Vikan - 14.09.1972, Blaðsíða 39

Já, strákur, mér finnst sem ég
heyri ljóöiö og horfi á fólkiö:
Þarna stendur kósakkinn meö
bandóruna, gósseigandinn situr á
teppinu, hann byrgir andlitiö og
grætur, umhverfis stendur
þjónustufólkiö og rekur oln-
bogann hvert I annaö, Bogdan
gamli hristir höfuðiö . . . Og þaö
dynur i skóginum eins og núna,
lágt og sorglega klingir band-
úran, og kósakkinn syngur um
húsfreyjuna, sem grætur yfir
eiginmanninum tvan:
Frúin grætur, frúin stynur
yfir höföi herra tvans
Safnast saman svartar krákur.
A-ha, gósseigandinn hafði ekki
skilið sönginn, hann þerraði tárin
og sagði:
,,Nú, farðu að koma þér af stað,
Roman! Karlar, stigið á bak
hestunum! Og riddu með þeim,
Opanas - nú hef ég fengið nóg af
söngvum þinum . . . Þetta var
gott kvæði, en þannig gengur það
aldrei til hér i heimi eins og
sungið er.”
Hjarta kósakkans hafði mýkst
við sönginn og augu hans voru
móðu hulin.
,,Ó, herra, , herra,” sagði
Opanas, „gamalt fólk segir, að
sannleikann sé að finna bæði i
söngvum og æfintýrum.
Munurinn er sá, að i æfintýrum er
sannleikurinn eins og járn: langa
lengi velkist hann mann frá
manni og er farinn að ryðga . . .
En sannleikurinn i kvæði er sem
gull, sem mölur og ryð fá ei
grandað . . . Svo segir gamalt
fólk! ”
Gósseigandinn baðaði út
höndunum.
,,Jæja, kannski er það svoleiðis
i þinum átthögum, en hjá okkur
er það öðruvisi . . . Farðu nú
bara, Opanas, nú leiðist mér að
hlýöa á þig.”
Kósakkinn stóö andartak, þvi
næst féll hann allt i einu til fóta
gósseigandans.
„Hlustaðu á mig, herra! Stigðu
á bak hestinum og riddu aftur til
húsfreyju þinnar, hjarta mitt
segir mér illar fréttir.”
En þá þaut gósseigandinn upp i
reiöi og sparkaöi i kósakkann,
eins og hann væri að sparka i
hund.
„Ræfill! þú ert ekki almenni-
legur kósakki, þú ert kerling.
Reyndu að koma þér burt, annars
skaltu hafa verra af . . . Og
hversvegna standið þið djöflar
allir hérna? Er ég ekki húsbóndi
ykkar lengur? Jæja, þá skal ég
sýna ykkur nokkuð, sem jafnvel
feöur ykkar hafa ekki séö for-
feður mina gera.”
Opanas reis á fætur eins og
þrumuský og skipti augnaskotum
viö Roman. Roman stóð aðeins til
hliðar og studdist fram á byssu
sina, eins og ekkert væri.
Þá sló kósakkinn bandúrunni af
öllu afli við tré - og hún hrökk i
þúsund mola, og það fór stuna
gegnum skóginn.
„Djöfullinn i neösta helviti má
reyna aö koma vitinu fyrir svona
mann,” sagöi hann, „sem ekki
þiggur ráð af góövild gefin . . .
Þú þarft ekki lengur á trúum
þjóni aö halda, herra.”
Gósseigandanum vannst ekki
timi til aö svara, hann snaraðist á
bak og reið burt. Meðreiðar-
sveinarnir fóru einnig á bak.
Roman sveiflaöi byssunni á
öxlina og fór sina leið, og um leið
og hann fór fram hjá kofanum,
hrópaði hann til Oksönu:
„Láttu drenginn fara að sofa,
Oksana. Það er timi til kominn.
Búðu lika upp rúm fyrir
gósseigandann.”
Allir voru farnir af stað inn i
skóginn, þessa hérna leið, og
gósseigandinn gekk inn i kofann,
hesturinn hans stóð bundinn við
tréö. Rökkrið seig yfir, það
dunaði i skóginum, regnúðinn var
þéttur, já, alveg eins og núna . . .
Oksana lagði mig á heyloftið og
signdi sig . . . Ég heyrði að
Oksana grét.
A -æ, á þessum aldri skildi ég
ekki mikið af þvi, sem gerðist i
kringum mig. Ég hnipraöi mig
saman i heyinu, hlustaði á stunur
stormsins i skóginum og sofnaði.
