Vikan - 21.01.1971, Qupperneq 14

ÞETTA ER LÍFIÐ 2
Samdóma álit flestra vísindamanna:
Við erum ekki
einí
alheiminum
Lífið er þunn himna á plánetunni Jörð, undarleg aukaframleiðsla
efna úr gufuhvolfinu, eins og það var við sköpun hennar.
En upphaf lífs á Jörðu var ekkert einsdæmi í sögu alheimsins. Það er
til „annað líf“ eða réttara sagt ótal aðrir lifandi heimar, þar
af margir byggðir skyni gæddum verum. Náum við einhverntíma
sambandi við þær?
Manneskja, grenitré og sveppur,
allt er þetta byggt upp af næstum
sömu efnum og á næstum sama
hátt. Það er aðeins þetta .,næst-
um" sem gerir muninn, svo lítill
sem hann er. Vísindamenn rann-
saka erfðamergð þarmabakteríunn-
ar, ekki sökum þess að þeir hafi
sérstakan áhuga á þarmabakterí-
um, heldur af því að það sem á
við um þarmabakteríur á einnig
við um menn og til dæmis tré.
14 VIKAN 3. tbi.
Eggjahvítuefnin eru mismunandi,
en þau eru samansett af sömu
amínósýrunum, þótt samsetningur-
inn sé breytilegur eftir tegundum.
Nákvæmlega það sama á við um
annað aðallífefnið, kjarnasýrurnar.
Þetta getur ekki verið tilviljun
ein. Er kannski allt líf af einni ætt?
Erum við öll afkomendur sömu
frumlífverunnar? Sumir vísinda-
menn halda því fram; önnur skýr-
ing geti ekki verið á því hve hin
ýmsu form lífsins séu lík innbyrðis.
Dr. Cyril Ponnamperuma í Ames
Research Center við San Fransiskó
er annarrar skoðunar. Allt líf sam-
anstendur af þessum efnum, ein-
mitt af því að þessi efni og engin
önnur mynduðu hið upprunalega
gufuhvolf Jarðarinnar úr metani
og ammonlaki.
Að það voru einmitt þessi efni
(fyrst og fremst amínósýrur og nú-
kleótíður, sem kjarnasýrurnar sam-
anstanda af) sem mynduðust, hef-
ur hann getað sannað með til-
raunum og með því að likja eftir
aðstæðunum sem ríktu á Jörð
gömlu í bernsku hennar. Hefði
hið upprunalega gufuhvolf Jarð-
arinnar verið öðruvísi, hefðu und-
irstöðuefni lífsins einnig orðið
önnur — ef þá hefði yfirleitt nokk-
urt líf orðið til.
Fyrra gufuhvolfiö
réði úrslitum
Ein ráðgátan í þessu sambandi
er þó ennþá óleyst, og sú ráðgáta
er kannski það furðulegasta í sam-
bandi við spurninguna um upp-
runa lífsins. Til að gera okkur
grein fyrir því verðum við að
svipast lítið eitt um í efnafræði
vísindanna.
Öll efni samanstanda af móle-
kúlum, sem eru mismunandi flók-
in að gerð. Eiginleikar mólekúl-
anna ákvarðast að nokkru leyti af
því hvaða atóm eru í þeim og að
nokkru leyti af því hvernig þau
eru samantengd. Lífræn mólekúl
geta samanstaðið af tugþúsundum
atóma (aðallega kolefni, súrefni,
vatnsefni, köfnunarefni, brenni-
steinn og fosfór) oq eru stundum
miög flókin að bvggingu. Af
hverju slíku mólekúli geta verið
tvö form, og er annað þá sem
spegilmynd hins. Atómin eru þau
sömu, tenging þeirra hin sama og
mólekúlin hafa næstum nákvæm-
lega sömu eiginleika.
Hvað kom fvrir
„spegilmólekúlið"?
Það er ráðgátan. I lífverum
finnst aðeins annað þessara
tveggja „spegilforma".