Vikan - 07.03.1991, Blaðsíða 44

SMÁSAGA EFTIR MAGNÚS EINARSSON
FERÐTIL
GEÐLÆKNIS
MYNDSKREYTING:
ÓLAFUR GUÐLAUGSSON
Þaö var reglulega blautt
veöur og gróðurlykt af
sumrinu í loftinu, lykt sem
fæstir taka eftir þegar regniö
lemur. Skýin voru grá og búin
að hreiðra um sig til langframa í
loftinu fyrir ofan Reykjavík og
það var einungis fyrir fræðinga
og tækna ýmiss konar að taka
eftir lægðaætterni skýjanna.
Það var einfaldlega alltaf grátt
og súld. Þetta var niðurstaöa af
himnaglápinu þetta sumarið.
Sólin sást tvisvar. Þennan dag
var dekkra en venjulega, eigin-
lega svartara en grátt og það
rigndi hundum og köttum. Það
voru lækir niður eftir götunni
sem hann gekk, lækir niður eftir
andlitinu á honum og gusur frá
bílunum sem hann mætti. [ dag
var hann að hugsa um að fara
til sérfræðings því hann hafði
komist að því að hann væri
geðveikur.
Undanfarna daga hafði þess-
ari sannfæringu vaxið ásmegin
og hann varð að gera eitthvað
við þessu. Hann hafði ekki tal-
að við nokkurn mann um þetta
og hann mundi vel alla ungl-
ingabrandarana um klikkað
fólk. Það er asnalegt að vera
klikk, hugsaði hann og reyndi
að hrekja sannfæringuna með
fordómum og fyrirslætti. Nei,
hann var ákveðinn; þetta var
klikkun. Hann var búinn að vera
latur og sinnulaus lengi og
hefðbundnar afsakanir voru
uppurnar. Þetta er klikkun,
hljómaði staðföst ákvörðunin
innra með honum. Sérfræðing-
ur er lausnin.
Það er undarlegt að á tímum
Ijósaskilta og auglýsinga eru
ekki enn til aðlaðandi blikkandi
Ijósaskilti „Geðræn aðstoð",
miðað við allan þann fjölda
fólks sem gengur reglulega til
sérfræðings í andlegum mál-
efnum. Tuttugu prósent fólks
eru í viðtölum og enn er ekki
boðið upp á geðlækni með kók
og pulsu. Það er greinilegt á
öllu varðandi geðlækningar og
sálfræðiþjónustu hvers konar
að hún er neyðarúrræði fólks í
örvæntingu. Þaö er erfitt að
reka augun í huggulegheit þeg-
I ar maður leitar í geðapparatinu.
Þetta er klikkun,
hljómaði staðföst
ákvörðunin innra
með honum.
Sérfræðingur
er lausnin.
Annaðhvort er manneskja
klepptæk eða hamingjusöm
persóna. Nútímaþjóðfélagiö
með GTi bílum og einbýlishús-
um með CD hljómtækjum býð-
ur geðsjúklingum upp á lyf sem
halda þeim mismunandi sof-
andi og rólegum. Það er því
vinsæl skoðun að það sé dóm-
greindarfirra að leita sér sál-
rænnar aðstoðar.
Hann var farinn að svitna
stundum og roðna þegar álags-
punktar voru í vinnunni og hann
þurfti að fylgja einhverju máli
eftir. Honum leið mjög illa og
þennan dag hafði hann ákveðið
að labba heim úr vinnunni.
Auðvitað valdi hann versta rign-
ingardaginn en hann vissi að
hreyfing var holl og þetta var
orðin nokkurs konar þráhyggja
svo að loksins þegar hann lét
undan þessu var rigning. Hann
saug upp í nefið og vék sér
undan bíl, það lék ekki nokkur
vafi á því að það voru margir
annmarkar á þessari annars
afar heilbrigðu ákvörðun að
ganga heim úr vinnunni.
Reyndar var hann búinn að af-
greiða þetta flipp sem eina af
fleiri ástæöum þess að fara til
sérfræðings. Það var því kær-
komið þegar vinur hans stopp-
aði bílinn og kallaði:
„Viltu ekki koma upp í?“
„Jú, andskotinn," svaraði
hann hraðmæltur.
„Ertu ekki hress?“ spurði vin-
urinn og yfirgnæfði útvarpið um
leið og hann ók af stað. Hann
fann vatnið þrýsta sér gegnum
fötin og lyktin af honum, sam-
bland af svita og rassafýlu,
gaus upp. Hann svaraði hratt
og leit vandræðalega á vininn.
„Jú, jú.“ Hann kunni ekki að
svara öðruvísi og var ekki enn
farinn að gera sér grein fyrir að
sálarástand hans bauð ekki
upp á að svara samkvæmt
reglunum. Kannski var heilinn
svona seinn að aðlaga sig
þessari ákvörðun um að hann
væri geðveikur. (Stundum not-
aði hann „andiega vanstemmd-
ur“ yfir þetta ástand í huganum
þegar honum tókst eitthvað vel
upp.)
„Ennþá á skrifstofunni?"
„Já og þú i Háskólanum?"
„Jamm.“
Hann vissi að í uppsiglingu
var svo venjulegt samtal að
hann langaði til að æla. Hann
dró þaö að segja eitthvað og úr
varð vandræðaleg þögn. Hann
hafði líka komist að því að
hann átti æ erfiðara með að
taka þátt í svona samtali því
hann var hættur að brosa þegar
viö átti og í huganum notaði
hann ægilega fordómafullt orð
yfir svona samræður: smáborg-
araháttur. Hann sagði því eitt-
hvað nógu hlutlaust til að halda
samræðunum á mottunni
þangað til bíllinn var kominn
heim að húsinu og hann þakk-
aði fyrir sig og gekk dauðfeginn
inn til sín. Hann gekk að síma-
skránni og fann geðlækni með
traustvekjandi nafn: Trausti
Karlsson og hringdi:
„Hjá Trausta Karlssyni,"
sagði hranaleg konurödd í
símann.
„Já... hérna, ég ætlaði að
panta tíma hjá Trausta."
„Er það alvarlegt?“
„Nei, nei, ég hef átt við soldið
þunglyndi að stríða og langar
að tala við lækni um það.“
„Hvernig lýsir þetta sér?“
„Ja, eiginlega ætlaði ég að
tala við lækni um það.“
„Ég skil, geturðu komið á
morgun klukkan tólf á hádegi.
Það losnaði tími þá.“ Konu-
röddin var skipandi. Hann hik-
aði en svaraði:
„Jú, ætli það ekki.“
„Vertu blessaður." Konu-
röddin hafði afgreitt þetta tilfelli.
Hann hugsaði að nú væri
stimpillinn kominn á hann.
Hann var orðinn að „soleiðis
fólki".
„Takk fyrir."
Hann horfði vandræðalegur
niður fyrir sig þar sem hann sat
í stólnum, stundin var runnin
upp og ekki aftur snúið. Hann
var kominn inn í kerfið. Hann
hét Áslákur Guöjónsson og var
starfsmaður á skrifstofu, ógiftur
og bjó ennþá í foreldrahúsum,
með stúdentspróf og löngun til
að fara í háskóla og var að leita
sér geðrænnar aöstoðar [
fyrsta skipti. Hann heyrði að
það var sturtað niður í klósetti
hjá fólkinu á efri hæðinni. Hann
bjó í þríbýiishúsi.
Venjulegir sjúklingar eru
44 VIKAN 5. TBL. 1991