Vikan - 23.01.1975, Side 14

Þátttakendur: Agnes Löve pianóleikari,
Berglind Ásgeirsdóttir laganemi, Freyr
Þórarinsson jarðeðlisfræðinemi, Jón
Helgason bóndi og alþingismaður, Stella
Stefánsdóttir verkakona og Trausti
Ólafsson, sem kallaði hópinn saman og
færði umræðurnar i letur.
Búum viö I stéttlausu fyrir-
myndarrfki jafnréttis, bræöra-
lags og frelsis„ þar sem öllum
þegnunum eru tryggö jöfn lifs-
skilyröi og sama aöstaöa til
iökunar mennta, visinda og lista?
Er einhver munur á stööu kynj-
anna á lslandi? Hafa allir hópar
þjóöfélagsins jafna möguleika á
aö koma skoöunum sinum á
framfæri? Er yfirleitt til nokkuö
misrétti á Islandi? Eöa gætir
hvarvetna misréttis?
Þessar og þvflíkar spurningar
voru viöfangsefni okkar i um-
ræöuhóp, sem kom saman eitt
föstudagskvöldiö I desember
siöastliönum. Þótt þetta væri mitt
i jólaundirbúningnum sáu tvær
útivinnandi mæöur sér fært aö
koma til skrafsins, þær Stella
Stefánsdóttir verkakona og Agnes
Löve pianóleikari. Auk þeirra
t(8tu þátt i umræöunum Freyr
Þórarinsson jaröeölisfræöinemi,
Jón Helgason bóndi og alþingis-
maöur og Berglind Asgeirsdóttir
laganemi.
Þegar umræöurnar fóru fram,
var fullveldisfágnaöur stúdenta
nýafstaöinn, og þar var rækilega
annars vegar og þræla hins veg-
ar. Fyrstu spurningunni beindi ég
til Berglindar og sþurði hana,
hvort hún væri sammála þessari
niðurstöðu 1. desnefndar
stúdenta.
Berglind: Nei, það er ég alls
ekki. Bilið tel ég hafa minnkað
stórlega á þessum ellefu öldum og
mér virðist, að ein aðalástæðan til
þess, að misrétti kynjanna er svo
mjög I brennidepli nú sé tiltölu-
lega litill munur einstakra stétta.
Ef misréttis gætti að ráði milli
einstakra hópa þjóðfélagsins, tel
ég, að ekki væri verið að fjalla um
þennan vanda, þvi að ég fæ ekki
séð, aö misréttis kynjanna gæti
meira nú en fyrir tuttugu til
þrjátiu árum, þegar þvi var ekki
nærri eins mikill gaumur gefinn.
Trausti: Hefur þú nokkuð við
þetta aö athuga, Freyr?
Freyr: Vist hef ég það. Þræla-
samfélagið, sem hér var byggt
upp viö landnám, varð tiltölulega
skammvinnt, einfaldlega vegna
þess, að of dýrt var að verða sér
úti um þræla. Af þrælasamfélag-
inu tók við klassiskt lénsskipulag,
þó að menn hafi ekki alltaf viljað
horfast I augu viö þá staöreynd.
En hér rikti ekki einasta léns-
skipulag, heldur óvenjul. ramm-
njörvað, þvi að goðarnir bæöi áttu
landiö og eignaréttur á landinu —
framleiöslutækinu — tryggði
þeim pólitisk völd, og auk þess
höföu þeir bæði löggjafar- og
dómsvaldiö á alþingi og fram-
kvæmdavaldiö heima i héraði. Á
þessu lénsskipulagi urðu tiltölu-
lega litlar breytingar fram undir
byrjun nitjándu aldar, en þá var
auövitað allur máttur úr þvi þorr-
inn og tiltölulega litiö þurfti til
Berglind: Sérstaklega finnst mér
munur á hugsunarhætti kvenna
hér á þéttbýlissvæðinu og kvenna
úti á landi..
Freyr: Eina raunverulega jafn-
réttiö hér á landi nú, er þaö, aö
hver króna er annarri jöfn.
bent á, að fleiri settust hér að fyr-
ir ellefu hundruð árum en frjáls-
bornar hetjur og látið i það skina,
aö jafnréttiö væri ekki ýkja meira
nú en þaö var þá á milli höföingja
þess að kollvarpa þvi. Sennilega
voru það harðindin, sem dundu
yfir þjóðina á siðari hluta átjándu
aldar, sem úrslitum réðu um
endalok þess. Milli tveggja mann-
tala fækkaði þjóðinni um 25% og á
sama tima var skepnufall glfur-
lega mikið. Upp úr þessu harð-
rétti urðu til sjálfstæðari smá-
bændur en áður voru, og þeir urðu
siðar kjarni borgarastéttarinnar.
Þegar þessir bændur fóru svo að
stofn.a kaupfélög, voru þeir raun-
veruléga að brjótast undan valdi
stórjarðeigenda. 1 byrjun þessar-
ar aldar gerði alþingi það að
meginreglu, að jarðir skyldu
Hringborðs
umræður um
jafnrétti/misrétti:
Stendur
hnífurinn
í kúnni?
14 VIKAN 4. TBL.