Vikan - 09.10.1969, Qupperneq 24

Nú er verið að hefja sýningar á norskri kvikmynd um eiturlyfja-
vandamálið.
- Við getum ekki setið með hendur í kjöltu og beðið eftir því
að yfirvöldin skerist í leikinn og ráði bót á þessu hræðilega
vandamáli, segir Victor Borg, yfirlæknir við Bláa-Kross-sjúkra-
húsið í Osló.
- Allir sem geta hjálpað verða að leggja fram krafta sína!
Eiturlyfjavandamálið er nú orðið svo alvarlegt að það hlýtur að
vekja menn til umhugsunar, - jafnvel þá sem vantrúaðir eru ...
Þessvegna fannst mér rétt að skrifa og framleiða þessa kvik-
mynd ....
Victor Borg ytirlæknir dregur ekki úr neinu,
þegar hann lýsir hörmungum eiturlyfjanautnar-
innar og þeim hræðilegu afleiðingum, sem hún
hefir fyrir unglingana. Þessi kvikmynd hefir ekki
orðið nein sunnudagaskólasaga fyrir börn, hún
er hrollvekjandi, vægast sagt.
— En það var líka tilgangurinn, segir Borg. —
Ef við getum gert unglingana svo hrædda að þeir
leggi ekki í að taka fyrsta reykinn, þá er til-
ganginum náð, og full afsökun fyrir því að draga
upp Ijóta mynd.
Ég hef séð, og sé því miður daglega, hvað
þessi svokallaði fyrsti reykur af hashi getur haft
í för með sér, og það getur verið að ungmennin
verði svolítið guggin, þegar þau koma út úr
kvikmyndahúsinu, eftir að hafa horft á þessa
mynd.
Það er átakanlega óhugnanlegt að sjá þessi
vesalings reköld, sem ekki hættu eftir fyrstu
raun, en héldu áfram „til að vera með". Það sem
þessi ungmenni ekki gera sér Ijóst, er að þessi
forvitni þeirra og þörf til að hefða sig, er notuð
til hins ítrasta af ófyrirleitnum eiturlyfjasamtök-
um, sem sannarlega eru laus við að burðast með
samvizku. Við vitum að þessi samtök hafa ýmis
áform á prjónunum, til að koma eiturlyfjum á
norskan markað, eins og gert hefir verið í Dan-
mörk og Svíþjóð fyrir nokkrum árum. Við verðum
að gera allt sem á okkar valdi stendur, til að
koma í veg fyrir það syndaflóð, — ef það er þá
ekki orðið of seint.
Öyvind Venneröd, framleiðandi kvikmyndar-
innar, segist lengi hafa verið með þetta málefni
á heilanum. — Ég hefi jafnvel sjálfur farið á
samkundur eiturlyfjaneytenda, til að kynnast
þessu betur, segir hann. — Það er eins og blaða-
greinar og upplýsingapésar nái ekki til ungling-
anna. Þeir yppta öxlum og segja að „þessir öld-
ungar sem skrifa um hash, viti ekkert hvað þeir
séu að þvæla um. Þeir hræða okkur ekki". Þá er
eftir að vita hvort þessi kvikmynd hefir nokkur
áhrif. Okkur Victor Borg er fullkomlega Ijóst að
hún hefir engin áhrif á unglinga sem eru djúpt
sokknir, þar þarf annað og meira til, — en ef við
getum komið í veg fyrir að þeir byrji........
Kvikmyndin segir frá Evu, sem er sextán ára,
elskuleg og heilbrigð stúlka frá góðu og ástríku
heimili. Hún er dugleg í skólanum, vinsæl meðal
félaga og kennara. Vinur hennar Arni, er dug-
legasti strákurinn í bekknum, hann hefir misst
foreldra sína, en amma hans sér honum fyrir
notalegu heimili og menntun. Þau fara einu sinni
á fyrirlestur í skólafélaginu, þar sem byltinga-
gjarn sálfræðingur segir að unglingarnir eigi að
nota frelsi sitt, — jafnvel prófa það sem bannað
er, og þar á meðal eiturlyf.
