Vikan - 05.10.1989, Qupperneq 42

Frh. af bls. 38
undir vissum kringumstæðum
hvarfast við ákveðnar fæðuteg-
undir og myndað nítróamín
sem getur valdið krabbameini.
En þegar þessi nítróamín
myndast eru þau í það litlum
mæli að það væri jafnvel hægt
að útiloka þau. Menn yrðu að
borða tíu kíló af beikoni á
hverjum degi allt sitt líf til að
eiga á hættu að fá krabbamein
af völdum þeirra nítróamína
sem kynnu að myndast.
Þessi vitneskja um hættuna á
krabbameini fældi margt fólk
frá því að kaupa mat er innihélt
nítrít. Þetta sama fólk gæti ver-
ið að valda sér meiri skaða en
það er að gera sér gott með því
að sniðganga þessa matvöru
vegna þess að þessi sölt eru
sýkladrepandi. í sumum stór-
verslunum erlendis má sjá
skilti þar sem stendur „Okkar
pylsur innihalda rotvarnar-
efni“. En því miður geta þau nú
á tímum ffekar fælt kaupendur
frá en fengið þá til að kaupa
vöruna.
Raunveruleikinn er sá, alla
vega í pylsutilfellinu, að rot-
varnarefnin eru mjög gagnleg.
Aðeins að varan er merkt með
„E“, sem þýðir að í hana hefur
verið bætt ákveðnu salti til þess
að verja hana skemmdum, þýð-
ir ekki að hana eigi að varast,
sama á hverju gengur.
Ekki er hægt að mæla með
því að láta ofan í sig öll viðbót-
arefni (E-efni) sem finnast í
matvælum því t.d. geta sum lit-
arefni valdið ofnæmi, sérstak-
lega hjá börnum. Þessi efhi og
önnur eru notuð til þess að
gera matinn girnilegri.
Rotvarnarefni í mat, sem
ekki hefúr verið niðursoðinn
eða er í loftþéttum umbúðum,
getur gert mikið gagn.
Meðan ekki hefur verið
gengið úr skugga um ástæðu
þessarar aukningar matareitr-
unartilfella er minni notkun
rotvarnarefna möguleg skýr-
ing.
Erlendir sérfræðingar á sviði
örverufræði hafa verulegar
áhyggjur af þeirri aðferð að
laga matinn og kæla hann síðan
í neytendapakkningum. Þessi
matur er síðan hitaður altur og
afgangurinn settur í kæli sem er
3—4°C og endurhitaður þegar
þörf krefur. Þá hefur hann ver-
ið hitaður upp a.m.k. þrisvar.
Slíkur matur á að geymast í
mesta lagi í fimm daga. Sé hann
geymdur miklu lengur í kæli
eykst hættan verulega á að sýkl-
ar nái að fjölga sér og gera fólki
eitthvert mein. Slíkan mat ætti
sérstaklega að varast á sjúkra-
húsum þar sem fólk hefur oft á
tíðum litla mótstöðu gegn
sýklum.
Tíu hollusturáð
Það eru mun meiri líkur á að
finna skemmdan mat í eldhús-
inu heima hjá sér en á næsta
matsölustað sem er reglulega
heimsóttur af starfsmönnum
heilbrigðiseftirlitsins. Þú getur
minnkað þessu hættu á heimili
þínu og þannig komið í veg fyr-
ir að „eitra" fýrir þig og fjöl-
skyldu þína ef þú fylgir eftirfar-
andi ráðleggingum:
• Settu alltaf kæli- eða frysti-
vöru strax í kæli eða frysti eftir
að hún hefur verið keypt.
• Láttu matvöru vera eins
stutt og hægt er í heitri farang-
ursgeymslu bílsins.
• Lestu ávallt leiðbeiningar
um hvernig á að geyma mat-
vælin. Þær eru alveg eins mikil-
vægar og merking síðasta sölu-
dags.
• Athugaðu reglulega hitastig-
ið í ísskápnum, sérstaklega yfir
sumartímann, og gættu þess að
það sé sem næst 4°C ef mögu-
legt er.
• Reyndu að handfjatla mat-
inn sem minnst því þannig ber-
ast sýklar oft í hann.
• Þvoðu hendur þínar alltaf
eftir að þú hefur handfjatlað
hráan mat, tæmt úr ruslafötu,
handleikið heimilisdýr og að
sjálfsögðu eftir salernisnotkun.
• Forðastu að nota sama
skurðarborð fyrir hráan og soð-
inn mat. Ef þú hefur aðeins eitt
skurðarborð þvoðu það þá vel
og vandlega með heitu sápu-
vatni eftir notkun, sérstaklega
ef á að nota það fýrir hráan mat.
• Reyndu að koma í veg fýrir
að flugur komist í matinn því
þær geta borið með sér sýkla.
• Þvoðu allt grænmeti vel.
• Hafðu matinn alltaf í um-
búðum, bæði í kæli og frysti.
Hvað veldur
matareitrun?
Ef þú ert á varðbergi fyrir
aðalorsök matareitrunar getur
þú verndað þig og fjölskyldu
þína gegn þeirri vá. Matareitr-
un valda yfirleitt þrjár tegundir
sýkla; taugaveikibróðursýkill,
saurgerlar (E-coli) og salmon-
ella.
, „ *S /? / MKmí-ö X&RS EBRi E íCALDRft- KARfft/ 54 FjR5Ti RA9 uR, ó'a n. aör- '0 TT R.£i£> M/C 5 arvt>- FUCL- ftK/H A,
ír'c V, A FéySÍ/ /n. /Cln Aa l V zlat- ÍAJ 1
l EiMS Kt'jÆði SL} > f>K~ SftKMi
SfiURG- T/ 5J/)lJAflr b'+RS £ ,/
HftEÍApMÖ FL'STi
/ 1 öt-i T- AaJ ÖLoM TÓAIAJ 5KEL Rofa-O' 1 OíT o FjoZD/l R OT MfíUS 2j >
U(V\- ' 3 ' > C.OLF- AFALQi SÓLTi i r ELC>S- a/E-STi flFREACÍ- 1/ER.8L
/ U SiöA ► % S' EMSKut VTiLL /Z'
SiiAdA SftM- .! s t/ > SK'ftA/ L'cKftMS- HLUTfl Fi ICT \/ >
SKoRW- i (S-TLftR KÓPfl V > > %/ > z EífiJS Kom- fíST
5TÉTT AMDÍ > H Húð • r
/ Z 3 H /3úi Tit_ "OL- SToFfl >
Lausnarorö 1-7: SKARLAT
40 VIKAN 20. TBL1989