Vikan - 28.09.1972, Blaðsíða 47

við yrðum fluttir eins og bú-
peningur til einhverra ókunnra
landa og þrælkaðir þar í hel.
Og hvatningar yfirmannanna
hljómuðu stöðugt fyrir eyrum
mér: Láttu þig aldrei henda þá
skömm að verða tekinn til
fanga eða deyja æruhnekkjandi
dauða . . .
Tvær milljónir og þrjú
hundruð þúsund japanskra her-
manna féllu í þessari síðustu
og mestu styrjöld keisaradæm-
isins. Flestir þeirra voru fá-
tækir kotungar og verkamenn.
Þeim mun lægri sem stétt
þeirra var og þeim mun fátæk-
ari sem þeir voru — þeim mun
trúrri voru þeir guði og keis-
ara Japans.
Nú á dögum myndu sjálfsagt
einhverjir nefna heilaþvott í
sambandi við slíkan trúnað.
Aðrir tala kannski fremur um
dáleiðslu og fjöldasefjun. En
fyrir tuttugu og átta árum síð-
an kölluðu Japanir þetta
„hetjulega föðurlandsást, sem
knúði hetjurnar til að fórna líf-
inu fyrir ættlandið."
Hið molaða, niðurbrotna Jap-
an varð fljótt að sjá gegnum
blekkingar hernaðarstefnunn-
ar. En Jókoj, sem hlýddi regl-
um hersins og lét ekki taka sig
til fanga, varð að lifandi stein-
gervingi í frumskóginum.
Heili hans, stútfullur af
kennisetningum japansks þjóð-
ernisofstækis og stríðsstefnu,
var djúpfrystur í tuttugu og
átta ár, ef svo mætti að orði
komast. Þegar einmanaleikinn
sótti harðast að honum, efldi
hann sálarstyrkinn með hug-
leiðingum um hugsjónir keis-
aradæmisins og guðssoninn al-
máttuga, Híróhító keisara. Þær
hugleiðingar verkuðu alltaf
deyfandi á andlegar þjáningar
rans.
í auglýsingabæklingum fyrir
túrista er Gúam lýst sem sann-
kallaðri paradísarey með fögr-
um pálmum, híbiskusrunnum,
kríthvítum lúxusvillum, sund-
laugum, breiðum vegum og ný-
tízkum verzlunarhverfum. Lýs-
ingin gæti alveg eins verið frá
Kaliforníu eða Flórída.
Síðan heimsstyrjöldinni lauk
hafa byltingarkenndar breyt-
ingar orðið á flestu á eyjar-
korni þessu, sem Magellan sá
fyrstur hvítra manna er hann
kom þangað 1521 á siglingu
sinni umhverfis hnöttinn, þeirri
fyrstu sem átti sér stað. Tákn
hins nýja tíma fyrir eyna er
ekkert geðslegra en sprengju-
flugvélarnar af gerðinni B-52,
gríðarlegar hlussur sem án af-
láts taka sig þar upp fullfermd-
ar sprengjum til að grýta nið-
ur á Víetnam. Aðalbækistöð
Bandaríkjamanna á eynni er
Anderson-flugvöllurinn á norð-
urodda hennar, og telja þeir
hann svo mikilvægan að þeir
kalla hann „lykilinn að Kyrra-
hafi“.
Einnig er á Gúam alþjóðleg-
ur völlur fyrir farþegaflug, og
á honum lenda næstum ein-
göngu japanskar þotur, full-
hlaðnar túristum.
Á sínum tíma fórnuðu Jap-
anir tuttugu þúsund mannslíf-
um til að reyna að halda eynni,
til einskis þó. Nú má segja að
þeir hafi í vissum skilningi
unnið Gúam aftur, án þess að
leggja fram annað en gjaldeyr-
inn, sem japönsku túristarnir
eyða þar. Gúam er sem sé orð-
in Maljorka Japans. f fyrra
komu þangað fjörutíu þúsund
japanskir túristar til að slappa
af í suðurhafssælunni í hæfi-
legri fjarlægð frá menningunni
og streitunni heima fyrir, óg
eftir þrjú ár er búizt við að
talan verði komin upp í hundr-
að og fimmtíu þúsund.
