Vikan


Vikan - 15.12.1949, Blaðsíða 33

Vikan - 15.12.1949, Blaðsíða 33
Jólablað Vikunnar 1949 33 Hamingjuskeifan BARNASAGA. Það var síðara hluta dags, árið 1440, að maður var á gangi eftir veg- nium, sena lá meðfram Rin, í grennd við þýzka bæinn Mainz. Þetta var að haustlagi. Rignt hafði allan daginn. En nú var stytt upp. Vegurinn var vond- ur, eins og eðlilegt var, eftir rign- ingima. Vegfarandinn tók þó ekki eftir því. Hann var djúpt hugsandi. Hann var gáfulegur á svip, ennið hátt og hvelft. Maðurinn hafði alskegg, tvíklofið. Strauk hann það án afláts. Þegar maðurinn kom að litlum lundi, sem var rétt við veginn, komu tvö börn hlaupandi. Það voru piltur og stúlka. Átti faðir þeirra bóndabæ þama i grenndinni. „Góðan daginn, meistari Jóhann," kölluðu bæði börnin samtimis. Vegfarandinn hafði ekki veitt börn- unum athygli, fyrr en hann heyrði þau kalla. Hann nam staðar, all-forviða, brosti vingjamlega og'sagði: „Jæja, Franz og María. Hvað eruð þið að gera hér ?“ „Pabbi sendi okkur til þess að tína sprek og kvisti," svaraði drengurinn. „Við erum á heimleið.“ Bömin og meistari Jóhann urðu svo samferða áleiðis til bóndabæjarins. Á leiðinni sögðu ,au honum, hvað gerzt hefði á heimili þeirra frá því er hann siðast heimsótti þau og for- eldra þeirra. Skyndilega staðnæmist Franz og sagði: „Hér liggur skeifa“. Hann laut niður og tók skeifuna. „Ég fer heim með þessa skeifu og læt hana yfir dymar. Henni fylgir hamingja. Það hef ég heyrt talað um.“ Franz var mjög hrifinn. Á meðan þessu fór fram, hafði meistri Jóhann staðið eins og töfrað- ur og horft á farið, sem skeifan hafði myndað í leðjuna á veginum. Svo leit hann upp, kvaddi börnin i skyndi og gekk hratt áleiðis til borgarinnar. Franz og María horfðu forviða á eftir honum. „Því fór meistari Jóhann svo skyndilega?" spurði María. Franz vissi það ekki. Það var ekki að búast við því, að bömunum kæmi til hugar, að þessi atburður yrði frjóangi mikillar upp- götvunar. Meistari Jóhann fékkst við að prenta bækur. Hann hafði um margra ára skeið velt því fyrir sér hvern- ig hann gæti bætt tæki sín. Er hann prentaði, varð hann að skera bókstafina á tréplötur. Þetta var seinlegt, — og þar að auki var ekki hægt að nota tréplöturnar oftar en einu sinni. Þegar meistari Jóhann sá farið eft- ir skeifuna í leðjunni á veginum, datt honum í hug að steypa mætti lausa bókstafi úr málmi. 1 litlu, óbrotnu handtæki fór hann svo að steypa bókstafi úr blýi. Hann gat þá raðað stöfunum saman og myndað úr þeim orð. Svo var hægt að aðskilja stafina og nota þá i önn- ur orð. Þetta mátti endurtaka i sí- fellu. Ennfremur var það mikill kost- ur, að stafirnir voru hver öðrum lík- ari. En þegar stafirnir voru skornir með hníf, urðu þeir meira og minna ólikir sem eðlilegt var. Þessi maður, sem hér er um að ræða, hét Jóhann Gutenberg. Hann er nefndur faðir prentlistarinnar. Þegar hann fann upp hið „lausa let- ur“ var hægt að prenta bækur án gifurlegs kostnaðar. Gutenberg er einn af mestu vel- gjörðamönnum mannkynsins. Eftir að prentlistin breiddist út, fjölgaði bók- um, og menningin jókst. Hvemig myndi heimurinn nú líta út án bóka, tímarita og blaða ? Gutenberg græddi ekki á uppgötvun sinni. Það er líka algengt, að snillingar verða ekki ríkir. — Áðrir menn stálu uppfinningu Gutenbergs og græddu á henni. — En Jóhann Gutenberg lagði horn- steininn að nútimamenningu vorri og verður einn hinna „eilífu" manna í sögu kynslóðanna. Það er ekki of djúpt tekið i ár- inni, er stórskáldið Victor Hugo sagði: „Uppgötvun prentíistarinnar er mesti viðburður mannkynssög- unnar." Hér á Islandi er bókaútgáfa hlut- fallslega meiri, samanborið við fólks- fjölda, en í nokkru öðru menningar- landi. En bækur eru misjafnar að gæð- um, og sumar ekki við bamahæfi. Það er bezta skemmtun margra að lesa góðar bækur. Og mörg íslenzk börn eru sólgin í að lesa sem flestar bækur. En fæst þeirra vita, hverjum þau eiga þá ánægju að þakka. En það er Jóhann Gutenberg. Það er til máltæki, sem hljóðar þannig: „Blindur er bóklaus maður". Er það óvéfengjanlegur sannleikur. Bækur eru dýrar, og rétt er að minna á það, að vel þarf með þær að fara, svo að verðmæti þeirra rýrni ekki óhæfilega mikið. Og óhreinar bækur em hættulegir smitberar. Biblíumyndir þeir munu bera þig á höndum sér, til þess að þú steytir eigi fót þinn viJ steini. 4. mynd: Síðan lauk hann upp hug- skoti þeirra, til þess að þeir skildu ritningarnar, og sagci við þá: Svo er skrifað, að Kristur eigi að líða °S upp rísa frá dauðum á þriðja degi og að boðað skuli verða í nafní hans öilum þjóðum iðrun og syndá* fyrirgefning — en byrjað í Jerú- salem: ■ ..."... ... Veiztu 1. mynd: Guð minn, guð minn! hví hefur þú yfirgefið mig.........Guð minn!“ hrópa ég um daga, en þú Svarar mér ekki, og um nætur, en ég finn enga fró. 2. mynd: Því að hundar umkringja mig, hópur illvirkja slær hring um mig, hendur mínar og fætur hafa þeir gegnumstungið. 3. mynd: Ef þú ert Guðs sonur, þá kasta þér niður, því að ritað er: Hann mun fela þig énglum sínum og cVTf* Mynd efst til vinstri: Að hleypa brúnum, veldur hrukkum. Mynd í miðju: Rjúpur eru náskyldar orrum og þiðrum, sem eru villtir bæði í Mið-Evrópu og Skandinavíu. Mynd að neðan til vinstri: 1 jórturdýrum, sem deyja úr hungri, er vömbin aldrei tóm. Sést af þvi, að fæðan, sem skepnan tekur til sín í hvert skipti, liggur lengi í vömbinni, áður en hún er tuggin. Mynd til hægri: Búsáhaldasalar á Guatamala bera þungar byrðar á bakinu yfir fjöll og firnindi og hvíla sig ekki nema endrum og eins. B-20

x

Vikan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.