Eva og Arni fóru heim með nokkrum kunn-
ingjum, sem höfðu náð í eitthvað af hashi, og
sumpart af forvitni, en líka vegna áhrifa frá sál-
fræðingnum, ákváðu þau að reyna. Það hafði
mjög mismunandi áhrif á þau. Sumum varð flök-
urt, sumir urðu kenndir, en aðrir fundu engin
áhrif. En það var öðruvísi með Evu og Arna. Þeim
fannst þetta dásamlegt. — Þetta verðum við að
prófa aftur, sögðu þau, og þau létu líka verða
af því. Einn daginn skrópuðu þau úr skólanum,
og fóru út fyrir bæinn, til að njóta nógu vel
áhrifanna af þessum skemmtilegu reykingum, og
þetta endurtóku þau oft. Þörfin eftir eitrinu var
æ sterkari, og smátt og smátt flæktust þau inn í
hring eiturlyfjaneytenda, einskonar klúbb, þar
sem eiturlyfjasmyglarinn Zatek situr að tjaldbaki
og kippir í strengina eftir vild. Hann narrar Evu
til að koma með sér út fyrir bæinn, þar fer hann
með hana inn í einbýlishús og gefur henni svo
mikið hash, að hún veit ekkert hvað skeður. Þeg-
ar hún loksins kemur til Árna, með eiturlyf, og
það rennur upp fyrir henni að Zatek hefur nauðg-
að henni, rennur það upp fyrir þessum tveimur
unglingum að þau eru komin of langt til að
geta hætt. Þau eru algerlega á valdi eiturlyfjanna.
Eftir þetta fer að halla undan fæti. Foreldrar
Evu skilja ekkert fyrr en það er orðið of seint.
Þau trúa Árna, þegar hann segir að Eva hafi
orðið lasin, vegna þess að hún hafi bragað
áfengi, — einhver hafði náð í flösku. — Maður
verður að reyna að vera svolítið frjálslyndur,
annars missir maður traust barna sinna, segja
þau, og láta þar við sitja.
Svo strýkur Eva að heiman. Þau Árni setjast
að í yfirgefinni íbúð, ásamt nokkrum vesaling-
um, sem hafa orðið eiturlyfjum að bráð; þar
finnur faðir hennar hana, í mjög slæmu ásig-
komulagi. Bæði hún og Árni eru sett í „afvötn-
un", og Eva lofar bót og betrun. Hún lofar að
hætta. En því miður, svo einfalt er það ekki.
Árni kemst í samband við hana aftur, og fær
hana til að strjúka með sér til Kaupmannahafnar,
og þar endar saga þeirra f skelfilegum harmleik.
Móðir Evu fær taugaáfall, og er sett á geð-
veikrahæli; faðirinn leitar uppi eiturlyfjasmygl-
arann Zatek, og myrðir hann, sem sagt, það er
hvergi Ijós punktur. Og allt kom þetta af því að
unglingar reyktu hash í fyrsta sinn af forvitni.
Það er ekki til sparað að gera kvikmyndina
eins raunhæfa og mögulegt er. Blaðamenn, sem
voru viðstaddir upptökuna á atriðunum í eitur-
lyfjaklúbbnum, sögðust aldrei hafa séð annað
eins, og aldrei svo marga furðulega unglinga
saman i einu herbergi. Sumir voru sýnilega undir
sterkum áhrifum, og urðu að yfirgefa upptöku-
salinn. Aðrir viðurkenndu að hafa tekið að sér
statistahlutverk, til að fá peninga fyrir hashi.
Meðfram veggjum og í hornunum lágu einhverj-
ar tuskuhrúgur, eins og flæktar saman. Það var
ómgulegt að segja hver átti hvað, af handleggj-
um og fótleggjum.
Og meðal þessara vesalinga voru nokkrir heil-
brigðir unglingar, sem horfðu á eymdina, stórum
augum, — hræðslulegum augum ....
24 VIKAN
41. tbl.