Vikan - 06.02.1964, Blaðsíða 9

gamagBBg
,
<<
Rose og Joseph Kennedy vöktu
athygli í Bretlandi fyrir margra
hluta sakir, þegar Joseph var
ambassador Bandaríkjanna þar, t.d
var hann af mörgum talinn glæsi-
legasti fuliltrúi, sem bandarsíka
þjóöin liefði átt þar. Barnamergð
þeirra vakti líka athygli og var
sagt, að frúin klæddi börnin öll
eins og til þess að eiga hægara með
að fylgjast með þeim.
Það var að nokkru leyti af eigin-
hagsmunaástæðum, að Joseph
Kennedy studdi Roosevelt til for-
setaembættis. Joseph var þá orð-
inn stórauðugur maður og treysti
Roosevelt helzt til þess að sjá
svo um að ekki yrði allt að engu.
Hér óskar Joseph Kennedy forset-
anum til hamingju með kosninga-
sigurinn.
Uppruni og ævi
John FifzgeraSd Kenned^
Bandaríkjaforseta
II. hluti
Ásmundur Einarsson blaðamaöur
tók saman
Joseph Kennedy varð einn af sex
auSugustu mönnum Bandaríkjanna vegna
snilli sinnar í verðhréfaviðskiptum. Hann fór furðu
vel út úr kreppunni miklu og studdi Roosevelt til forsetaembættis
af ráðum og dáð, vegna þess að hann treysti honum til að bjarga því
sem bjargað yrði. Vegna afskipta sinna af stjórnmálum og stuðnings
við Roosevelt var Joseph um tíma ambassador í Bretlandi, en mis-
reiknaði sig á gangi málanna í stríðinu og hrökklaðist úr
embætti. Hann þótti annars snjall maður, dug-
mikill og hvassyrtur.
Joseph Kennedy slapp lítl kalinn frá verð-
bréfahruninu 1929, og telja margir, að það
hafi verið með allra stærstu sigrum hans
í kauphallarviðskiptum. A næstu árum hefst
nýr þáttur í lífi hans og fjölskyldunnar.
Aður en um hann verður fjallað er þess
að geta, að Kennedy hafði árið 1926 flutzt
frá Boston til Kew York með fjölskyldu
sína. Hann hefur aldrei dregið dul á ástæð-
urnar fyrir þessu. „Auðvitað var ein þeirra
sú að miðstöð fjármálastarfsemi minnar var
í New York í Wall street. En meginástæð-
an var fordómar gömlu ættanna í garð írskra
kaþólikka. Þeir reyndu að hefta frama íra
eftir getu sinni. Það var ekki óalgengt að
sjá auglýsingar frá þeim, eitthvað á þessa
leið: ökrifstofumaður óskast. Irskum kaþól-
ikkum er gagnslaust að sækja um. Aðeins
mótmælendur koma til greina.“ Þeir höfðu
einnig sniðgengið Kennedy-fjölskylduna
þrátt fyrir frama hennar og velgengni. Þetta
gat Joseph Kennedy ekki þolað. Hann afréð
með sjálfum sér að ílytjast brott og að
aldrei aftur skyldi fjöiskylda hans þurfa að
þola að litið væri niður á hana. Hann yfir-
gaf Boston með pomp og pragt. Sérstök
járnbrautarlest, sem beið á braut sinni
skammt frá húsi hans, flutti fjölskylduna og
farangur hennar beint til New York. Þar
til John F. Kennedy hafði um alllangan
tíma verið þingmaður, kosinn í Massachus-
etts, átti fjölskyldan ekki annan bústað í
fylkinu en sumarbústað í Hyannis Port. En
sagt hefur verið að Hyannis Port væri eitt-
hvað annað en Boston. Flestir nágrannar
Kennedy-fjölskyldunnar voru frá New York.
Þrátt fyrir brottflutninginn hefur Joseph
Kennedy ætíð verið kenndur við Boston
vegna uppruna síns og síðar frama sonar
hans í sjórnmálum borgarinnar c.; Massac-
husetts.
Joseph Kennedy varð snemma einn af
helztu stuðningsmönnum Franklin Delsno
Roosevelts, er það kom til umræðu, að
Rossevelt yrði frambjóðandi Demokrata við
forsetakosningarnar í Bandaríkjunum árið
1932. Eðlilegast hefði þó verið að ihalds-
samur fjármálamaður úr Wall Street, á borð
við Kennedy, yrði meðal stuðningsmanna
republikanans Herberts Hoover. En Kennedy
leizt illa á ástandið í efnahagsmálum Banda-
ríkjanna, taldi að þau þörfnuðust róttækrar
endurskoðunar og að Roosevelt einn hefði á
takteinum ráð við þeim vanda sem blasti við.
