Vikan - 15.10.1992, Page 57

Allar nýjustu filmur eru
merktar með svokölluðum
DX strimli sem gefur mynda
vélinni upplýsingar um Ijós-
næmi (ISO stærð) filmunnar
og myndavélin stillir Ijós-
mælinn i samræmi við þaö.
Athugiö aö á eldri mynda-
vélum er þessi stilling ekki
sjálfvirk.
Þessi
grófkorna
mynd var
tekin inni
á nætur-
klúbbi
með ISO
1600 filmu
en Ijós-
næmi film-
unnar
geröi þaö
að verkum
að ég
þurfti ekki
að nota
þrífót
heldur gat
haldió á
mynda-
vélinni.
Lokara-
hraöinn
var 1/60
sek og
Ijósopið 2.
sjálfri filmuspólunni. Flestar
nýrri myndavélar eru meö inn-
byggöa tölvu sem skynjar
svokallaða DX merkingu sem
er á filmuspólunni og stillir
vélin þá ISO töluna á sjálfvirk-
an hátt fyrir Ijósmælinn í vél-
inni. Þaö er engu að síöur
hentugt ef þessi stilling er
handvirk líka því þá er hægt
aö nota hana til aö undir- og
yfirlýsa filmuna ef maöur vill.
Þeim mun Ijósnæmari sem
filman er þeim mun hærri er
ISO tala hennar. Hægar film-
ur hafa lægri ISO tölu en 100.
Meöalhraöar filmur eru á bil-
inu ISO 100 til ISO 200.
Hraðar filmur hafa Ijósnæmi
frá ISO 250 til ISO 640 en
hrööustu filmurnar eru allt aö
ISO 3200. Ástæöan fyrir því
að talað er um hraöa í sam-
bandi við Ijósnæmi filmna er
sú aö viö hverja tvöföldun á
ISO tölu filmunnar er hún tvö-
falt Ijósnæmari og því þarf
lokarinn á myndavélinni aö
vera opinn helmingi skemur.
Á sama hátt getur Ijósopið
veriö einu bili (stop) eöa
helmingi minna.
Viö getum tekið sem dæmi
aö ef lýsa þarf ISO 200 filmu
meö hraðanum 1/125 sek. á
Ijósopi 5,6 væri samsvarandi
lýsing fyrir ISO 400 filmu
1/250 sek. á sama Ijósopi eöa
ef Ijósmyndarinn kýs aö nota
hraðann 1/125 sek. áfram þá
yröi Ijósopið 8.
Aöalkosturinn viö aö nota
hraöari filmur er aö þær bjóöa
Ijósmyndaranum upp á mögu-
leika á aö halda á myndavél-
inni viö dimmari lýsingarskil-
yrði án þess að þurfa að hafa
áhyggjur af því aö myndin
veröi hreyfð. Hröö filma gefur
einnig möguleika á aö nota
minna Ijósop, eins og áöur
sagöi, og fá þar af leiðandi
dýpra fókussvið í myndina
eöa þá aö nota styttri tíma til
aö hafa lokarann opinn. Þaö
er góöur kostur ef maður vill
til dæmis frysta viðfangsefni
sem er á hreyfingu.
Þaö sem dregur hins vegar
úr vinsældum hraðra filmna er
aö silfurkristallarnir í Ijós-
næma laginu á þeim eru
stærri en í hægari filmum og
myndin fær af þeim sökum
grófara yfirbragð og getur
oröiö óskýr þegar hún er
stækkuö. Þá er munurinn á
milli Ijóss og skugga (kontr-
ast) ekki eins skarpur. Miklar
framfarir hafa þó orðið í filmu-
gerö á undanförnum árum og
Ijósnæma lagið er stundum
gert úr kristöllum af mismun-
andi stærö og þess vegna eru
nú til hraðari filmur en ISO
400 sem var hámarkið í Ijós-
næmi filmna ekki alls fyrir
löngu ef kornastæröin átti
ekki aö veröa yfirgengileg.
Meðalhraðar filmur (á bilinu
ISO 100 til ISO 200) eru vin-
sælustu filmurnar. Þær henta
vel til notkunar við algengustu
birtuskilyrði utanhúss og
bjóöa upp á viðunandi sam-
setningar á lokarahraða og
Ijósopi án þess aö þrífótur sé
nauösynlegur Þá má stækka
myndir teknar á filmur af
þessari ISO stærö töluvert án
þess aö kornastærðin og
kontrastinn séu vandamál.
Þó aö fínkorna filmur séu
hægar (á bilinu ISO 25 til ISO
100) eru þær mikið notaðar
meöal atvinnuljósmyndara og
vandvirkra áhugamanna
vegna skerpunnar sem fæst i
myndum teknum meö þeim.
Birtuskilyrði þurfa vissulega
I að vera góö ef komast á hjá
21.TBL. 1992 VIKAN 57