Vikan - 18.12.1969, Qupperneq 34

r-■------------~--
HatÍfíÍatkufiif
INNI
OTI
BÍLSKÚRS
SVALA
HURÐIR
ýhH/~ Lr Htikutiif
RÁNARBÖTU >2 SÍMI
H □. VILHJÁLMSSDN
19669

HAGSYN
HÚSMÓÐIR
NOTAR
að hann fór. Þegar hún var að
leika í „Villtu brönugrösin”, ár-
ið 1927, fékk hún skeyti frá Sví-
þjóð, þess efnis að Stiller hefði
látizt í Stokkhólmi. Nils Asther,
sem lék á móti henni, sagði að
hún hefði náfölnað, hallað sér
upp að vegg og gripið höndum
fyrir augun. Þannig stóð hún um
stund. En svo jafnaði hún sig,
stillti sér upp fyrir framan
myndavélina, og hélt áfram að
leika, eins og ekkert hefði í skor-
izt. „Ég á Stiller allt að þakka,“
sagði hún einu sinni, og annað
sinn: „Ef ég hef elskað nokkurn
mann, þá er það Mauritz Still-
er.“
Það hefur oft verið ritað og
rætt, og oft á mjög ósmekkleg-
an hátt, um það hvernig sam-
band hafi verið milli hennar og
Stillers. Einn þeirra sem hafa
skrifað um ævi Gretu Garbo (sú
bók var aldrei gefin út) vill
halda því fram að þau hafi átt
son saman, sem hafi látizt fimm
ára gamall. En hvað sem sagt er,
þá er það ekki svo undarlegt að
hún hafi verið hrifin af þessum
manni, sem var tuttugu árum
eldri, heimsborgari, sem var ráð-
gjafi hennar og lærifaðir. En það
er vitað með vissu, að þegar
Stiller fór aftur til Evrópu, bað
hann hana um að koma með sér,
en hún vildi það ekki. Það getur
verið að henni hafi þá verið orð-
ið það ljóst að stjarna hennar
gat skinið af eigin rammleik. Og
bak við tjöldin beið annar mað-
ur, sem • átti eftir að valda
straumhvörfum í lífi hennar, —
John Gilbert. ...
☆
Brýn þörf á bættri
rannsóknaraöstöðu ...
Framhald af bls. 17
ir út fyrir mitt svið, og við verð-
um að leggja þær spurningar fyr-
ir þjóðfélagsfræðing, og þá sem
starfa á sviði hagvísinda.
„En hvað hefur þú hugsað þér
að fara sjálfur út í að rannsaka?
„Ja, ég get ekki neitað því, að
ég er með ákaflega margt í koll-
inum varðandi rannsóknir sem
mig langar til að framkvæma, en
ég hef ekki hugsað málið nið-
ur í kjölinn, svo ég er ekki kom-
inn til með að svara þessu ná-
kvæmlega hér.“
„Nú sagðir þú um daginn í
sjónvarpsþættinum, að fimmti
hver maður ætti það á hættu að
fá einhvern geðsjúkdóm ein-
hverntíma á ævinni. Hvað er
,.normal“ maður? Er það eitt-
hvað sem er til?“
„Það veltur á því hvort þú átt
við normal sem eitthvað ídeal
gildi fyrir mann, eða hvort þú
lítur á það eins og ég; ég nota
þetta hugtak yfirleitt tölfræði-
lega. Og eiginlega er ekki hægt
að líta á það öðruvísi. Það er að
segja ef þú mælir einhvern eig-
inleika hjá lífverum yfirleitt, þá
kemur í ljós að þessi eiginleiki
er dreifður eftir svokallaðri
normaldreifingu Ef við tökum
til dæmis greindina, þá eru flest-
ir með greindarvísitölu í kring-
um 100. Mjög fáir, aftur á móti,
eru með mjög háa eða mjög lága
greind, þannig að eftir þessu ætti
þá meðalgreind, eða normal-
greind að vera einhversstaðar á
milli 90 og 110, og á þessu bili
myndi maður þá ætla að væru
tæplega 70% af einstaklingum í
hópnum.
Þetta er hin tölfræðilega merk-
ing á hugtakinu normal.
Hitt er annað mál, að út frá
sálsýkisfræðilegu sjónarmiði er
hugtakið normal notað um þá
sem verða ekki fyrir neinum
alvarlegri geðtruflunum. Við
höfum öll okkar vandamál meira
eða minna, og eins og ég benti
á, þá eru líkur fyrir því að
5. hver einstaklingur lendi í al-
varlegum sálrænum vandræð-
um einhverntíma á ævinni; þar
eru komin 20% af þjóðinni,
þannig að maður fer ef til vill
að spyrja sjálfan sig hvort það
sé ekki normalt að verða fyrir
þessu?
Og hér er ég með tölu sem
er kannske athyglisverð. Árið
1964 gaf Alþjóða heilbrigðis-
málastofnunin út skýrslu þar
sem sagði að % allra þeirra
sjúklinga, sem leituðu almennr-
ar læknishjálpar, þyrftu á sál-
fræðilegri aðstoð að halda. Og
mér segir svo hugur um, að sízt
hafi dregið úr þessu. Ákaflega
fáir sérfræðingar í geðlækningum
eru starfandi hér, og sjúkrarúm-
in fyrir fólk með geðsjúkdóma
eru af heldur skornum skammti,
þannig að þessi þáttur heilbrigð-
isþjónustunnar hér á langt í land
þar til hann kemst í viðunandi
horf. Og það er sömu sögu að
segja um alla sálfræðiþjónustu
hér: Það vantar skólasálfræðinga
og aðstöðu fyrir þá, meiri
kennslu og rannsóknarstöðu við
Háskóla fslandr og svo margt og
margt á þessu sviði. Verkefnin
eru alveg ótæmandi."
„Undanfarið hefur mikið ver-
ið talað um svokölluð fíknilyf
og eiturlyf. og maður heyrir því
oft fleygt, að h’n og þessi lyf, til
dæmis LSD hafi upphaflega ver-
ið notuð í læknisfræðilegum til-
gangi; mestmegnis til lækninga á
sálsjúkum — hvers vegna fer
fólk út í neyzlu þessara lyfja?“
„Nú af sömu ástæðu og það
neytir áfengis, vegna áhrifanna,
en áður en við getum rætt um
þetta, þá verðum við að gera
okkur grein fyrir því að ekki
er hægt að setja þessi lyf öll
undir sama hatt. Ef við tökum
til dæmis hash, LSD og mariju-
ana, þá eru þau yfirleitt af eng-
um manni sem til málanna þekk-
ir, nokkuð sem fíknilyf eða eitur-
lyf. Hin klassísku eiturlyf eru
ópíötin eða ópíum, heróín og
34 VIKAN tbL