Vikan - 02.07.1987, Síða 25

Texti: Guðmundur S. Jónasson
vegna meðferðinni nreð því að leggja rneginá-
herslu á að ýta undir endurlifun tilfmningatengdra
minninga. Margir sjúklinga hans voru á hinn
bóginn ófærir urn að komast í sámband við tilfinn-
ingar sem þeir höfðu haldið áralangt í skeíjum.
Eitthvað virtist koma í veg fyrir slíka endurlifun.
Freud nefndi þessa mótstöðu sjúklingsins gegn
eigin bata „viðnám" og olli það nriklum vand-
kvæðum í meðhöndluninni.
Wilhelm Reich var fyreti kenninraður sálgrein-
ingar til að uppgötva eðli viðnámsins og finna
áhrifaríka leið til að yfirvinna það. Rannsóknir
hans leiddu í Ijós að vöðvakerfið er oft notað sem
hemlakerfi til að stöðva framrás tilfinninga. Með
því að hemja öndunina og spenna vöðva, sem
hafa mest með tjáningu að gera, myndast sam-
felld vöðvabrynja sem byrgir inni upplifun sem
ekki má sýna. Mismunandi spennumynstur ein-
staklinga endurspegla hvemig þeir bregðast við
umhverfi sínu og segir til um hvemig samskiptum
þeirra við foreldra og nákomna var háttað. Þann-
ig má líta á vöðvabrynjuna sem ritmál bemsku-
reynslunnar. Á sama hátt og öll reynsla einstakl-
ingsins er skráð einhvers staðar í heilaberkinum
og hægt er að framkalla hana aftur með til dæm-
is vægum rafstraumi er öll bæld tilfmningareynsla
geymd í vöðvunum.
Þessi vöðvabrynja hefur heftandi áhrif á ein-
staklinginn og veldur þvi að hann bregst við
síbreytilegum aðstæðum á fyrirfram ákveðinn
hátt. Hann er háður ákveðinni persónumótun og
á erfitt með að breyta viðmóti sínu og viðbrögðum
í samskiptum við annað fólk. Líf hans er bundið
fjötmm vanans og í stað raunverulegrar lífsgleði
verður vart við depurð. Persónan veit ekki hvað
hún vill eða hefur ekki lengur dug til að skapa
sér markmið og koma þeim í framkvæmd. Orku-
leysi og óttinn við að taka áhættu og, þegar betur
er að gáð, ábyrgð á eigin lífi er allsráðandi.
LífeJUsmeðfevð vevðuv til
I framhaldi af þessari uppgötvun tók Wilhelm
Reich að þróa eigjn aðferðir til að íjúfa vöðva-
brynjuna. Hann gagnrýndi hefðbundna sálgrein-
ingu fyrir að leggja ofuráherslu á munnlega
tjáningu og að týna sér í fræðilegri skilgreiningu
á fortíðinni. Þess í stað hvatti hann skjólstæðinga
sína til að beina sjónum sínum að þvi sem er að
gerast hér og nú. Reich uppgötvaði að auðveldast
er að veita bældum tilfinningum jákvæða útrás
með því að vinna beint með strengda vöðva líkam-
ans.
Vöðvabrynjan er liðkuð með sérstökum hreyf-
ingum, öndun, nuddi og fieiru. Yfirleitt er byijað
efst með höfuð- og andlitsvöðva og unnið niður
eftir líkamanum og endað á stjörfum vöðvum
mjaðmagrindarinnar. Reich notaði einkameðferð
i þessum tilgangi og var árangur hennar ekki
aðeins víðtæk breyting á persónuleikanum heldur
einnig líkamanum. Langvarandi vöðvaspennu
létti, óheppileg líkamsstaða breyttist, hreyfihæfni
jókst og öndunin var ekki lengur hamin.
Útlistun Reichs á vöðvabrynjunni og þær leið-
ir, sem hann þróaði til að losa fólk úr viðjum
hennar, er af mörgum talin eitt merkasta framlag
til sállækninga á þessari öld. Aðferðir hans þykja
gefa skjótan og víðtækan árangur. Þrátt fyrir þetta
notfæra sálfræðingar sér ekki þessa þekkingu.
Flestir þeirra láta sér nægja meðferðartækni sem
byggist á viðtölum og atferlismótun og lætur lík-
amann að öllu leyti afskiptan.
Fveud og Mavx
í sálarfræði þeirra tíma skorti alla hefð fyrir
nálgun Reichs og mætti hún því litlum skilningi.
Áhersla hans á mikilvægi líkamlegrar munúðar
og hlutverki samfélagsins í að hindra kynferðislega
tjáningu fór fyrir bijóstið á mörgum broddborgur-
unum. Freud var orðinn þreyttur á öllu fjaðrafok-
inu í kringum Reich og ekki síst þegar starfsfélagar
hans fóru að kvarta undan því að Reich „sneiti“
27. TBL VIKAN 25