Hann sagði síðar um ástæðurnar fyrir stuðn-
ingi sínum við Roosevelt: „Ég hafði löngu fyrir
verðbréfahrunið, meðan efnahagslífið var einna
blómlegast, eða þegar Jack (John F. Kennedy)
var níu eða tíu ára gamail, myndað milljón
dollara sjóð handa sérhverju barni okkar. Eft-
ir hrunið var ég ekki viss um nema þeir pen-
ingar yrðu einskis virði á næstunni. Ég var
mjög áhyggjufullur. Ég var sannfærður um
nauðsyn stórkostlegra breytinga á efnahags-
kerfi landsins og ég var jafnsannfærður um,
að Roosevelt væri eini maðurinn, sem gæti gert
þær breytingar að veruleika. Ég vildi sjá hann
í Hvíta húsinu vegna öryggis sjálfs míns og
barna minna og ég var reiðubúinn til að gera
allt sem í mínu valdi stóð til að hjálpa honum.
„Þeir sem höfðu andúð á Joseph Kennedy
sögðu hann hafa stutt Roosevelt aðeins vegna
sannfæringar um sigur hans.
Joseph Kennedy var ekki verr á vegi stadd-
ur fjárhagslega en svo, að hann gaf 25 þúsund
dollara í kosningasjóð Roosevelts, og lánaði sjóðn-
um 50 þúsund dollara. Þetta gat hann gert aðeins
örfáum árum eftir verðbréfahrunið. Síðan safn-
aði hann 100 þúsund dollurum í kosningasjóðinn
hjá vinum sínum og kunningjum. Hann tók loks
að sér yfirstjórn fjársöfnunarinnar fyrir kosninga-
sjóð Roosevelts og ferðaðist sem slíkur með Roose-
velt á fundaferðalögum hans víðsvegar um Banda-
ríkin. Kennedy var lítt gefin fyrir allar ræðui-n-
ar og gauraganginn á kosningafundunum. Með-
an á því stóð rölti hann inn í borgir og bæi, kom
við á rakarastofum, veitingahúsum, í verzlunum
og skrifstofum til að spjalla við fólk um kosn-
ingarnar.
Vegna frábærrar frammistöðu sinnar og marg-
víslegrar reynslu og þekkingar var álitið að
Joseph Kennedy yrði gerður ráðherra í stjórn
Roosevelts, annað hvort viðskiptamálaráðherra
eða fjármálaráðherra. En sagt er, að ritari Roose-
velts hafi haft megna andúð á Kennedy og talið
forsetann á að láta þessi mikilvægu embætti í
hendur öðrum mönnum. Kennedy sat því eftir
með sárt ennið. Engu að síður var hann innileg'a
virtur af forsetanum og fjöldamörgum starfsmönn-
um hans fyrir frammistöðuna í kosningabarátt-
unni og átti jafnvel sonur hans John F. Kennedy
eftir að njóta þess mörgum árum síðar. Forset-
inn var staðráðinn í notfæra sér starfskrafta mill-
jónamæringsins.
Það gerði hann í sambandi við eina af um-
deildari umbótaráðstöfunum sínum. Þessar aðgerð-
ir voru lögin um kauphallarviðskipti. Samkvæmt
þeim voru bannaðir þesskonar viðskiptahættir sem
Joseph Kennedy hafði hagnazt á að l)eita, svo og
allir aðrir sem auðgazt höfðu á kauphallarvið-
skiptum undanfarinna ára. Jafnframt var gert
ráð fyrir skipun sérstakrar nefndar sem átti að
fylgjast með því, að eftir reglunum væri farið
í hvívetna. Frumvarp að þessum lögum hafði
hlotið harðari mótspyrnu í Bandaríkjaþingi en
menn höfðu áður kynnzt. Auðugustu menn Banda-
ríkjanna með Richard Whitney, aðalforstjóra New
York-kauphallarinnar í fararbroddi, höfðu snúizt
gegn frumvarpinu og beitt sér innan veggja Banda-
ríkjaþings á þann hátt að einsdæmi var talið í
sögu þingsins. Frumvarpið hafði samt náð fram
að ganga.
Samstarfsmenn Roosevelts, einkum þeir sem
undirbjuggu löggjöfina, álitu nauðsynlegt að ein-
hver úr þeirra hópi yrði valinn formaður eftirlits-
nefndarinnar svo og að þeir skip-
uðu meirihluta hennar. Þeir voru
hinir ánægðustu þegar forsetinn
skipaði fjóra af fimm nefndarmönn-
um úr þeirra hópi, en þegar Joseph
Kennedy var skipaður formaður
nefndarinnar ætlaði allt um koll að
keyra í þeirra hópi. Þeir fóru sér-
stakar ferðir á fund forsetans til
að reyna að fá hann til að breyta
ákvörðun sinni, og áhrifamenn í
bandarísku þjóðlífi, utan þings og
stjórnar, leyfðu sér að reyna að
hafa áhrif á forsetann, svo mjög
var mönnum í mun að koma Kenn-
edy frá starfinu. En Roosevelt svar-
aði alltaf: Joseph þekkir þetta allt
sjálfur, hann veit hvernig kauphall-
arviðskiptin gengu fyrir sig. Það
er heppilegt að hann skuli vilja taka
starfann að sér.
Kauphallarmenn töldu Kennedy
hafa svikið sig í tryggðum. Báðir
aðilar voru því augljóslega mjög
Framhald á hls. 41.
g — VIKAN 6. thl.
VIKAN 6. tbl. — 9