Vikan - 21.02.1963, Page 8

HEMINGWAY
• „LANGLÍFI RÆNIR MANNINN OFT
® BJARTSÝNI HANS.
• SKAMMLÍFI ER BETRA“.
Hemingway dáði konur
og konur - dáðu hann.
Hann sagði: „Ég hcf
alltaf litið svo á, að um
leið og maðurinn tckur
að lifa alvarlegra innra
lífi, taki hann að lifa
fábrotnara ytra lífi. Á
þessari öld hófleysis og
sóunarinnar, vildi ég
óska þess að ég mætti
sýna heiminum það og
sanna hversu fábrotn-
ar hinar raunverulcgu
þarfir mannsins eru“.
Stoltur veiðimaður með
feng sinn. Hemingway
f fyrsta Afríkulciðangri
sínum.
komendurnir skyldu fá sannar heimildir um starf mitt og hugsanir.
Ég leita einhvers, sem er handan lífsins og óháð tímanum. En
ég leitast við að sýna mannlífið í sinni sönnu mynd, hef aldrei upp-
hafið það eða fágað. Ég er ekki mikill hugsuður. Ég hef ekki neinn
brennandi boðskap að flytja mannkyninu. Ég þekki heiminn, engu
að síður, merkilega vel, og ég hef snert lífæð hans frá þúsund
ólíkum siónarmiðum.
Ég hef aldrei þurft að leita uppi viðfangsefnin — viðfangsefnin
hafa öllu fremur leitað á mig. Eins og aðrir rithöfundar á undan
mér, dái ég sterka menn, menn sem hafa í fullu tré við atburð-
ina, fullu tré við aðra menn. Ég verð svo bergnuminn af við-
fangsefni mínu að ég get ekki helgað mig neinu öðru. Innblást-
urinn getur orðið ástríðuþrunginn ekki síður en ástin.
Sögur mínar eiga upptök sín í djúpum hjartans og reynslu minni,
en mér nægir ekki að segja þær jafnóðum og óunnar. Starfs-
hættir mínir eru harla fábrotnir, langur umhugsunartími, skamm-
ur tími við skriftir.
Verk mín skapast að mestu leyti í höfði í mér. Ég byrja aldrei
að skrifa fyrr en allt er þaulhugsað. Iðulega mæli ég samtölin
af munni fram um leið og ég skrifa þau; eyrað er góður gagnrýn-
andi. Ég set aldrei neina setningu á pappirinn fyrr en ég tel mig
hafa orðað hana svo lióst að hún sé öllum auðskilin.
Samt finnst mér á stundum að stíll minn hafi meiri óbein áhrif
en bein. Lesandinn verður oft að beita ímyndunarafli sínu, eigi
sú hugsun sem á bak við liggur, ekki að fara fram hjá honum.
Ritstörfin kosta mig mikið erfiði, þrotlausa fágun og endursamn-
ingu. Ég ber mikla umhyggju fyrir öllu, sem ég skapa. Sníð alla
fleti af ótrúlegustu nákvæmni, slipa og renni sem eðalsteina.
Úr því, sem margur rithöfundurinn mundi láta frá sér fara stórt
í sniðum, sker ég og fága litla demanta.
Mér er gefinn sá sjaldgæfi hæfileiki að geta skoðað mín eigin
verk af eins víðtækri og skilyrðislausri gagnrýni og væri þar
um annarra verk að ræða. Oft og mörgum sinnum hef ég hik-
laust eyðilagt það, sem kröfuvægari rithöfundur mundi ekki hafa
séð neitt við að athuga.
Maður ætti aldrei að skrifa nema siálfum sér til ánægju. Ég hef
ánægju af að skrifa. En ég er ekki alltaf ánægður með það, sem
ég skrifa.
Ég hef enga trú á að bækur mínar standi eins og óbrotgjarn minn-
isvarði, er haldi minningu minni á loft um aldur og ævi. Ég hef
reynt að vera einlægur í auðmýkt minni. Ég er rithöfundur fyrir
ásetning fremur en af guðs náð — augljósasta dæmið um sjálf-
framaðan mann á sviði bókmenntanna, sem um getur. Ég hef
aldrei verðskuldað það fádæma gengi og frægð, sem fallið hefur
mér í skaut.
Ég hef átt marga ákafa aðdáendur, sem aldrei hafa lesið staf eftir
mig. En almenningi hefur líka alltaf hætt við að ofmeta mikilvægi
mitt — en vanmeta gildi verka minna.
Bækur eiga neista ódauðleikans í sér fólginn. Þær eru langsamlega
varanlegastar af öllum mannanna verkum. Hof falla í rústir, mál-
verk og höggmyndir verða eyðileggingu að bráð, en bækurnar
vara. Tönn tímans vinnur ekki á stórum hugsunum, þær eiga
sama frjómátt nú og þegar þær vöknuðu fyrst með höfundinum
fyrir öldum síðan. Það, sem hugsað var og sagt í þann tíð talar
til okkar af blaðsíðum bókanna og finnur sama hljómgrunn og hjá
gengnum kynslóðum. Tíminn hefur þau ein áhrif, að lélegu bæk-
urnar síast og vinzast úr; því að í bókmenntum lifir einungis
það, sem er gott í raun og sannleika.
Nútíma rithöfundur verður að uppfylla strangar og fjölþættar
kröfur, auk þess sem hann verður að vera gæddur þolinmæði
og kunna að leggja hart að sér. Hann verður að eiga heilbrigða
dómgreind og nákvæma tilfinningu fyrir hlutföllum til að velja
og hafna af hinum hráa efniviði, og fella það í form og aga ein-
stök atriði til undirgefni svo að heildarmvndin fái sannfærandi
dýpt. Hann verður að vera gæddur ímyndunarafli svo að hann
geti ferðazt um í fortíðinni eins og í nútíð og í rauninni lifað
það sem hann er að lýsa. Hann verður að vera gæddur gagnrýn-
g — VIKAN 8. tbl.