Vikan - 05.06.1980, Page 11

engin. nema hvað fréttastofan TASS
minntist á atburðinn. í fréttinni sagði að
yfirgangur Bandarikjanna á íslandi og
viðar annars staðar í heiminum ylli
ófyrirsjáanlegum atburðum sem þessum
og heimsvaldastefna Bandarikjanna
væri fordæmanleg, ekki síst þegar hún
setti sovésk lif að veði. Herinn á Islandi
væri ógnun við friðinn. stóð siðast i
fréttinni.
Sem hetur fór leystist málið áður cn til
alvarlegra átaka kom.
Að morgni mánudags var ..Þriggja
þjóða nefndin" búin að gera hernaðar-
áætlun. Víkingasveit islensku lög-
reglunnar var valin til að framkvæma
árásina. þar sem menn voru á eitt sáttir
um að óviðeigandi væri að hermenn úr
varnarliðinu eða Sovétmenn tækju
beinan þátt í björgunaraðgerðunum.
Tæknimenn beggja sendiráða voru þó
víkingasveit íslensku lögreglunnar til
trausts og halds og veittu ráðleggingar.
Hernaðaráætlunin var samþykkt af
hálfu Bandaríkjanna og Sovétríkjanna
og var i stuttu máli þessi:
Klóróformi (lofttegundl skyldi hleypt
niður um loftræstikerfi vínkjallarans.
Samtimis yrði fylgst með orðaskiptum i
herberginu gegnum hlustunartæki sem
sérstaklega yrði komið fyrir úti á
ganginum. l>egar Ijóst væri að Halldóri
Steindal og sendiherrunum rynni í brjóst
yrði hafist handa að bora og sprengja
upp lás stálhurðarinnar. Magn
klóróforms yrði metið með tilliti til
rúmmáls vinkjallara og líkamsástands
mannanna (svefnleysi og þreyta).
Vopnaðar sveitir lögreglu ryddust inn i
klefann með heimild til að skjóta á
Halldór Steindal ef hann sýndi vopnaða
mótspyrnu eða gerði tilraun til að lífláta
gislana.
Björgunaraðgerðin var æfð sér-
staklega allan mánudaginn í húsnæði
Íögreglunnar að Síðumúla.
Á sama tirna voru tæknimenn sendi
ráðanna ásamt islenskum sérfræðingum
i óða önn að koma fyrir hlustunar
tækjum i kjallara utanrikisráðherra.
Reynt var að hafa stöðugt samband við
þingmanninn gegnum sendirás lög-
reglunnar og honum tilkynnl að látið
hefði verið undan kröfum hans að mestu
leyti og unnið væri að að fullnægja
frekari skilyrðum hans. Halldór svaraði
ekki þessum sendingum.
Um miðnætti var uppsetningu
hlustunartækja lokið.
Fyrstu hljóðin sem bárust i. heyrnar-
tól lögreglumanna voru ógreinileg en
virtust vera i tengslum við eins konar
hljómfall eða hrynjandi. Við finstillingu
reyndust hljóðmerkin vera hlátur. hróp
og gráthviður. Mest bar þó á söng eða
samblandni söngva. tslensku lögreglu-
mennirnir greindu þegar i stað rödd
Halldórs er hann kyrjaði textabrot úr
Stóð ég úti i tunglsljósi, Öxar við ána og
Heiðbláa fjólan min friða.
Bandarísku tæknimennirnir fullyrtu
sig heyra sungin stef úr amerískum
þjóðlögum og söngleikjum. I þessu
sambandi nefndu þeir lögin When the
saints go marching in. Down by the
riverside og lög úr Oklahoma og
Showboat.
Sovésku aðstoðarmennirnir gátu þó
aðeins greint einn söng á rússnesku. sem
i fyrstu virtist samfelld loðin tónaröð.
Eftir nokkra umhugsun urðu þeir sant-
mála um að hér væri um að ræða
Bátsöng ræðaranna á Volgu.
l>eir kváðust ekki þekkja rödd söng-
mannsins.
— O —
Klóróforminu var hleypt á samkvæmt
áætlun kl. 03.15 aðfaranótt þriðjudags.
Á tiltölulega skömmum tima þagnaði
söngurinn. hlátursköllin oggráturinn oi
brátt heyrðust greinilegar hrotur.
Vikingasveitin lét til skarar skríða.
Aðkoman var þó fjarri hugmyndum
lögreglunnar um ástandið i vínkjallara
utanríkisráðherra.
Halldór Steindal. alþingismaður og
fuglaskytta. lá milli sendiherranna og
hélt utan um háls þeirra með
handleggjunum. Allir voru nienn
irnir steinsofandi en virtust sælir á
svip. Tvær axlafullar viskiflöskur stóðu
á gólfinu en talsvert urn tóntar eða hálf
tómar vínflöskur af ýmsum tegundum.
Mikil óreiða var í herberginu, opnar
niðursuðudósir á víð og dreif og
frystikistan stóð opin. Maturinn í henni
lá undir miklum skemmdum.
Haglabyssa Halldórs Steindal lá úti i
horni og var óhlaðin. Engin skothylki
fundust i herberginu eða á þing
manninum.
Við læknisrannsókn um nóttina kom i
Ijós að ntennirnir þrir liöfðu rnikið á
fengismagn í blóðinu. en voru annars
viðgóða heilsu.
Sendiherrarnir skýrðu siðar frá þvi i
fjölmiðlum að Halldór hefði beint að
þeim haglabyssu og neytt þá til að
drekka áfengi gegn vilja |x;irra.
-O-
Málið gleyntdist fljótt.
Halldór Steindal var seltur i
geðrannsókn og sönnuðust allar
kenningar sálfræðinga og geðlækna.
sem áður höfðu komið frani. Samdóma
álit sérfræðinga .var að Halldór hefði
verið alls ófær um að stjórna gerðum
sínum er liann tók sendiherrana í
gíslingu og væri því ósakhæfur frá
gcðlæknisfræðilcgu sjónarmiði.
Málsókn var látin niður falla.
Rikisstjórn Islands sendi afsökunar
beiðni til stjórna Bandaríkjanna og
Sovétrikjanna og kvaðst gera sitt ýtrasta
til að slikur atburður mundi ekki endur
taka sig. Ennfremur tryggði ríkisstjórn
Islands hert öryggiseftirlit með starfs-
mönnum erlendra sendiráða.
Í niðurlagi orðsendingar ríkis
stjórnarinnar segir:
..Það er eindregin ósk íslensku rikis-
stjórnarinnar að þessi leiðinlegi atburður
(regretable event) verði ekki til að kasta
skugga á sambúð og viðskiptatengsl
íslands við Bandaríki Norður Ameriku
og Sovétríkin. né raski núverandi utan
rikisstefnu þessara tveggja ríkja
gagnvart Islandi.”
Bæði stórveldin tóku þcssa afsökun
góða og gilda.
-O-
23. tbl. Vikan 11
— O —