Vikan - 14.08.1980, Síða 50

Undarleg atvik — Ævar R. Kvaran
im
f.
EKKI VERÐUR
FEIGUM
FORÐAÐ
Eg ætla nú að rifja upp eftirtektarverða
sögu sem er mjög vel staðfest og skráð í
hinum ómetanlegu skýrslum Breska
sálarrannsóknafélagsins, V. bindi bls.
326. Söguna segir C. F. Fleet, sjómaður
sem þegar sagan gerðist átti heima í 26
Grosvenor Square, Gunnersbury.
Englandi. Ég gef sögumanni orðið:
Árið 1886 var ég undirstýrimaður á
seglskipinu Persian Empire frá Lund-
únum. Það átti að fara frá Adelaide i
Ástralíu til Lundúnaborgar, hlaðið viði
og öðrum vörum.
Okkur vantaði tvo menn því tveir
hásetar okkar höfðu strokið af skipinu
og farið til gullnámanna. Það var
hörgull á sjómönnum í borginni um
þctta leyti svo við vorum l'arnir að
hugsa að við mundum verða að sigla
heim án þess að fá nokkurn mann í
skarðið. En til allrar hamingju kom
maður út á skip daginn áður en við
ætluðum að láta í haf. Hann sagði að sér
riði á að fá skipsrúm og komast heim.
Maðurinn var friður sýnum, göfug-
legur ásýndum og kjarklegur og þegar
hann þar að auki gat sýnt mjög góðan
vitnisburð frá skipstjóranum, sem hann
hafði verið hjá siðast, réð skipstjórinn
það af að ráða hann á skipið.
Maðurinn, sem sagðist heita Cleary.
fór þá með skipstjóra í land og á skrif-
stofuna þar sem hann var skrásettur.
Honum var sagt að koma kl. sex
morguninn eftir.
En það brást þó að hann kæmi á
tilteknum tíma og sendi skipstjóri mig
þvi í land til þess að leita að honum.
Þegar ég hafði leitað lengi að honum
um borgina án þess að finna hann sneri
ég við til skips. En á leiðinni rakst ég þó
á hann þar sem hann var að ráfa fram og
aftur og leit út fyrir að vera mjög sorg-
bitinn og utan við sig. Ég spurði hann
hvers vegna hann hefði ekki komið og sá
ég þá á svip hans að eitthvað gekk að
honum.
Þegar ég hafði talið um fyrir honum
dálitla stund fékk ég hann til þess að
koma með mér. Á leiðinni út á skipið
fórum við að spjalla saman með tals-
verðu fjöri um hitt og þetta og að litlum
tima liðnum var sorgarsvipurinn með
öllu horfinn af andliti hans og hann
orðinn eins og hann átti að sér.
Einu sinni minntist Cleary á skipið og
spuröi mig hvort það væri traust og gott. i
sjó að leggja og bætti við með einkenni-
legri áherslu. að hann vonaði að það
mundi flytja hann heilan heim. Ég sagði
honum að skipið væri eins gott og frekast
yrði á kosið, aðeins ftmm ára gamalt og
af bestu gerð. Hann sýndist gera sig
ánægðan með þetta og þegar við komum
út að skipinu fórum við óðara upp á
þilfar. Hafnsögumaðurinn skipaði að
vinda upp akkeri og koma kaðli yfir í
dráttarbátinn sem beið og átti að draga
okkurofaneftiránni.
Cleary tók fjörlega til starfa. Við
komum út að vitaskipinu, losuðum
okkur við dráttarbátinn og hafnsögu-
manninn og létum í haf. Allt gekk vel i
fyrstu þvi veður var hið besta.
Svo var það eina nótt, viku eftir að
við létum i haf, að við hrepptum vont
veður, vestan-storm með allmiklum
sjógangi. Ég átti að standa á vakt frá kl.
12-4 og Cleary, sem var á vakt með mér,
stóð við stýrið. Einhverju sinni, þegar ég
staðnæmdist af tilviljun við áttavitann.
kallaði hann til min:
„Mr. Fleet!”
,,Já, var það nokkuð, Cleary?” svaraði
ég.
„Já, mig langar til að segja yður frá
hvers vegna það brást að ég kæmi út á
skipið i tæka tíð morguninn sem um var
samið.”
„Já, hver var ástæðan?” spurði ég.
„Ég skal nú segja yður það,” svaraði
Cleary.
„Þegar ég skildi við skipstjórann fór
ég til herbergis mins til þess að taka
saman farangur minn og útkljá kaup á
ýmsu. Ég varð heldur seinn fyrir svo ég
gat ekki lokið við allt sem ég þurfti að
gera þá um kvöldið varð ég því að
geyma nokkuð til morgundagsins. En á
ég að segja yður nokkuð?" og nú dró
mjög niður i honum og hann varð mjög
undarlegur í málrómnum — „mig
dreymdi draum þá um nóttina, Ijótan og
undarlegan draum. Hafið þér annars
nokkra trú á draumum?”
„Jæja,” svaraði ég. „ég veit ekki hvað
segja skal, líklega hvorugt. En ég veit til
þess að ýmsir kynlegir draumar hafa
komið fram.”
„Já, það er nú einmitt það sem veldur
mér áhyggjum." andvarpaði hann. fölur
í framan og svitinn draup af enni hans.
„En ég ætla nú einmitt að segja yður
hvað nng dreymdi og þá getið þér séð. —
Á meðan ég var á leiðinni licim i
herbergið mitt gat ég ekki um annað
hugsað tið sem ég hafði nú ráðið
mig á ; uti að flytja mig heim til min.
