Vikan - 16.08.1973, Page 11

Þaö byrjaði vetrarkvöld eitt
áriö 1773 á óperudansleik i Paris,
þegar glaðvær og lifsglöð prin-
sessa fékk áhuga á ungum og lag-
legum útlendingi. Ctlendingurinn
var sænski greifinn Axel von
Fersen og prinsessan unga var
Marie Antoinette, verðandi
drottning Frakklands.
Axel von Fersen var sonur
sænska rikisráðsins, Axel von
Fersen marskálks. 15 ára að aldri
var hann sendur i fylgd kennara
sins til þess að fara i Grand tour
um Evröpu. Hann læröi hernað i
Prússlandi, listir og sögu á Italiu.
Fersen var orðinn átján ára,
þegar hann kom til Parisar i
nóvember 1773. Hann var þá
þegar þekktur fyrir óvenjulegan
glæsileik og seinna festist viður-
nefnið „fallegi Fersen” við hann.
Hann dvaldist á Hotel d’York viö
rue Coiombier og heimsótti
sænska ambassadorinn, Creutz
greifa. Skylda ambassadorsins
var að kynna landa sinn fyrir
konungsfjölskyldunni. Nokkrum
mánuðum seinna skrifaði Creutz
Gústav 3, að honum hefði virzt
Fersen vera óvenjulega aölað-
andi ungur maöur. „Enginn kann
að koma betur fram. Gott útlit
hans og töfrar verða til þess að
hann kemst ekki hjá þvi að verða
áberandi i samkvæmislifinu
hér.”
i heimsókn í Versölum
Stuttu eftir komu Fersens til
Parisar fór Creutz með hann til
Versala. Þar var hann kynntur
fyrir Lúðvik fimmtánda konungi,
rikisarfanum Lúðvik og konu
hans Marie Antoinette.
Þá var Marie Antoinette átján
ára og hafði verið krónprinsessa
Frakka siöan i mai 1770. Hún
haföi skapaö þann vana, að tekið
væri á móti gestum i ibúð hennar
á hverju mánudagskvöldi allan
veturinn, fram að föstu. Creutz
kom þvi i kring ásamt hertog-
anum af d’Aiguillon að Fersen
var boðið á slikan mánudags-
kvölddansleik i ibúð krónprins-
essunnar. Prinsessan veitti
honum brátt sérstaka athygli
innan um alla ambassadorana,
hirðmennina og prinsana, sem
þyrptust að henni til þess að vekja
athygli hennar á sér.
Fersen hélt dagbók, sem hefur
varðveitzt fram á þennan dag. 1
hana 'vantar þó árin frá 1779 til
1791. Dagbókin er skrifuð mestan
part á frönsku, en þó eru i henni
sænsk innskot. Bókin er mjög
athyglisverð heimild, ekki
einungis vegna þess að i henni
koma i ljós áður óþekktir þættir i
persónuleika greifans, heldur
einnig af þvi að hún bregður
óvæntu ljósi yfir það lif, sem
gleðiþyrstir gestir i höfuðborg
Frakklands liföu.
Milli þess, sem sótt voru
hádegisverðarboð i Versölum og
setið að spilum eða kvöldverði i
Paris, sóttu gestirnir óperuna eða
leikhúsið. Ein frægasta lysti-
semdin i Paris voru óperudans-
leikirnir. Þeir voru haldnir á
hverjum laugardegi og voru opnir
öllum, sem ráð höfðu á þvi aö
greiða aðgangseyrinn. A þessum
dansleikjum báru margir gest-
anna, þó einkum konurnar,
grimur. Á þann hátt uröu sam-
skipti kynjanna frjálsari, þvi að
menn gátu hitt þar konur, sem
þeir hefðu aldrei hitt annars.
Þessi vitneskja um „ævintýrið,
sem beið á næsta leyti” gaf
óperudansleikjunum sérstakan
svið eftirvæntingarinnar.
Aðalpersónan á
óperudansleiknum
Fersen lenti i litlu skemmtilegu
ævintýri á einu sliku óperuballi.
Litlu ævintýri, sem hann grunaði
ekki að ætti eftir að verða stórt,
og breyta öllu lifi hans.
Fersen hafði staðið i mann-
þrönginni i um allt að hálfa
klukkustund, þegar grimuklædd
ung kona kom til hans og gaf sig á
tal við hann. 1 dagbókina skrifar
hann einfaldlega að „hún talaði
drjúga stund”. t hæfilegri fjar-
lægö stóðu þrjár eða fjórar aðrar
grimuklæddar konur, en Fersen
hélt áfram aö ræða við konuna án
þess að veita þeim athygli. Allt i
einu uppgötvaði hann að þau voru
umkringd fjölda fólks sem i senn
var forvitið og fullt virðingar.
Grimuklædda konan virtist
skyndilega verða óróleg og dró
sig i hlé. En áður en hún hvarf á
braut lyfti hún grimunni andar-
tak fra andlitinu. Og Fersen varð
þess áskynja að þessi kona var
Marie Antoinette. Sviinn ungi
varð aðalumræðuefni gestanna á
óperudansleiknum þetta kvöld.
Það var ekki eöli Fersens aö
trúa dagbókinni fyrir tilfinn-
ingum sinum, en þaö er þó hægt
að ráða af henni, að hann var i
ágætu skapi, þegar hann fór af
dansleiknum klukkan þrjú um
nóttina. Svar hans við áhuganum,
sem prinsessan hafði sýnt honum,
kemur fram annars staðar i
bókinni, þvi að þar segir hann, aö
eftir þetta hafi hann sótt mánu-
dagsleikina -hjá krónprins-
essunni. Hins vegar segir hann
ekki frá þvi oftar, að hún hafi
veitt sér sérstaka athygli. Og
stuttu seinna gerðist atburður,
sem varð til þess að Marie
Antoinette hlaut að fjarlægjast
unga sænska greifann. Fersen
skrifar i dagbóksina: „Kon-
ungurinn Lúðvik 15. dó i dag, hinn
10 . mai 1774, klukkan tiu að
kvöldi”. Kunningjakona greifans
frá óperudansleiknum var
orðin drottning Frakklands.
Fáar persónur mannkynssög-
unnar hafa orðið fyrir eins
miklum misskilningi og Marie
Framhald á bls. 31
Maria Theresia móðir Marie
Aintoinette, og þjóðhöfðingi
Austurrikis hafði áhyggjur......
Þvi að Lúðvik krónprins Frakka
og tengdasonur hennar var ekki
færuin að fullkomnahjónabandið
Fyrsta grein i nýj-
um greinaflokki
um samband
þeirra Marie
Antoinette og Axel
von Fersen. Inn I
greinamar spinn-
ast frásagnir af at-
burður úr einu
blóðugasta timabili
franskrar sögu.
1. GREIN
33. TBL. VIKAN 11