Vikan - 31.08.1972, Blaðsíða 9

í lífinu og að möguleikar eins
barns í Kumrovec voru skelfi-
lega litlir, þótt svo að skóli
hefði að vísu verið stofnaður
í þorpinu 1899.
Drengurinn uppgötvaði líka,
að fólk talar mismunandi
tungumál, eftir því hvaðan það
er upprunnið. Tólf kílómetrum
fyrir vestan Kumrovec, í Pos-
reda, þaðan sem móðir hans
var, var töluð slóvenska. Það
var annað slavneskt mál, sem
var að vísu fljótlegt að læra.
Margir töluðu líka þýzku, til
dæmis hermenn og embættis-
menn. Það mál var ólíkt króa-
tísku, en samt mátti læra það
líka. Og Josip Broz átti auð-
velt með að læra tungumál.
í Posreda var Josip litli í
eitt ár hjá afa sínum, sem Ja-
versek hét. Gamli maðurinn
var litríkur persónuleiki og
hafði til að bera mikið ímynd-
unarafl og lífsgleði. Hann
kenndi Josip hesti að ríða,
veiða, fiska og læðast hljóð-
laust gegnum skóginn, án þess
að skilja eftir spor. Hjá hon-
um komst Josip að raun um,
að hægt er að lifa svo mánuð-
um skiptir á mörkum og skóg-
um, jafnvel að vetrarlagi, ef
maður er klár í kollinum og
hefur augun opin fyrir öllum
möguleikum. Þessi slóvenski
afi Titos veitti honum, án þess
að hann óraði fyrir því, grund-
vallarkennslu í skæruliðalifn-
aði.
Fjórða tungumálið, sem Jos-
ip komst niður í, var ung-
verska. Lögregluhermennirnir
í Kumrovec töluðu það mál,
svo og járnbrautarstarfsmenn-
irnir. Drengurinn fór að skilja
að til voru í veröldinni vold-
ugir menn, sem einskis svifust
til að beygja þá máttarminni
undir vilja sinn. Það fór ekki
milli mála að Ungverjar áttu
mikið undir sér, og að Króatar
urðu að beygja sig fyrir þeim.
Josip Broz var ellefu ára,
þegar bændurnir í þorpinu
hans gerðu uppþot af gremju
yfir því, að þeir voru neyddir
til að panta lestarfarmiða á
ungversku á járnbrautarstöð-
inni. Þeir drógu niður ung-
verska fánann á stöðvarbygg-
ingunni. Lögreglumennirnir
skutu beint í hóp bændanna og
drápu og særðu marga. Síðan
voru ungverskir hermenn stað-
settir í Kumrovec. Þorpsbúar
voru neyddir til að undirhalda
þá á heimilum sínum, Broz-
fjölskyldan fékk þannig fjóra,
þótt Franjo Broz hefði tæplega
nóg fyrir sitt heimafólk að
leggja.
SkæruliSaforingi á stríðsárunum.
Þetta var í fyrsta sinn, sem
Josip Broz gerði sér ljóst hvað
það er að vera magnvana gegn
ofríki hinna voldugu. Hann
stakk hanafjöður í hattinn
sinn, og aðrir drengir í þorp-
inu gerðu eins. Hanafjöðrin
hafði nefnilega verið tákn upp-
reisnarmanna í bændauppreisn
Króata 1573, tákn sjálfsvirð-
ingar og fúsleika til að þjást.
Josip Broz vissi vel, hver orðið
höfðu endalok Gubecs þess, er
stjórnað hafði uppreisn bænd-
anna. Glóandi járnkóróna hafði
verið sett á höfuð honum og
hann hlutaður sundur í fjögur
stykki.
Hæpið er þó að taka þessi
mótmæli Josips á barnsaldri
sem tákn um ríka uppreisnar-
hneigð. Hann hefur alltaf ver-
ið tilbúinn að sýna yfirvöldum
og opinberum stofnunum virð-
!►
35. TBL. VIKAN 9