Vikan - 21.01.1988, Blaðsíða 34

Smellin smásaga
eftir J. G. Peters.
Áður birt í Vikunni
fyrir 50 árum.
Þeir hjúfruðu sig hver að öðrum, þess-
ir fjórir menn, sem í bátnum voru. Það
var eina vömin, sem þeir höfðu firam
að færa gegn kuldanum, er var að hel-
taka þá.
Þeir þrýstu sér hver að öðrum með hend-
urnar bláar af kulda og því nær tilflnninga-
lausar. Regnið og öldurnar, sem höfðu
gengið yflr bátinn, höfðu gegnvætt þá, svo
fötin féllu þétt að þeim. Þeir biðu eftir að
nóttin liði og sólin kæmi upp. Þeir biðu,
þögulir og skjálfandi.
Jafht og þétt vaggaði báturinn á öldum
hins mikla Atlantshafs. Engin hreyfing var í
bátnum, nema öðru hvoru sást hönd færa
stýrið lítið eitt. Vindurinn beljaði látlaust,
vindur, sem kom beint úr norðri, firá hinum
endalausu ísbreiðum, vindur, sem næddi
með dauðans hrolli og angist um fjóra
menn í opnum báti langt úti á hafi.
Öðru hvoru rofaði til. Þokan hvarf og þeir
sáu stjörnubjart himinhvolfið yflr sér. Það
var í fyrsta sinn á 48 tímum, sem þeir sáu til
himins. Þokan hafði læðst aftan að þeim á
heiðríkum degi, er þeir léku sér í kringum
fiskibáta með drifhvítum seglum. Þeir tóku
þegar í stað að róa til skipsins, sem þeir
voru farþegar á. En með ótrúlegum hraða
kom þokan, koldimm. Og er skyggja tók,
vissu þeir ekki hvort þeir fylgdu stefnu fiski-
bátanna eða sigldu í þveröfuga átt og beint
til hafs.
Þegar hér var komið hætti Bradford að
róa og dró inn árar. Hann tók upp pípuna
sína og kveikti í henni. Félagar hans hættu
einnig að róa og virtu hann fyrir sér með
andlitum, sem voru nábleik af hræðslu og
kulda. Einhvers staðar úti í þokunni heyrðu
þeir í sjófugli, en hvaðan það hljóð kom var
þeim ómögulegt að vita.
— Hvað eigum við eiginlega að gera?
spurði Lane, titrandi og skjálfróma.
Bradford yppti öxlum. — Við verðum að
vera, þar sem við erum staddir, svaraði
hann. — Við getum ekkert gert. Eflaust verð-
ur leitað að okkur, og ef til vill finna þeir
okkur. Ég veit það ekki. En ef við höldum
áfram að róa getum við eins vel þokast ffá
landi sem að.
Um þetta voru þeir allir sammála. Þeir
urðu að bíða. Þokan hafði sveipast um þá.
Þeir voru máttvana gegn valdi hennar og
ógnum. Tóbakið var óreykjandi, eldspýt-
urnar blotnuðu. Tíminn leið og síðasti geisli
sólarinnar hvarf við hafsbrún.
Með morgninum tók vindurinn að aukast
og báturinn, sem hafði vaggað á sjónum, fór
nú að ókyrrast og kastast tii á allar hliðar.
Rigningin óx og sjórinn streymdi öðru
hvoru inn fyrir borðstokkinn. Kuldinn varð
ægilegur og fingurna kól. Það var fyrir til-
mæli Bradfords, að þeir þjöppuðu sér betur
saman. Það var einnig Bradford, sem hug-
hreysti þá næstu tíma.
— Þið eruð allir aumingjar, sagði hann. —
Ekki hafið þið lifað ltfinu eins og ég. Það get
ég sagt ykkur, að ég hef áður lifað við slíkar
aðstæður, jafhvel áður en þið gátuð hneppt
tölu í ykkar eigin brókum. Hérna eruð þið
til að skemmta ykkur — er ekki svo? Borgar-
búar, sem langar að vita hvernig fiskarnir
lifa. Nú erum við sannarlega á réttri hillu, og
þið megið vera þakklátir fyrir, að ég skuli
vera með ykkur. Eflaust verður okkur
bjargað, þegar þokunni léttir. En nú verðum
við að bíta á jaxlinn og sýna, hvað við
getum. Við munum komast lífs af, gerið nú
eins og ég segi ykkur.
Hinum varð rórra við, að minnsta kosti
um stund. Ætíð hlýtur það að vera lamandi,
að vera langt frá umheiminum í ástandi,
sem maður hefur aldrei þekkt til áður. — Og
óneitanlega er nokkur stuðningur í því, að
vera með manni, sem þekkir allt af eigin
reynd.
