Vikan - 21.01.1971, Blaðsíða 41

Gullfoss
ferðir
Skíðaferðir til ísafjarðar.
Hringferðir umhverfis ísland.
Auk fjölbreyttra annara skemmtiferða.
Hú er rétti tíminn til þess að kynna
sér ferðamöguleika ársins 1971.
H.F. EIMSKIPAFÉLAG
ÍSLANDS
FARÞEGADEILD PÓSTHÚSSTRÆTI 2- REYKJAVÍK - SÍMI 21460
r
Feröaáæt/un
m/s Gul/foss
1971
Sendið þessa úrklippu og þér fáið senda
Feróaáætlun m/s Gullfoss 1971
Nafn
Heimili
-x-

VIÐ ERUM EKKI EIN í
ALHEIMINUM
Framhald af bls. 15.
ið svo að hægt verði að framleiða
gervi-veiru, sem yrði nákvæm eft-
irlíking fyrirmyndarinnar, en gaati
ekki aukið kyn sitt vegna næring-
arskorts — að minnsta kosti ekki
nema einnig væri hægt að búa til
gervi-næringu.
Kannski var það fyrrnefnd súr-
efnishryðja, sem af einhverjum
ástæðum eyddi „spegillífverun-
um"?
Einstaka lifðu þó af. í Ames
Research Center er heil stofnun
sem aðeins sinnir rannsóknum á
„tilbúnum" bakteríum, undir stjórn
dr. Miltons Heinrich.
Súrefnið -
bakteríubani
Það er geimferðastofnunin
NASA, sem rekur stofnunina, og
tilgangur hennar er því að rann-
saka áhrif „ójarðneskra" kringum-
stæðna á líf. Með því er til dæmis
átt við gífurlegan hita og kulda
eða óvenjulegar efnafræðilegar
aðstæður. Með þessu er verið að
reyna að komast fyrir um, hvort
hugsanlegt sé að líf geti þróast á
öðrum plánetum. En stór hluti
þeirra baktería, sem þola þessar
óvenjulegu kringumstæður, eru
afkomendur þeirra lífsforma sem
lifðu í hafinu fyrir hina miklu alls-
herjarárás súrefnisins. Mörg þeirra
hlutu skjótan bana í þeirri árás.
— Mikilvægustu hóparnir af
hinum „eftirlifandi" af þessum
bakteríum eru brennisteinsbakterí-
urnar og járnbakteríurnar, segir
dr. Heinricfi. — Tilvera þeirra hef-
ur lengi verið kunn, en fyrst nú
hafa menn skilið hlutverk þeirra
sem leifa frá tíma, þegar ekkert
súrefni var í andrúmsloftinu.
Það er heilmikið til af bakterí-
um, sem ekki nýta súrefni úr loft-
inu. Þær eru ekki allar frá tímabil-
inu fyrir súrefnishryðjuna — nokkr-
ar hafa sérhæft sig að því að kom-
ast af án súrefnis. Það getur verið
erfitt að greina þessa tvo hópa í
sundur.
Bakteríur geta lifað við hinar
ólíkustu aðstæður, í níutíu og fimm
stiga heitu vatni (á Celsius) og í
sterkri atómgeislun, svo eitthvað
sé nefnt. Það hve fljótar bakteríur
hafa verið að því að aðlagast
sterkri kjarnageislun felur kannski
í sér smávegis von fyrir það jarð-
líf, sem stendur andspænis hel-
sprengjuvoðanum.
Takmarkaðar líkur
á lífi á nágranna-
plánetunum
— Ekki get ég, segir dr. Hein-
rich, — hugsað mér nokkuð sem
skilaði okkur lengra áleiðis til
lausnar á gátunni um upphaf lífs-
ins en líf á öðrum hnöttum, ef það
fyrirfyndist. Mismunurinn á lífinu
hér og þar myndi hjálpa okkur til
að skilja nákvæmlega hvað þarf
til þess að samsafn risamólekúla
breytist í eitthvað lifandi. Persónu-
lega held ég ekki að aðstæðurnar
á Mars séu svo ómögulegar fyrir
lífverur sem margir ganga útfrá.
Ég hef látið jarðneskar bakteríur í
eftirlíkingu af Mars-umhverfi — að
svo miklu leyti sem við vitum
hvernig það er — og bakteríurnar
lifðu ekki einungis af, heldur þrif-
ust prýðilega og juku kyn sitt.
Ennþá er allt í óvissu um það
hvort líf sé á öðrum plánetum í
okkar sólkerfi. Menn hafa orðið
svartsýnni á þetta með árunum,
sérstaklega eftir að efni það, sem
tunglfararnir tóku með ofan úr
mánanum, reyndist líflaust með
öllu. En fyrir utan sólkerfi okkar
þá? Erum við kannski eftir allt-
saman alein í alheiminum?
Líf á Mars
Einn góðan veðurdag kringum
miðjan nýbyrjaðan áratug — trú-
legast 1975 — kemur ómannað
geimfar til með að lenda á Mars,
trúlega nálægt miðbaugi hans. Það
verður fullhlaðið tækjum, þar á
meðal skóflu sem mokar upp í það
dálitlu af Mars-möl, en sjónvarps-
myndavél fylgist með öllu saman.
Inni í farinu verða tæki, sem
ætlað er að ganga úr skugga um
hvort líf sé á Mars. Þau verða
margskonar og gerð með tilliti til
ólíkra forsenda ,en öll eru þau þó
gerð með þá forsendu í huga að
hugsanlegt Mars-líf eigi margt
sammerkt með jarðlífinu. Einhverj-
ar forsendur verður víst að gefa
sér til að komast eitthvað úr spor-
unum.
Dr. Milton Heinrich segir að
fjöldi jarðneskra baktería muni
geta lifað við Mars-skilyrði, og
jafnvel aukið kyn sitt. I efnarann-
sóknastofu sinni hefur doktor
þessi hylki, sem inniheldur allt sem
þekkt er af lífsskilyrðum á Mars
— þunna loftið, hitann, þurrkinn,
sólarbirtuna.
— Það sem við vitum minnst um
í dag, segir dr. Heinrich, — er
efnafræðilega samsetningin í sjálfu
yfirborði Mars. Það getur til dæm-
is verið sandur blandaður járnoks-
vðum, og sé svo er ég nokkuð svo
viss um að bakteríurnar kunna þar
vel við sig. En sumir hafa viljað
meina að í marsskorpunni sé með-
al annars karbónsúboksýð (mjög
óvenjuleg samsetning kolefnis og
súrefnis), og sé það rétt, lítur ekki
vel út með lífið á hnettinum þeim.
Éa held að við verðum að vera
nokkuð friálslyndir hvað viðvíkur
lífinu á öðrum plánetum. Lífið
kann mörg brögð efnafræðilega
séð, og þessvegna kann vel að
3. tbi. VIKAN 41