Vikan - 02.11.1939, Blaðsíða 5

Nr. 44, 1939
VIK A N
5
fSLENZKIR ÁHRIFAMENN:
Maðurinn
í hornglugganum...
Samtal við Guðmund VilhjálmssonJl |j
framkvæmdarstjóra Eimskipafélagsins.
Lífið er duttlungafullt og leikur mann-
anna börn mjög misjafnlega. Það
virðast næsta lítil takmörk fyrir því,
hvernig það getur haft endaskipti á kjör-
um manna. Lítil atvik, nokkur örlaga-
þrungin andartök megna oft að skipta um
lífsbraut einstaklinganna og flytja þá til
nýrra verksviða. Það eru ótrúleg ósköp,
sem hægt er að spinna úr einni mannssál.
#
Það bar til í ágústmánuði árið 1901, að
uppdúðaður drenghnokki með þykkan ull-
artrefil um hálsinn hékk fram á borðstokk-
inn á ,,Hólum“, gamla strandferðaskipinu,
en það var þá á leið frá Húsavík til Flat-
eyjar á Skjálfanda. Það var dálítil undir-
alda, svo að skipið lét illa í sjó, og
snáðanum var kalt. Hann var feiminn,
óframfærinn og einn síns liðs og hann tók
það sárt, að menn veittu smæð hans at-
hygli. Börn finna svo vel til vanmáttar
síns. Og svo voru það þessir borðalögðu
yfirmenn, þessir brúnaþungu, veðurbörðu
sjögarpar, sem skimuðu í kringum sig,
mikilúðlegir í fasi, eins og þeir, sem völdin
hafa. Og aumingja, litli snáðinn var, fyrst
og fremst, á stöðugum flótta undan augna-
ráði þessara manna, því að hann skildi
vel, hve þeir litu hann smátt. En svo komu
,,Hólar“ til Flateyjar, og hnokkinn fór í
land. Þetta var fyrsta sjgferðin hans.
Nú hefir tíminn skipað svo málum, að
í dag ræður þessi drengur yfir flestum
borðalögðum skipsstjórnarmönnum og
mestum siglingaflota þjóðarinnar. Þetta er
Guðmundur Vilhjálmsson, framkvæmdar-
stjóri Eimskipafélagsins. Hann er nú fær
í flestan sjó og hefir siglt fram og aftur
um flest veraldarinnar höf. Óttinn við
gyllta borða hefir fjarað út í sigursælli
og hamingjusamri lífsbaráttu. Trefillinn
er týndur, sjóveikin gleymd og þessari
fyrstu sjóferð skýtur upp í fansi minn-
inganna eins og skrítnu ævintýri. Þannig
fjarlægja sumir sorgir sínar og þjáning-
ar og vaxa yfir umkomuleysið meðan aðrir
standa í stað. Þá menn köllum við gæfu-
menn.
Þegar skip Eimskipafélagsins koma og
fara frá hafnargarðinum í Reykjavík,
• enga beina
skólamenntun
hlotið
• alltaf gengið
allt að óskum
við störf sín
GUÐMUNDUR
VILHJÁLMSSON
stendur miðaldra maður úti við hornglugg-
ann á annarri hæð í Eimskipafélagshús-
inu og deplar góðlátlega augunum. En á
bak við þetta meinlausa yfirlætisleysi
mannsins í hornglugganum hvílir mikil
ábyrgð, því að hann hefir í hendi sér, hvert
skipin fara, þótt aðrir stýri þeim á haf-
inu og aðrir séu það, sem vinna verkin,
sem verður að vinna á sjó og landi, til
þess að skipa sé nokkur þörf.
Nú skulum við athuga um stund,
hvernig tíminn hóf þennan mann upp í
valdasessinn. Guðmundur segir svo frá:
— Tíu ára gamall kom ég í þjónustu
Kaupfélags Þingeyinga á Húsavík, en ég
er Þingeyingur að ætt og uppruna. Fyrst
var ég notaður í snatt og snúninga utan
húss, síðan varð ég búðarmaður og var
hækkaður í skrifstofumannsstöðu. Þarna
var ég í tólf ár. En 24 ára gamall var ég
ráðinn á skrifstofu Sambandsins í Kaup-
mannahöfn. Og 1917 var ég sendur vestur
um haf til að annast innkaup fyrir Sam-
bandið og sölu íslenzkra afurða í New
York í þrjú ár, en þá var ég látinn
fara til Skotlands og var umboðsmað-
ur Sambandsins þar þangað til 1930,
að ég kom heim til að taka við fram-
kvæmdarstjórn Eimskipafélagsins. Síðan
hefi ég haldið kyrru fyrir að heita má.
— Genguð þér þá aldrei í neinn skóla?
— Jú. Ég gekk í barnaskólann í Húsa-
vík og einn vetur í unglingaskólann þar hjá
Benedikti Björnssyni. Aðra beina skóla-
menntun hefi ég nú ekki hlotið. En þegar
ég var um fermingu, vildi mér það til láns,
að Jón nokkur Runólfsson, skáld og fræði-
maður, dvaldi í tvo vetur á Húsavík. Hann
hafði dvalið lengi í Ameríku og var maður
fjölfróður og góðum kennarahæfileikum
gæddur. Hann var fenginn til að kenna
okkur systkinunum ensku. Og sóttum við
tíma hjá honum tvisvar í viku báða þessa
vetur. Af því, sem ég lærði af Jóni þess-
um, mun ég búa allt mitt líf. Eftir að ég
kom til Hafnar, hélt ég áfram enskunámi
mínu hjá brezkum kennara um tíma. Og
með þessa kunnáttu lagði ég á djúp samn-
inga og innkaupa í New York, ungur að
árum og reynslulítill. En ég var heppinn.
— Fannst yður nú ekki töluverður
munur á Húsavík og New York? Á hvor-
um staðnum kunnuð þér betur við yður?
— Flestir kunna víst bezt við sig þar,
sem þeir eru fæddir og uppaldir, og enn
getur hvarflað að mér, að mig langi þang-
að heim, en hinu get ég ekki neitað, að
ég kunni mjög vel við New York og Ame-
ríkumenn. Það er að vísu önnur veröld
þarna vestan við hafið, en hún er ekkert
verri þar en hér. New York er góður skóli
fyrir unga menn. Þar verða menn fyrst
og fremst að gæta vel að sinu og betur en
annars staðar, og í öðru lagi verða menn
að vita, hvað þeir vilja og ákveða sig
strax. Þar er þýðingarlaust að bíða til
morguns, því að áður en maður hefir snúið
sér við í stólnum, hefir gæsin verið gripin.
En hér getur maður beðið rólegur í viku
Framh. á bls. 19.