Vikan - 14.11.1974, Blaðsíða 2

Boftift var til hátiftar og gest-
gjafinn var örlátur. Spánski mál-
arinn Joan Miró bauð 300 vinum
sinum til veizlu i tilefni 75 ára
afmælis sins. Veizluna hélt hann i
Parls og þar flaut kampavinið og
blómaviniö. Fram voru reiddar
posteikur, lax og humar. Og há-
punktur kvöldsins var. þegar
Miró bauð gestum sínum, hifuð-
um og vel á sig komnum af matn-
um, til Miftjarðarhafsstrandar-
innar. Skip lagði frá landi, og að-
stoftarmenn listamannsins sökktu
fimm hundruft punda Hafgyðju,
sem meistarinn hafði gert úr
plasti, niftur á 18 metra dýpi.
Þessi plaststytta meistarans,
sem hann sökkti i sjó á 75 ára
afmæli sinu, er ekki dæmigerð
fyrir list hans. Hann er nú orðinn
81 árs, og hóglát málverk, oliu-
draumar, hafa gert þennan
spánskættaða málara einn hinn
2 VIKAN 46. TBL.
elskaöasta af málurum 20. aldar-
innar. Og sömuleiðis einn þann
rikasta. Listaverkasafnarar
greifta að meðaltali 16 milljón
krónur fyrir verk eftir Miró.
Bandariska tlmaritið Time
kallafti Miró ekki einungis
„áhrifamesta málara millistriðs-
áranna”, hi-liim einnig bezta nú-
lifandi málara” eftir lát landa
hans Pablos ,PiCasso.
Sllkar yfirlýsingar er bezt að
sannreyna i Paris. 13. október
hófst sýning á 343 verkum hans —
málverkum, skúlptúr og keramik
— I Grand Palais nærri Champs-
Elysées.Og um leið er sýning á
grafiskum verkum hans haldin i
Musée d’Art Moderne de la Ville
de Paris.
Á þessum miklu sýningum get-
ur aft llta verk frá sex áratugum.
Fyrstu verkin eru landslagsmál-
verk frá þvi fyrir fyrri heims-
styrjöld, og þau siftustu eru risa-
stór abstrakt málverk, marglitir
hringir, skringilegar ævintýra-
verur, og inn á milli eru skjálf-.
andi linur. En að baki óreiðunnar
er meining „Þremur formum
kemst ég ekki frá”, sagði Miró
eitt sinn”, rauða hringnum,
tunglinu og stjörnunni”.
Fyrstu áhrif þessara forma
fékk gullsmiðssonurinn frá Mon-
troig við Barcelona þegar I æsku.
Sfftla kvölds og á nóttunni gekk
hann þar um og virti fyrir sér
himininn og stjörnurnar A dag-
inn horföi hann á'bændurna, sem
voru aft vinna á ökrunum. Seinna
sagfti listamaðurinn: „Ég vinn
eins og garftyrkjumaður efta vin-
yrkjubóndi. Ég verð að standa
traustum fótum á jörðinni, þegar
ég mála, þvi að gegnum fæturna
fæ ég kraftinn”.
Hæfileikar hans komu snemma
I ljós. Hann fór að teikna, þegar
hann var átta ára. Árið 1907
innritaðist hann i verzlunarskól-
ann I Barcelona. Jafnframt verzl-
unarnáminu sótti hann einkatima
i teikningu. Hann varð aft þreifa á
hlutum með bundið fyrir augun
og teikna þá siðan. Þó að honum
sæktist teiknunarnámið vel, hóf
Joan Miró.
landi, Bandarikjunum og Frakk-
landi og varft frægur. En frægftin
haffti litil sem engin áhrif á hann.
1 siftari heimsstyrjöldinni fór
Miróheim til Spánar, Og þar lauk
hann myndum sinum um stjörn-
urnar einn og óséftur.
Eftir striftift tóku myndir Mirós
sig á flug um heiminn þveran og
endilangan. Fræg listaverkasöfn
hvarvetna i heiminum sóttust
eftir listaverkum hans. Árift 1956
var spánverjinn orftinn nógu efn-
aftur til þess aft geta keypt sér
landareign I heimalandi sinu.
Hann keypti gamalt hús i Palma
de Mallorca, og i garftinum lét
hann byggja sér griftarstóra
vinnustofu.