Gúam er nokkru stærri en
Borgundarhólmur, og hinir inn-
fæddu íbúar, sem munu vera
af stofni Míkrónesa, eru um
fimmtíu og fimm þúsund að
tölu. Bandarískt herfólk og
fjölskyldur þess, sem á eynni
dvelur að staðaldri, er álíka
margt. Og þar þýddi lítið að
stofna til samtaka gegn her í
landi, því að eyjan er banda-
rísk nýlenda og hefur lengi
verið. Bandarískar herstöðvar
og hernaðarmannvirki hvers
konar eru nú eins og mý á
mykjuskán um eyna alla:
En Sjóitsji Jókoj, sem orðinn
var undirforingi í keisaralega
hernum japanska án þess að
hafa hugmynd um það sjálfur,
hafði ekki minnstu hugmynd
um allar þessar breytingar, sem
gensu yfir Gúam þau tuttugu
og átta ár, sem hann faldist þar
í skógunum.
Þegar dagur reikningsskil-
anna rann upp yfir japanska
herinn á Gúam tuttugasta og
fyrsta júní 1944, var Jókoj
staddur í námunda við Tala-
fofo-fliót, og af þeim bletti
færði hann sig varla allan út-
legðartímann. Fyrstu vikurnar
eftir ófarirnar fylgdi sá þrjá-
tíu manna hópur, sem Jókoj
var í, síðustu skipunum yfir-
manna sinna út í yztu æsar. Að
næturlagi skemmdu þeir olíu-
leiðslur og loftnet Bandaríkja-
manna, kveiktu í skotfæra-
geymslum og réðust á varð-
menn, sem stóðu vörð einir.
En smám saman rann af þeim
móðurinn, og um síðir hættu
þeir árásunum alveg. Skógar-
mennirnir áttu fullt í fangi með
að afla sér matar og skrimta.
Nokkrir dóu af sárum og
meiðslum og aðrir skjögruðu
út úr skóginum með uppréttar
hendur og létu taka sig til
fanga. Þeir sem eftir voru urðu
máttfarnir af sulti, og þeir áttu
erfitt með að aðlagast þeim
frumstæðu lífsskilyrðum, sem
nú urðu hlutskipti þeirra. Von-
in um hjálp að heiman varð sí-
fellt veikari, menn gerðust yf-
irspenntir á taugum og agabrot
tíð, enda þótt svo ætti að heita
að liðsforingjar héldu áfram
tign sinni og valdi.
—- Það kom fyrir að við
flugumst á út af sníglum og
músum, segir Jókoj.
Sterkur grunur leikur á að
japönsku skógarmennirnir á
Gúam hafi ekki einungis étið
nagdýr og þaðan af óæðri
kvikvendi, heldur og hver ann-
an, og væri það, ef satt reynd-
ist, ekkert einsdæmi um jap-
anska hermenn í heimsstyrj-
öldinni síðari. Á Filippseyjum
er vitað til þess að þeir drápu
marga særða félaga sína, steiktu
þá og átu.
Hópurinn sem Jókoj tilheyrði
minnkaði jafnt og þétt, og um
síðir dreifðist hann. Ófært
reyndist að afla öllum mönn-
unum fæðu á því litla svæði,
sem hópurinn hafðist við á við
Talafofo-fljót. Það var því
ákveðið að flestir félaganna,
sem enn lifðu, skyldu leita sér
að nýjum veiðilendum.
Aðeins þrír urðu kyrrir við
fljótið, Jókoj og vinir hans
tveir, Sjitsji og Nakahata. Þeir
gerðu sér kofa úr sefi skammt
frá fljótsbakkanum, hjálpuðust
að við að útvega mat og gera
tilveruna bærilega.
