Vikan - 28.09.1967, Page 14

LYGIN
mjúklega til iarðar eins og snjó-
korn eða svífandi lauf ó haustin,
heldur beint ó hnakkann og það
all harkalega.
Hann rotaðist. Þið vitið, svona
fór að sofa. Það heitir að vera
meðvitundarlaus.
Fólkið tók ó sig krók til að kom-
ast fram hjá honum. Það áleit víst,
að vinur okkar væri að skoða ský-
in eða gera annað sér til dundurs.
Svo kom Miskunnsami Samveri-
inn og hann sá vitanlega á stund-
inni, að hér var hjálparvana og
hjálparþurfi maður, og eins og all-
ir Miskunnsamir Samverjar vita,
naut hann þess að aðstoða svoleið-
is menn. Hann hringdi á sjúkrabíl
og fór sjálfur með vin okkar upp á
Slysavarðstofu og hugleiddi um leið,
hve gaman yrði að segja vinum og
kunningjum frá þessu góðverki.
Þegar lygarinn fyrrverandi rakn-
aði við á hjólabekknum, varð hon-
um litið á armbandsúr sitt og þar
með var hann hlaupinn af stað án
þess að kveðja kóng eða prest. —
Vinnan beið. Vinnan beið! Klukkan
var þrjú og yfirmaður hans þegar
orðinn þreyttur á of mörgum og
löngum fjarvistum hans.
„Ég rann á bananaberki. Ég rot-
aðist. Ég fór á Slysavarðstofuna í
sjúkrabíl. Ég raknaði við. Ég tók
leigubíl hingað."
Allir nema yfirmaður hans hlógu.
„Að þú skulir ekki heldur viður-
kenna, að þú skrappst inn á Borg
í hádeginu og dvaldir of lengi á
barnum."
„Ég?" sagði hann vinur okkar
og sárnaði allmikið. „Ég? Finnið
þið bara! Það er enginn lykt af
mér."
Og hann þaut eins og skopp-
arakringia um alla skrifstofuna og
andaði beint upp í nefið á sam-
starfsmönnum sínum. Haldið þið,
að þeir trúi honum? Nei, ekki al-
deilis. Þeir hristu bara höfuðin og
tautuðu eitthvað þess efnis, að það
gengi nú helzt til langt að Ijúga
svo sennilega, að trúa lygunum
sjálfur.
Það vita allir, hve auðvelt er að
losa sig við áfengislykt.
Svona getur verið erfitt fyrir lyg-
arann að segja sannleikann enda
er sannleikurinn oft ótrúlegri en
nokkur lygi.
Hann vinur okkar gafst upp. Hon-
um leið líkt og drengnum, sem
gabbaði smalana með því að kalla
Úlfur! Úlfur! Þegar hann sagði satt,
trúði honum enginn. En tíminn
hlaut að sanna hans mál svona ein-
hvern tíma.
Hann vann eins og forkui; allan
daginn og um kvöldið þegar aðrir
voru farnir kom vinnuveitandi hans
til hans.
„Fyrirgefðu þessi orð, sem ég lét
falla við þig í dag," sagði hann.
„Ég efast ekki um, að þú hafir
tafizt af óviðráðanlegum orsökum."
Það fór sælustraumur um hann
vin okkar. Loksins trúði einhver
honum! Hann hefði átt að sjá inn
( hug vinnuveitanda síns og vita,
hvað hann áleit, að vinurinn hefði
verið að gera!
„Lízt þér ekki sæmilega á að
skreppa til Vestur-Þýzkalands fyrir
okkur?"' spurði yfirboðarinn. „Það
stendur nefnilega þannig á, að þeir
harðneita að leggja Kommisjónina
okkar inn á reikning þar. Þeir vilja
endilega senda okkur vélarnar á
réttu verði og láta Kommisjónina
koma til frádráttar. Ef það er nokk-
ur maður, sem getur talað þá til,
ert það þú."