Það var nú ekki nema eðlilegt að ég væri
að hugsa um það þegar ég sofnaði. Mig
dreymdi svo að Persian Empire væri
framundan Góðrarvonarhöfða jóladags-
morguninn í allmiklum sjógangi. Mér
og hinum öðrum sem voru á vakt með
mér var skipað að festa betur bát sem
hékk á bugstöngunum út yfir skips-
hliðina. Ég komst upp í bátinn en hinir
stóðu eftir á þilfarinu. En þegar ég var
hálfnaður með það sem ég átti að gera
féll afskaplegur sjór yfir skipið og tók
mig og annan mann út og drukknuðum
við báðir. Meira man ég ekki enda
vaknaði ég. En ég get ekki hrundið
þessum draumi úr huga mér.”
Ég sagði honum að hann mætti ekki
láta annað eins draumarugl á sig fá og
reyndi að gera að gamni minu við hann
til þess að eyða ótta hans við drauminn.
En draumurinn hafði fengið svo mjög á
hann og stóð honum svo lifandi fyrir
hugskotssjónum að mér tókst það ekki.
Hann sagði mér einnig frá því að einu
sinni, þegar hann hefði verið staddur i
Madras árið 1864. hefði hann synt i
ofsaroki með kaðalstreng út að skipi sem
hafði losnað upp og var óðum að reka til
lands. Og með þessu hafði honum tekist,
af þvi að unnt hafði verið fyrir tilstilli
hans að koma við björgunartækjum, að
bjarga 9 manns sem voru á skipinu.
Fyrir þennan dugnað og hugprýði
hafði Mannúðarfélagið (The Humane
Society) sæmt hann heiðurspeningi úr
gulli og látið fylgja bókfell sem á var
rituð skýrsla um þennan atburð. Hann
geymdi þetta hvort* tveggja og dálitinn
gullsjóð niðri i læstri kistu frammi
skipinu. Gullið hafði hann ætlað
nákomnum ættingjum sínum.
Rétt á eftir slotaði veðrinu. En það
var þó ekki nema skamma stund þvi rétt
á eftir skall á ofviðri með feikna-
fannkomu og miklum sjógangi.
Það var eina nótt. þegar við vorum
skammt frá Góðrarvonarhöfða, að ég
átti að vera á vakt frá kl. 8-12. Douglas
yfirstýrimaður var uppi á þiljum til
umsjónar þar. Tveir menn á vaktinni
voru uppi. sá sem stóð við stýrið og
annar sem lika var á vakt. Hinir annað-
hvort sváfu eða biðu þess að á þá yrði
kallað og þeim sagt fyrir verkum. Cleary
var meðal þeirra sem sváfu. Allt i einu
heyrði ég óp. Þegar ég for niður i
hásetaklefann. til þess að vita hvað um
væri að vera, sá ég að Cleary var fölur
sem nár og bersýnilega í mikilli geðs-
hræringu. Ég fékk þá að vita að það var
hann sem hafði hljóðað upp. Þegar ég
spurði hann um orsökina sagði hann
mér að sig hefði dreymt drauminn aftur.
Við áttum erfitt með að sefa hann, en
loks varð hann dálítið rólegri en hélt þó
áfram að tauta fyrir munni sér: „Ég veit
að hann kemur fram.”
Daginn eftir var jóladagur. Veðrið
hélst ennþá með líkum ofsa. Yfir-
stýrimaðurinn og ég urðum að vera uppi
á þiljum þótt okkar vakttimi væri niðri
frá kl. 8 til 12 árdegis því hinn undir-
stýrimaðurinn var svo veikur að hann
var ekki fær um að fara úr rekkju. Við
vorum þó fremur illa undir það búnir þvi
við vorum búnir að vera á vakt í 8 klst.
þá um nóttina. Klukkan 8 fór Douglas
niður til skipstjóra og skýrði honum frá
þvi að illviðrið héldist og að loftvogin
væri aðfalla.
Hann kom aftur að stundu liðinni
með þær fyrirskipanir frá skipstjóra að
festa betur bátinn sem hékk á bugstöng-
unum yfir öldustokknum aftantil á
skipinu. ef vera kynni að versnaði enn
meir í sjóinn.
Þegar ég heyrði þessa skipun gat ég
ekki að mér gert að fara að hugsa um
Cleary og drauminn sem hann hafði
dreyntt og ég þóttist finna það á mér að
eitthvert slys eða ógæfa mundi vofa yfir.
En skylda er þó alltaf skyjd.a og henni
mega menn ekki bregðast hve hart sem
þykir undir að búa. Öldurnar risu
hærra og hærra og skipið lá undir
áföllum. Ég lét því kalla hásetana upp á
þilfar. Þeir hlýddu allir nema Cleary,
hann kom ekki. Ég kallaði ofan og
spurði hann hvers vegna hann kæmi
ekki eins og hinir. En þegar hann
svaraði engu fór ég beina leið ofan i
hásetaklefann. Hann sat á kistunni sinni
og huldi andlitið i höndum sér og sýndist
vera með öllu örvinglaður.
Ég settist hjá honum og spurði hann
hvað að honum gengi. Hann ansaði mér
ekki fyrst en rétt á eftir fór hann að
minnast á drauminn og sagði með
aumkunarlegum málrómi og hélt fyrir
andlitið: „Ég finn það á mér að hann
ætlar nú að koma fram," og kvað hann
þetta ástæðuna fyrir þvi að hann hefði
ekki komið með hinum upp á þilfar.
Þegar ég spurð.i hann hvort hann
ætlaði að gegna skyldu sinni kvað hann
nei við. Ég sagði að hann yrði þá að
minnsta kosti að koma með mér til
skipstjóra og láta færa það inn i skips-
bókina að hann neitaði að gegna skyldu
sinni. ef hann sæi sig ekki um hönd.
50 Vikan 33. tbl.