Vikan - 06.02.1975, Page 30

*
<GrindavIk, þekktist þar ekki
útgerö á öörum bátum en árabát-
um, og hvaö mestu viöbrigöin
taldi hún vera, þegar vélar komu
I bátana.
— Þaö var ekki einungis til
mikilla bóta fyrir sjómennina,
sagöi Helga, því aö þaö létti svo
miklu af okkur konunum lika. Viö
þurftum alltaf aö prjóna vettlinga
á vertiöarmennina, og kalla mátti
gott. ef þeir entust daginn á árun-
um. Eftir aö vélar komu I bátana,
entust vettlingarnir örlltiö betur.
Þessi prjónaskapur var þó
kannski þaö minnsta, þvi aö öll
önnur þjónusta viö vertiöarmenn-
ina var náttúrlega mikil viöbót
viö önnur -heimilisstörf. Ég veit
ekki, hvaöunga fólkiö segöi núna,
ef þaö þyrfti aö búa viö kjörin
okkar, en vonandi kemur ekki til
þess. Húsplássiö var litið hjá
flestum, og iöulega varö fólk aö
láta vertiöarmennina sofa inni I
svefnherbergjum hjá sér. Svo
þurfti að færa sjómönnunum bæði
mat og kaffi, þegar bátarnir
komu aö. Ég held það hafi verið
upp undir hálftima gangur
heiman frá mér. Þegar ég renni
augum yfir þessi ár, skil ég ekki,
hvernig maður komst yfir og gera
allt, sem gera þurfti. Sem betur
fer er þetta nú breytt og
þrældómurinn ekki • eins
glfurlegur nú og hann var þá.
Helga missti mann sinn frá
mörgum ungum börnum, og þá
fór hún aö finna viö fiskvinnsluna
jafnframt barnauppeldinu og
heimilisstörfunum.
■ — Ég kunni náttúrlega
handtökin viö fiskinn, þó að ég
heföi ekki unnið við fiskvinnslu aö
staðaldri áður, þvi að mér þótti
alltaf upplyfting i þvl aö komast i
fiskvinnsluna öðru hverju og eiga
þá fri frá börnunum. Þetta var
oft hægt dag og dag, þvl aö viö
höföum oftast vertlöarstúlku,
sem kallaö var. Helga hætti að
vinna i fiskinum fyrir fáeinum
árum vegna heilsubrests. Við
spuröum hana, hvort hún saknaöi
ekki stritsins.
• — Jú, vist saknar maður þess
stundum. Ég held engri
. manneskju sé gefið neitt betra i
lifinu en heilsa til að vinna. Og ég
hef ekki yfir neinu að kvarta I
minu lifi. Ég á mannvænleg börn
og efnileg barna- og barnabarna-
böm. Hvers getur maður vænst
meira?
Tról
Þá var sjórinn
borinn í tunnum
Rætt við Guðmund Jóhann Kristjánsson verkstjóra.
Austan viö aöalbyggöina i
Grindavik er Þórkötlustaða-
hverfiö. Þar var áöur mikil
byggö, en um alllangt skeiö hefur
ekkert veriö byggt þar, og ibúun-
um hefur farið fækkandi. Eitt fyr-
irtæki er þó rekið I hverfinu,
Hraöfrystihús Þórkötlustaöa.
Verkstjóri i frystihúsinu er Guö-
mundur Jóhann Kristjánsson —
og þegar okkur bar aö garöi var
hann einmitt aö tala viö tvo unga
menn, sem komnir voru frá
Reykjavik til aö falast eftir at-
vinnu.
— Þaö er mikiö spurt um
vinnu, mun meira en undanfarin
ár, sagöi Guömundur, þegar viö
spuröum hann um þessa hliö
rekstrarins. — Þaö er einkum
ungt fólk úr Reykjavik, Kópavogi
og Hafnarfiröi, sem hefur komiö,
og viröist það benda til þess, aö
eitthvaö sé aö þrengjast um á
vinnumarkaönum.
I Hraðfrystihúsi Þórkötlustaöa
vinna um 60 manns, þegar allt er i
fullum gangi, bæöi heimafólk og
aökomufólk. Sjálfur er Guömund-
ur fæddur og uppalinn i Grinda-
vfk.
— Ég fæddist reyndar i Járn-
geröarstaöahverfinu og átti þar
heima til 7 ára aldurs, en þá
missti ég foreldra mlna og fór til
fósturforeldra, sem bjuggu hér.
Ég byrjaöi á sjó áriö 1942, þá 14
ára gamall, reri meö llnu og net á
opnum fimm tonna báti. Þá var
enn róiö héöan úr Þórkötlustaöa-
hverfinu, en þaö lagöist niöur
tveimur árum siöar, og bátarnir
voru fluttir yfir i Járngeröar-
staöahverfiö, þar sem höfnin hef-
ur veriö byggö upp.
— Ætlaöiröu þér alltaf á sjó?
— Manni fannst ekki annaö
koma til greina. Fósturforeldrar
minir buöu mér aö fara I fram-
haldsskóla, en fósturbróðir minn,
sem var jafngamall mér, ætlaöi
aö fara á sjóinn, og enginn úr hópi
jafnaldranna ætlaöi áfram i
skóla. Mér fannst þvi sjálfsagt að
fylgja þeim. Maöur hefur kannski
séö eftir þessu siöar, þvl líklega
er flestum fyrir bestu aö afla sér
þeirrar menntunar, sem þeir hafa
tækifæri til. — En maöur má
heldur ekki vanmeta llfsskólann,
þvi hann er býsna góöur og hefur
reynst mörgum vel.
— Hvernig voru vinnuhættir á
þinum fyrstu sjómennskuárum?
— Þegar ég byrjaöi voru þeir
ólikir þvi, sem þeir eru nú. Þegar
bjóðin höföu veriö beitt, voru þau
geymd i iskofum yfir nóttina, þar
til farið var á sjó. Þá bar maöur
þau á bakinu til skips, og byröin
var oft þung.
— Höfðuö þiö ekki börur eða
hjólbörur?
— Nei, þær þekktust ekki. Og
sjórinn var meira að segja borinn
i tunnum, þvi fiskurinn var ein-
göngu saltaður, þar til á striösár-
unum, aö einnig var fariö aö sigla
með hann slægöan i is. -Eftir aö
bátarnir voru fluttir yfir i Járn-
geröarstaðahverfiö lagöist fisk-
vinnsla hér niöur. Én árið 1946
stóöu menn héöan úr hverfinu
fyrir þvl, aö hér var reist frysti-
hús, m.a. meö þaö í huga aö
skapa atvinnu fyrir Ibúa hverfis-
ins. Nú oröiö byggist reksturinn
mikiö á aökomufólki á veturna og
unglingum á sumrin.
— Hvaöan kemur aökomufólk-
iö aöallega?
— Viö höfum alltaf veriö mjög
heppnir meb fólk. Viö höfum
Guömundur Jóhann.
30 VIKAN 6. TBL.