Fyrstu fjögur árin fundu þeir
alltaf annað veifið niðursuðu-
dósir, sem Bandaríkjamenn
höfðu kastað niður úr flugvél-
um. Aðeins þá smökkuðu þeir
kryddaðan mat — hvorki salt
eða annað til bragðbætis var að
fá í frumskóginum. Sjórinn var
að sönnu saltur, en enginn
þeirra félaga þorði niður að
ströndinni.
Gúgm er óvenju auðug af
ávöxtum, berjum og ætilegum
jurtum. Bananar og kókospálm-
ar vaxa í nágrenni við Tala-
fofo-fljót. Auk jurtafæðu átu
þeir félagar rækjur, sem þeir
veiddu í ánni, krabba, froska,
pöddur, rottur, mýs, snigla, eðl-
ur, skjaldbökur, engisprettur
og maura. Mánaðarlega eða svo
fengu þeir ál í rækjúnetin, og
þrívegis veiddu þeir villisvín í
fallgryfju.
Nóg var þarna af slöngum,
engum þó hættulega eitruðum.
En þremenningarnir forðuðust
þær af ótta við að þeir yrðu
veikir af kjötinu af þeim.
Þegar eftir fyrsta árið í skóg-
inum fóru japönsku útlagarnir
þar að þjást af eggjahvítuskorti.
Þeim tókst sjaldan að afla sér
nægrar fæðu, þeir hríðhoruð-
ust, urðu blóðlitlir og ormar
settust að í iðrum þeirra. Salt-
skorturinn hafði í för með sér
að þeir fengu krampaflog.
Sem liðþjálfi var Jókoj hæst
settur af þremenningunum, hin-
ir voru aðeins óbreyttir her-
menn. Hann tók því allar
ákvarðanir fyrir þá þrjá. Hann
kom á strangri skömmtun, og
slakaði ekki á þeim reglum
jafnvel þegar þeim tókst að afla
mikils matar. Aðeins örsjaldan
fengu þeir að borða eins og þeir
vildu. Hungurvofan vofði stöð-
ugt yfir þeim.
Sjitsji og Nakahata voru
nokkrum árum yngri en Jókoj,
og voru að heiman vanir betra
atlæti en hann. Þeir voru því
kvörtunarsamir. Þeir sögðu Jó-
koj ekki alltaf frá, ef þeir
fundu eitthvað ætilegt, og átu
það á bakvið hann.
— Ofaldir kálfar, sem hvorki
höfðu skilning né sálarþrek,
sagði Jókoj um þá síðar.
Eftir tólf ára mannraunir
saman ákváðu þeir þrír að
skilja félagið. Þeir voru orðnir
sammála um að þegar þrír
menn væru saman, hefðu þeir
tilhneigingu til að tala of hátt,
og það fól í sér hættu á að þeir
fyndust. Með því að skilja ykj-
ust líka möguleikarnir á að afla
n'ægrar fæðu.
í þeirri svipan gaus upp
skæður sinueldur þar á svæð-
inu, og kofinn þeirra brann.
Þeim tókst með naumindum að
hindra að eldurinn breiddist út
inn í bambusskóginn. Eldurinn
gerði þá alvarlega hrædda. Svo
vikum skipti hírðust þeir í
þröngum hellisskúta, en komu
sér svo saman um að gera sér
jarðhús.
Jókoj valdi sér bústað í
bambuslundi í hallanum niður
að fljótinu. Hann notaði við
gröftinn múrskeið, sem hann
hafði búið til úr hýði utanaf
fallbyssukúlu. Moldina bar
hann á brott í lófum sér. Hann
dreifði henni smámulinni yfir
stórt svæði af ótta við að ann-
ars vekti hún grun. Eftir mán-
uð var holan orðin nógu stór
til að hann gæti legið niðri í
39. TBL. VIKAN 47