Vikan - 18.04.1991, Síða 5

ÞORGERÐUR TRAUSTADOTTIR SKRIFAR:
MAÐUR KEMST ALLT A KORTINU
Það er í rauninni alveg
stórmerkilegt að þjóð-
arskútan okkar skuli
ekki vera fyrir löngu komin nið-
ur á hafsbotn. Fyrst og fremst
er það bölvuð ekkisen nýj-
ungagirnin í landanum sem
hefur hvað eftir annað nærri
verið búin að setja hana á hlið-
ina. Allt þarf að elta og eftir öllu
aö herma, alveg sama hversu
vitlaust það er. Bara ef það er
gert í útlandinu, þá þykir sjálf-
sagt að apa það eftir hér
heima. Því verri sem hégóm-
inn er þeim mun meira liggur á
aö taka hann upp.
Af öllu vondu tel ég þó verst
vera það sem komið hefur frá
Svíþjóð. Það er ekki óralangt
síðan skólakerfið okkar var
rétt komið í rúst vegna ein-
hverra sænskra frelsiskenn-
inga sem þurfti að taka til
brúks þá þegar. Það var ekki
þeim bábiljum að þakka að
sá íslenski ungdómur, sem
fyrir barðinu á þeim varð,
skyldi komast nokkurn veginn
óskemmdur til manns. Já,
sveiattan, segi ég bara.
Það er svo sem ekki þar
fyrir, nýjungarnar hafa líka
streymt frá öðrum heimshorn-
um. En þær hafa yfirleitt verið í
líki ýmissa tóla og tækja sem
fólk hefur talið sér trú um að
það yrði að eignast í lífsgæða-
kapphlaupinu við náungann.
Á seinni árum hefur þessi
samkeppni verið auðveldari
en áður því nú er hægt að
kaupa allt án þess að eiga
nokkra peninga. Maður fær
sér bara greiðslukort! Svo er
brunað með það milli verslana
og keypt og keypt þar til farið
er að rjúka upp af því. Ef mað-
ur á ekki fyrir þessum tvö
hundruð og níutíu þúsundum,
sem verslað hafði verið fyrir á
tímabilinu, þá slær maður
bara lán. Þvilík bölvuð óráðs-
ía!
Ég man nú þá tíð þegar
þessi kort voru að ryðja sér til
rúms. Þá var þetta orðið alsiða
í Reykjavík en þekktist ekki i
sveitinni fyrir norðan. Þá lögðu
bændur bara sfnar afurðir inn
á sinn reikning i kaupfélaginu
og létu svo skrifa hjá sér eftir
þörfum. Hrædd er ég um að
blessaður kaupfélagsstjórinn
okkar hefði orðið kringlóttur í
framan ef einhver bóndinn
hefði rekið eitthvert spjald
undir nefið á honum og sagst
ætla að borga með því. Ó nei,
þá voru peningar peningar og
ekkert þar á milli.
Mér er það ( fersku minni
þegar kvenfélagið ákvað að
fara til írlands á mikla jarð-
ræktarsýningu sem þar var
haldin. Flestar okkar höfðu
aldrei farið út fyrir landstein-
ana og höfðu aðeins óljósa
hugmynd um hvernig bpra ætti
sig að við hlutina. Þess vegna
tókum við það að okkur, ég og
hún Herborg oddviti, að
skreppa suður og ganga frá
farmiðum og öðru í sambandi
við ferðina. Eða öllu heldur -
við vorum látnar taka það að
okkur. Ég verð nú að segja
eins og er að við höfðum aldrei
staðið í svona stússi áður en
vorum svo óheppnar að eiga
leið til Reykjavíkur hvort eð
var. Formaður kvenfélagsins
var þá ekki sein á sér að hafa
samband við okkur og biðja
okkur um að ganga erinda
félagskvenna hjá ferðaskrif-
stofunni.