Lygarann okkar fyrrverandi lang-
aði svo óstjórnlega til að þakka
fyrir sig. Þarna kom loksins tæki-
færið, sem hann hafði svo lengi
beðið eftir. Tækifæri til að sýna og
sanna, að hann væri fyllilega fær
um að annast öll möguleg mál fyr-
ir blessað fyrirtækið. Hann opnaði
munninn og sannleikurinn streymdi
fram af vörum Þans.
„Auðvitað vildi ég gjarnan fara
til Þýzkalands," sagði hann. „En
mér finnst þetta ekki rétt með
Kommisjónina. Það er lögbrot að
stela gjaldeyri frá íslenzka ríkinu
og leggja hann inn á banka erlend-
is."
Vinnuveitandinn gapti svo engu
líkara var, en hann ætlaði að
ganga úr kjálkaliðnum.
„Ha... .7 Hvað... .7 Ég skil
þetta ekki. Það varst þó þú sjálf-
ur, sem áttir uppástunguna að
þessu og . ..." —
Vinur hélt áfram að tala.
Vinurinn hélt áfram að tala.
kemur aldrei eitt né neitt til hugar
enda ertu bæði heimskur og ill-
gjarn, svo ekki sé nú minnzt á glæp-
samlegu hliðina á rekstri fyrirtæk-
isins og framkomu þína við skrif-
stofustúlkurnar og. . . ."
Eftir að sannleikurinn og ekkert
nema sannleikurinn var sagður (
fáeinar mínútur til viðbótar, var
hann vinur okkar orðinn atvinnu-
laus. Svona fer fyrir mörgum sann-
leikselskandi mönnum.
Alltaf versnaði það. Áður en
hann vinur okkar komst heim til
sín um kvöldið hafði honum tekizt
að móðga alla sína fornu og góðu
drykkjubræður með sannleikanum.
Laun sannleikans eru svo sannar-
lega vanþakklæti.
Konan hans sat inni í stofu og á
andliti hennar var þessi óræði, fjar-
ræni svipur, sem konur setja gjarn-
an upp, þegar þær eru öskureiðar
við eiginmanninn og bezta vinkon-
an er í heimsókn. Og þá sérstak-
lega, ef bezta vinkonan hefur
geymt agnarlítið brot af hjarta
sínu handa eiginmanninum.
Enda brosti vinkonan til vinar
okkar og gerði sig alla til ( stóln-
um meðan hann hallaði sér upp að
hurðinni og sagði við sjálfan sig,
að það væru bara tvær konur í
stofunni en ekki sex eins og augun
töldu honum trú um.
„Við vorum bara farnar að halda,
að þú ætlaðir ekki að láta sjá þig,"
tísti vinkonan og það faldist koss
að baki hverju einasta orði. „Mikið
er ég fegin að sjá þig. Það er svo
gasalega langt síðan við hittumst."
Vinur okkar opnaði varirnar til
að heilsa, en sannleikurinn streymdi
út. Þetta var enginn lygn og felld-
ur straumur eins og lygarnar forð-
um, heldur ólgandi hringiða, sem
dró hann með sér til botns.
„Það verður aldrei of langt fyr-
ir mig," sagði hann. „Ég gæti ekki
hugsað mér neitt ógeðfelldara en
sjá þig daglega."
Þjáningardrættir fóru um andlit
konu hans. Hann hlaut að vera
drukknari en hún hafði álitið (
fyrstu. Að þessi kurteisi og vin-
gjarnlegi maður skildi tala svona!
„Góða, gerðu það fyrir mig að
hypja þig héðan. Mér verður blátt
áfram óglatt að sjá þig."
Eins og ég hef vfst einhvern tíma
minnzt á áður, eru laun sannleik-
ans vanþakklæti. Þarna þakkaði
konan ekki fyrir að heyra álit hans
á verðleikum sínum og hvarf á
brott af þeim stað, sem hún var
ekki velkomin á heldur blátt áfram
hvæsti og reiddi töskuna á loft.
