rauðir hundar“.
Þá er rétt að geta þess að leyfi til fósturevðingar má veita
ef um nauðgun er að ræða, — ef konan hefur kært þegar í stað,
enda hafi sökunautur verið fundinn sekur fyrir dómi.
Eins og sjá má af framanrituðu, koma fjölmargar orsakir til
greina við ákvörðun lækna um hvort framkvæma megi fóstur-
eyðingu hverju sinni, en lögin hafa verið sett þeim til stuðnings
við slíkt mat.
En hver segir, að okkar lög séu þau einu réttu?
TRÚARBRÖGÐ.
í sjálfu sér eru lögin ekkert annað en reglur, sem landlæknir
hefur sett með aðstoð nokkurra lækna, og fengið þá alþingis-
menn, sem áhuga höfðu á málinu, til að samþykkja. Það er ekki
þar með sagt að þau séu „rétt“, þótt þau séu gildandi lög og við
verðum að fara eftir þeim. Önnur lönd hafa önnur lög og við
getum ekki heldur haldið því fram með góðri samvizku að þau
séu rétt eða röng. Sums staðar eru
fóstureyðingar leyfðar takmarkalítið
eða -laust en annars staðar eru þær
forboðnar með öllu, hvernig sem á
stendur. Slíkt fer að sjálfsögðu mikið' ]
eftir trúarbrögðum, en kaþólsk trú
bannar slíkt alveg. fslenzkur læknir-
sagði mér t. d. að þegar hann var við
nám í Bandaríkjunum, hafi þunguð
kona verið lögð inn á sjúkrahúsið þar
sem hann vann. Konan var veik fyrir
á þann hátt að það var fyrirsjáanlegt
að hún mundi ekki lifa af meðgöngu-
tímann. Hún var kaþólsk, og vildi
ekki leyfa fóstureyðingu nema leyfi
til þess fengist hjá kirkjuyfirvöldun-
um. Var þegar sótt um leyfið til bisk-
ups, og annarra þeirra kirkjulegra
ráðamanna, sem höfðu með slíkt að
gera. Svarið var blákalt nei, — það'
má ekki fórna lífi fyrir annað líf.
Konan og aðstandendur hennar héldu
fast við þessa ákvörðun og því var
ekki haggað. Til þess að framkvæma
aðgerðina þurftu læknarnir samþykki
konunnar, sem ekki fékkst, — og hún
dó þar af leiðandi og fóstrið líka.
Vitanlega hafa trúmál mjög mikið
Frú Finkbine.
8 VIKAN