Snemma fyrsta morguninn í
höfuðborginni steðjuðum við
niður í miðbæ til þess að
ganga frá miðunum. Við fund-
um fljótlega bygginguna þar
sem skrifstofan var til húsa og
bönkuðum kurteislega á úti-
dyrahurðina. Dauðaþögn. Við
bönkuðum aftur og nú sýnu
fastar. Ekkert lífsmark. „Það
er ekkert að flýta sér að opna,
bölvað pakkið, þó það eigi von
á viðskiptum fyrir hundruð
þúsunda," sagði Herborg og
ég heyröi að það var þegar
farið að síga í hana.
í sömu svifum bar að konu
eina sem gekk rakleiðis að
dyrunum, opnaði þær og vatt
sér inn fyrir. Rétt á eftir komu
hjón með tvö börn og fóru
sömu leið.
„Við förum bara inn líka,
ekki getum við staðið hér fyrir
utan í allan dag eins og illa
gerðir hlutir," sagði Herborg,
hratt upp hurðinni og þramm-
aði inn. Ég flýtti mér á eftir
henni.
Þegar inn var komið blöstu
við langborð með ýmsum
tækjum. Starfsfólkið sat við
einhverja skerma og virtist
upptekið af því að horfa á þá.
„Það er ekki von að það megi
vera að því að taka almenni-
lega á móti manni ef það er að
góna á sjónvarpið allan
daginn," sagði oddvitinn með
vanþóknun í röddinni.
Nú sneri sér að okkur geðs-
leg stúlka og spurði hvað hún
gæti gert fyrir okkur. Ég dró
djúpt andann og bjóst til þess
að svara - en Herborg varð á
undan: „Viö ætlum að fá miða
fyrir átján til írlands!"
Stúlkan leit hlessa á hana,
sneri sér síðan aftur að vélinni
og spurði yfir öxlina á sér:
„Fyrir átján! Ertu með kort?“
Kort, sagði hún, bannsett
gálan. Nú var hún að gefa (
skyn að við ætluðum að ana
með sextán manns út í óviss-
una, án þess að vita hvert við
værum að fara. Það vantaði
ekki stærilætið í þetta hyski (
höfuðborginni.
Herborg hafði auðsjáanlega
skilið sneiðina eins og ég því
ég sá hvernig roðinn breiddist
út um andlitið á henni og
flæddi dimmrauður niður
hálsinn. Svo dró hún djúpt að
sér andann og orðin streymdu
fram eins og ísköld jökulá (
örum vexti:
„Ég ætla bara að láta þig
vita það að við sitjum ekki und-
ir neinum aðdróttunum hér,“
sagði hún og kvað fast að orði
eins og hún var vön að gera á
hreppsnefndarfundunum. „Við
erum heiðarlegar sveitakonur
sem vitum alveg hvert við
erum að fara. Ef þú hefðir gert
þér það ómak aö spyrja hefð-
um við getað sagt þér að við
erum að fara til Döblínar í
kvenfélagsferð - á jarðræktar-
sýningu ef þig langartil að vita
það. Og ferðin verður víst
nógu dýr hjá þessari okrar-
búllu þótt ekki sé verið að
reyna að pranga inn á mann
landakorti líka. Nei, við kven-
félagskonurnar þurfum ekki
kort til þess að komast leiðar
okkar!“
Fyrst fóru augun í af-
greiðslustúlkunni að stækka.
Svo seig á henni neðri
kjálkinn. Hún var komin með
krampakenndar viprur í and-
litið þegar oddvitinn lauk máli
sínu.
Það var ekki fyrr en önnur
stúlka skarst í leikinn sem
okkur skildist að málið hefði
snúist um þessi nýju greiðslu-
■ Maður fær sér
bara greiðslukort!
Svo er brunað með
það milli verslana
og keypt og keypt
þar til farið er að
rjúka upp af því. Ef
maður á ekki fyrir
þessum tvö hundruð
og níutíu þúsundum,
sem verslað hafði
verið fyrir á tímabil-
inu, þá slær maður
bara lán. Þvílík bölv-
uð óráðsía!
kort en ekki landakort. Við
gengum frá miðakaupunum
og trítluðum skömmustulegar
út. Við ræddum aldrei um
þessi viðskipti, hvorki saman
né við aðra.
Allt til dagsins í dag hef ég
ekki látið mér detta í hug að fá
mér greiðslukort. Ekki Herborg
heldur. □
8. TBL. 1991 VIKAN 5