En er næsta nótt nálgaðist, og hjálpin virt-
ist jafh fjarlæg, tók kjarkurinn að bila. Hung-
ur og magnleysi hafði dregið úr þeim
kraftinn. Andlitin voru innfallin og sviplaus,
augun sokkin niður í augnatóttirnar. Þeir
fundu sjálfir, hvernig lífskrafturinn þraut
með hverju augnabliki. Það var hræðileg
áskynjun.
Kepler gafst fyrstur upp og missti taum-
hald á allri skynsemi. Hann byrjaði allt í
einu að hlæja, og hlátur hans varð að átakan-
legu, krampakenndu voli.
— Við erum dauðir! Við erum allir dauð-
ir! hrópaði hann. Ég veit það! Ég hefi ekki
viljað segja það. En það er sannleikur, og
það skiptir engu máli, þó ég segi það nú. Við
erum allir dauðir, það er það, sem ég segi.
— Haltu þér saman, hrópaði Bradford.
— Hertu þig upp, sagði Trent.
En Kepler hélt áfram að hlæja hinum
kalda, nístandi hlátri. — Jæja, svo að þið trúið
því ekki sem ég hef sagt? Þið viljið ekki trúa
mér! En ég hef á réttu að standa! Og vitið
þið hvers vegna? Ég get spáð í lófa og lesið
þar allt eins og á opna bók! Lane veit það.
Hann veit, hvort ég segi það satt.
— Jú, það er alveg rétt, sagði Lane. Hann
lifir á því að lesa í lófa. Þú hlýtur að hafa
heyrt hans getið, Trent. Hann gengur undir
nafninu „hinn mikli dulspekingur“. Hér trú-
ir enginn svoleiðis vitleysu, svaraði Trent.
Það er blekking og fals.
En Lane hristi höfuðið. Þið getið sagt það,
sem ykkur lystir. Sumt er rugl. En Kepler
hefur aldrei fatast. Hann getur séð inn í
framtíðina, að því eru þúsund vitni.
Trent gretti sig. — Heimskuleg trúar-
brögð. Það hefur aldrei neinn getað lesið í
lófa. En innst í hjarta sínu var Trent ekki jafh
sannfærður. Hann hafði lesið um „hinn
mikla dulspeking", og persónulega þekkti
hann fjölda manna, sem voru reiðubúnir að
sverja, að maður þessi hefði yfirnáttúrlega
dómgreind. — Þetta er blekking, sagði hann
aftur, en í rödd hans skorti alla trúarvissu.
Bradford hristi höfúðið.
— Það eru að vísu margir undarlegir hlut-
ir milli himins og jarðar, sagði hann dræmt.
— Ég er að minnsta kosti ekki einn af þeim,
er neita öllu sambandi þar á milli. En lítið
þér í lófa minn, herra Kepler. Hvað sjáið þér
þar?
— Ég sé — dauðann, æpti Kepler. og hið
sama las ég í hönd þinni, Trent — og einnig
þinni, Lane. Og í minni eigin stendur það
einnig. Það er sannleikur, já víst er það
sannleikur. Ég get ekki lesið alla hluti í
lófanum. Það getur enginn. En ég sé nægi-
lega mikið. Ég get séð hve gamlir þið eruð,
og þegar líflínan endar við ákveðinn aldur,
þá deyr maður á þeim aldri. í mörg ár hef ég
vitað, að ég mundi deyja, þegar ég væri 42
ára. Og fyrir þrem mánuðum varð ég 42 ára.
Og þú átt að deyja 39 ára, Lane, — og Trent
verður ekki meira en 36. Bradford, þú
deyrð þegar þú verður 63 ára gamall. Og
segið þið mér svo, hve gamlir þið eruð, ef
þið þorið.
Lane vætti þurrar varir sínar og tautaði: —
Ég verð 39 ára í lok mánaðarins.
Og Bradford sagði alvarlegur: — Ég varð
63 ára fýrir hálfum mánuði.
— Þarna sjáið þið, sagði Kepler sigrihrós-
andi. Sjálfir getið þið séð hvaða þýðingu
þetta hefur. Við erum hér allir saman.
Dauðadómur er felldur yfir sérhvern okkar.
Þið getið kallað það tilviljun, ef þið viljið, en
fyrir mér getur það aðeins þýtt eitt: Við eig-
um að deyja saman. Hér í þessum bát.
Hann þagnaði og sökkti sér niður í hugs-
anir sínar. Hinir þrír þögðu einnig. Nóttin
leið, hin langa kvalanótt, þar til ljósrák í
þokunni sást og gaf til kynna, að aftur væri
34 VIKAN