„Ég hef aldrei . . ." byrjaði hún
og fimm mínútum síðar rankaði
hann vinur okkar við sér sitjandi
í stólnum meðan konan og bezta
vinkonan skriðu á fjórum fótum
undir borð og aðrar mubblur og
tíndu saman varalit, púðurdós,
augnabrúnalit, fölsk augnahár,
augnskugga, hárgreiðu, hárbursta,
hárlakk, spennur, rúllur, peninga-
veski, lyklakippu, greiddan raf-
magnsreikning, strætómiða, nælon-
sokka í poka, sígarettupakka,
kveikjara og allt annað sem leynist
í stórum kventöskum.
Vinur okkar fór seint að sofa
þessa nótt og þurfti hann þó ekki
að biðja Guð Föður Almáttugan um
grið þessa nótt. Nei, nú átti hann
inni ( sér sannleikann og ekkert
nema sannleikann. Konan hans
hélt fyrir honum vöku með grát-
hljóði, ekka og stunum, fyrir nú ut-
an setningar á borð við þessar:
„Að þú skulir gera mér þettal"
„Eftir öll þessi ár hefði ég átt
annað skiliðl"
„Og hún, sem VAR bezta vin-
kona mín."
„Ég skil þig bara ekki, maðurl"
„Að þú skulir leyfa þér að koma
svona blindfullur heim!"
„Og rekinn úr vinnunni! Öllu
bætirðu á migl"
„Ég vildi ég væri dauð!"
Það munaði minnstu, að hann
vinur okkar óskaði þess sama þar
sem hann lá með sængina breidda
yfir sig og aðra höndina undir
koddanum.
Hann steinþagði bara. Hann
vissi, hvort eð er að það var til
einskis að tala. Héðan í frá gat
hann ekki einu sinni sagt eina litla,
ómerkilega, hvíta lygi til að friða
konuna sína. Nei, hann herpti sam-
an varirnar og lét sem hann svæfi.
Svona eru alvörutöfrar.
Hann reyndi allt mögulegt næstu
daga. Hann fór til læknis og sál-
fræðings, en allt var það til einsk-
is. Hann fór meira að segja í bað
fimm sinnum á dag, en alvörutöfra
skrubbar enginn af sér.
Hann fékk aðra stöðu, en ekki
var hún jafn góð og sú fyrri. Vinnu-
veitendur eru því vanastir, að fólk
Ijúgi dáKtið til um hæfileika sína
og fegri þá ögn, en vinur okkar
sagði sannleikann um sjálfan sig
og virtist því fremur lélegur starfs-
kraftur.
Erfiðleikarnir voru samt hvað
mestir heima fyrir. Konan hans
grét sig í svefn á hverju kvöldi. Og
það var alveg sama, hve oft hann
sagði henni, að hann elskaði hana.
Hann gat ekki logið því eins og
áður, að hún væri fallegasta kon-
an í veröldinni. Hún var svona rétt
í meðallagi og það fékk hún að
heyra. Væri maturinn slæmur tal-
aði hann ekki um annað og væri
hún tjásuleg, rytjuleg eða á ann-
an hátt ómöguleg, virtist hann njóta
þess að tala um það sem lengst. Á
hverju kvöldi vaggaði hljóðlátur
grátur eða niðurbældur ekki hon-
um f svefn.
Hann lærði að gæta tungu sinn-
ar, hann vinur okkar.
Fyrsta daginn ( nýju vinnunni
vann hann eins og þræll. Ef yrt
var á hann, svaraði hann með því
að kinka kolli eða hrista höfuðið
rétt eins og hann væri þegjandi
hás. Það getur verið hættulegt að
segja alltof mikinn sannleika.
En það er líka erfitt að þegja
og hafa taumhald á tungu sinni.
Að kvöldi fyrsta dagsins kom hann
þreyttari heim, en hann hafði
nokkru sinni verið fyrr. Hann var
blátt áfram dauðþreyttur.
Konan hans beið hans með mat-
inn og heimilið var ekki síður hreint
og snyrtilegt en hún sjálf. Satt að
segja veitti hann því eftirtekt með
velþóknun, hve hún var farin að
hugsa betur um sjálfa sig og heim-
ilið en fyrr. Kannske hann væri far-
Framhald á bls. 28.
14 VTKAN 39- tw-