Þar lifir hann samkvæmt
strangri stundatöflu, sem kona
hans, Pilar Juncosa, sér um aft
hann viki ekki frá. Hann fer á fæt-
ur klukkan fimm á morgnana og
virðir fyrir sér fyrirmyndirnar á
vinnustofu sinni, ryðgað akkeri,
brotinn brúftuvagn eöa leikfanga-
skjaldböku, i klukkustund. Siðan
fer hann i langa gönguferð eftir
ströndinni. Að henni lokinni hefst
fyrst eiginlegur vinnudagur hans.
Miró gengur siðan hægt og
kerfisbundíð að verki, þó að
myndir hans virftist léttleikinn
uppmálaður. Að flestum mynda
hann bókhaldsnám i vöruhúsi
þremur arum seinna. En hann
hélt það ekki út’ nema i fáeina
mánufti.
Þegar Miró haföi jafnaft sig
eftir bókhaldsnámið, gaf hann sig
eingöngu að listinni. Arift 1912 til
1915 stundafti hann nám i Aka-
demie Gali. Arið 1918 hélt hann
fyrstu sýninguna á verkum sinum
I Barcelona. Arið eftir hélt hann
til Parisar. Þar höfftu súrrealist-
arnir stuggað ærlega við hefð-
bundnum kyrralifs- og landslags-
málverkum. Þeir máluftu sima,
sem uxu út úr hálsinum á svön-
um.
Joan Miró slóst i hóp súrrealist-
anna, en dró svolitið úr ýkjum
þeirra. 1 staft ógnvekjandi tákn-
máls þeirra bjó spánverjinn sér
til sitt eigift. Bandariski rithöf-
undurinn Ernest Hemingway
varft éinna fyrstur til aft kaupa
SOL,
TUNGL
.. OG
STJORNUR
myndir hans. Þá var Hemingway
óþekktur rithöfundur, en greiddi
samt Miró tvö hundruft dollara
fyrir Bóndabýlift. Seinna skrifaði
Hemingway hrifinn: „Ef til er
málari, sem er fær um aft tjá til-
finningu meft einum einasta
punkti, þá heitir hann Miró”.
Brátt var Miró kominn I hóp
þeirra málara; sem hvað mestan
svip settu á list 20. aldarinnar.
HannvarftvinurSalvado'rs Dali og
Pablos Picasso. Þó að Miró yrði
þannig vel til vina, var hann i eðli
sinu fremur bóndi en borgarbúi,
og hann fór tiftum einförum I
draumum sinum. Og hann hélt sig
afsiftis vitandi vits: „Ég á þaft þvi
aft þakka, aft ég held mig út af
fyrir mig og lifi kyrru lifi, aft ég
gethaldift spennunni, sem ég þarf
til þess aft mála ... Ég mála i eins
konar vimu”.
í lok annars áratugsins fór Miró
aft sjá verulegan árangur verka
sinna. Hann hélt sýningar i Hol-
sinna vinnur hann i tlu ár, og þá
fyrst telur hann þær fullgeröar.
Og stundum er hann I allt aft
fimjntán ár aft velta vöngum yfir
sömu myndinni. Þetta er skiljan-
legt, þegar haft er I huga, hvaft
hann sagfti eitt sinn um verk, sem
hann taldi ekki nógu vel af hendi
leyst. „Geti ég fundift eitthvaft aft
mynd, liftur mér illa, eins og ég
sitji á þrifættum stól, sem einn
fóturinn er brotinn á”.
Sól, tungl og stjörnur eru mest áberandi
mótivin i verkum spánska málarans
Joan Miró. Hann er orðinn 81 árs og
myndir hans eru seldar á allt að 17
milljón krónur.
Kona og fugl i sólinni heitir þessi
ntynd Mirós frá árinu 1972.
Þessi mynd frá árinu 1950 er
dæmigerð fyrir ævintýraheim
máiarans. Málverkið heitir:
Fuglinn svífur yfir jörðinni og
fjaðrir hans lenda á gullinni hæð.
Þessi mynd Mirós er frá árinu
1935. Hann málaði leikbrúður á
léreftið og lagði svert band yfir.
Listaverkið kallaði hann: Snæri
og skapnaðir.
Arið 1919 ntálaði Miró þessa
mynd. Hún er undir sterkuni
áhrifum kúbismans, stilsins, þar
sem mest áherzla er lögð á form-
in.
46. TBL. VIKAN 3