Allt i einu heyrði ég æpt við
kofann . . . það var einhver, sem
gekk að trénu og leysti hest
gósseigandans. Hann frisaði og
trampaði og hljóp inn i skóginn,
og brátt dó hófadynurinn út . . .
svo heyrði ég aftur hófatak færast
i áttina að kofanum. Einhver
hleypti upp að honum, stökk úr
hnakknum og hljóp að
glugganum:
„Herra, herra!” heyröist
gömul rödd Bogdans. „Hó, herra,
ljúktu strax upp! Kósakkinn
hefur eitthvað illt i hyggju, hann
sleppti hestinum þinum lausum i
skóginn.”
Varla hafði Bogdan sleppt
orðinu, fyrr en einhver hljóp á
hann aftan frá. Ég heyrði eitt-
hvaö detta og varð hræddur . . .
Gósseigandinn hljóp út um
dyrnar með byssu, en i anddyrinu
greip Roman hann og fleygði
honum til jarðar . . .
Það rann upp fyrir
gósseigandanum, að hann var
kominn i slæma. klipu, og hann
sagði:
„Láttu mig vera, Roman!
Hefur þú gleymt öllum vinar-
brögðum minum við þig?"
Og Roman svaraði:
,,Ég man vel hvað þú hefur gert
mér konu minnar vegna. Nú ætla
ég að endurgjalda þér það."
Gósseigandinn hrópaði:
,,Gættu min, Opanas, tryggi
þjónninn minn! Ég elska þig sem
minn eiginn son."
En Opanas svaraði:
,,Þú hefur rekið tryggan þjón
frá þér eins og hund. Ijú hefur
elskað mig eins og svipan elskar
hrygginn, og nú elskar þú eins og
hryggurinn elskar svipuna . . . Ég
þrábað þig, - en þú vildir ekki
hlusta . . .”
Svo fór gósseigandinn að
sárbiðja Oksönu:
„Gættu min, Oksana, þú hefur
gott hjartalag.”
Oksana hljóp út og barði saman
hnefunum:
„Ég þrábað þig, herra, og
varpaði mér fyrir fætur þér, og
baö þig að hlifa mér sem ungri
konu og smána mig ekki sem
gifta konu. Þú hafðir enga
meðaumkun, og nú biður þú
sjálfur ... Æ, hvað á ég að
gera?"
„Frelsaðu mig," æpti
gósseigandinn, „þið skuluð allir
tortimast i Siberiu min
vegna . . ."
„Þú skalt ekki hafa áhyggjur af
okkur, herra," sagði Opanas.
Roman kemst út i mosa-
þemburnar á undar fvlgdar-
sveinum þinum, og ég er. þökk sé
þér, einstæðingur, af höfði minu
þarf ég ekki að hafa áhyggjur.
Ég axla byssuna og fer út i
skóginn, safna nokkrum
hraustum mönnum saman. og þá
kárnar gamanið . . . A nóttunm
komum við út úr skóginum og
höldum út á þjóðveginn. og
lendum við á þorpi. höldum við
rakleitt i gildaskálann. Hæ.
Roman. hjálpaðu herranum á
fætur, við skulum bera hans náð
út i rigninguna."
Gósseigandinn baröist um og
hljóðaði. Roman urraði eins og
björn, og kósakkinu þeytti
háðsyrðum. Svo drógu þeir hann
út.
En ég Varð hræddur. hraðaði
mér inn i kofann og hljóp til
Oksönu. Hún sat þar á bekk - hvit
sem lin . . .
Meðan á þessu stóð hafði
storminn hert i skóginum : Trén
sörguðu mörgum röddum. vind-
urinn vældi og eldingarnar
leiftruðu. Ég sat hjá Oksönu a
eldhúsbekknum. og þá heyrði eg
allt i einu stunu i skóginum () o-o.
svo kveinandi og þegar ég minn-
ist hennar núna. verður mor
þur.gt um hjartarætur. þott mörg
séu árin siöan . . .
„Oksana. min góða." spuröi og.
hver getur það verið. sem stynur
svona i skóginum?"
Hún tók mig i fatig sér og
vaggaði mér.
„Soíðu." sagði hún. „það er
enginn . . . það aðeins dynur i
skóginum . . ."
Já, það dunaði sannarlega i
skóginum. ah. hvað hann dunaði
Þegar við höfðum setið um
stund, heyrði ég hvell eins og
byssuskot.
„Góða Oksana." sagði eg.
„hver er að skjóta?"
Og húti. auminginn. vaggaði
mér og sagði i siíellu:
„Vertu hægur. barn, þetta er
37. IBL'. VikAN t