Vikan - 19.09.2000, Blaðsíða 38

Texti: Steingerður Ste i narsdó11 i r
Leyndardómsfullt líf geisjunnar
Nýtt æði uirðist hafa grip-
ið um sig meðal Vestur-
landabúa og hað eru
iapönsku geisjurnar.
Klæðnaður sem minnir á
peirra klæðnað er í tísku,
pekktar konur eíns Björk
eru Ijósmyndaðar í slíkum
búningum og Ijósmynd-
irnar sýndar í menningar-
borgum Evrópu árið 2000.
BBC gerði heimildakvik-
mynd um líf geisjanna
sem heitir The Secret Ufe
of the Geisha og mynd-
bandið er um bessar
mundir til sölu í flestum
myndabandaverslunum
og gengur vel. Margir vilja
rekja upphaf bessa
æðis til útkomu hókar
Arthurs Golden Minn-
ingar geisju, eða
Memoirs of a Geisha,
árið 1997.
Bókin var umsvifalaust
metsölubók og var
þýdd á ótal tungumál.
Þetta er heillandi saga
sem gerist í Gion, geisjuhverfinu
í Kyoto, og aðalsöguhetjunum er
lýst einstaklega vel. Valdabarátta
og hinn nánast pólitíski hrá-
skinnsleikur sem konurnar iðka í
bókinni gera hana æsispennandi
en hvort átök sem þessi hafa ver-
ið iðkuð meðal kvennanna eða
ekki er erfitt að segja. Arthur
Golden hefur mastersgráðu í j ap-
anskri sögu og hann bjó í Japan
árum saman. Hann notaði þann
tíma vel til að rannsaka heim
geisjanna og er sennilega allra
best að sér meðal Vesturlanda-
búa í lifnaðarháttum þeirra. Bók
hans um þennan heillandi,
dulúðuga heim, þar sem konur
einar ráða ríkjum, er því senni-
lega nokkuð
áreiðanleg í
því er snýr að
lærdómi
þeirra og
daglegum
siðvenjum.
Bandarískur
mannfræð-
ingur sem
gerðist
geisja og
bjó í Gion í
þó nokkurn tíma í þeim tilgangi
að afla upplýsinga um lifnaðar-
hætti þeirra fyrir doktorsritgerð
sína, og viðtal er við í heimilda-
mynd BBC, lýsir samskiptum
kvennanna þannig að frekar
virðist um systraþel að ræða en
beinharða samkeppni þar sem
hver og einn verður að duga eða
drepast.
Lengi vel töldu Vesturlanda-
búar að geisjur væru aðeins fín-
ar og dýrar vændiskonur en svo
einfalt er málið ekki. Karlmenn
kaupa tíma þeirra og félagsskap
og þær eru þjálfaðar í því frá
barnæsku að geðjast karlmönn-
um. Þær eru auk þess þjálfaðar í
sérstökum hljóðfæraslætti og
dansi, kennd samræðulist og þær
eru sérfræðingar í að hylja allt
en gefa þeim mun meira í skyn.
Líkamar þeirra eru erótísk hljóð-
færi sem þær kunna út í hörgul að
leika á. í heimildakvikmyndinni
er stöðu þeirra líkt við stöðu of-
urfyrirsætunnar í hinum vest-
ræna heimi. Þær ná mislangt,
sumar njóta geysilegra vinsælda
og það er nánast stöðutákn að
geta keypt félagsskap þeirra eitt
kvöld. Þessar konur eru mjög
tekjuháar og lifa í vellystingum
praktuglega. Þær eiga verðmæta
forna sloppa, „kimono“, sem
unnir eru úr vandaðasta silki og
með öllum fylgibúnaði eru sum-
ir metnir á þó nokkrar milljónir.
Hversu marga slíka sloppa geisja
á segir til um velgengni hennar og
hæfni.
Fegurð tryggir ekki endi-
lega uinsældir
Athyglisvert er þó að geisjurn-
ar geta notið vinsælda þótt þær
séu ekki fallegar eða bráðungar.
Hæfni þeirra í samræðulist og
persónuleiki ræður þar oft miklu
um og þess eru dæmi að geisjur
á sextugsaldri hafi notið mikilla
vinsælda og virðingar. Þetta er
allsendis ólíkt því sem yfirleitt
gengur og gerist í heimi
vestrænna fyrirsætna.
Þær byrja ungar í
faginu eins og
geisjurnar en
hætta yfir-
leitt bráðungar líka. Margar fara
þá út í að reka eigin umboðsskrif-
stofur líkt og geisjurnar eigin
geisjuhús eða okiya. Geisjurnar
taka að sér ungar stúlkur, mennta
þær með miklum tilkostnaði í
þeim tilgangi að fá fjárfestinguna
margborgaða aftur þegar stúlkan
fer að vinna fyrir sér. Stúlkurnar
búa í sínu okiya þar til skuldin við
það er greidd upp og húsið sér
um að taka við og bóka tíma
þeirra. Umboðsskrifstofurnar
aðstoða ungar stúlkur við að
koma sér upp möppum með ljós-
myndum, kynna þær og sjá um að
útvega þeim verkefni.
Kannski er hér komin skýring-
in á því hvers vegna heimur geisj-
anna hefur náð að fanga huga
Vesturlandabúa og þá sérstak-
lega kvenna. Svo virðist sem
þarna séu á ferð konur sem njóta
mikillar virðingar og aðdáunar
samborgara sinna á sama hátt og
fyrirsætur en án þeirra ströngu
útlitskrafna sem gerðar eru á
Vesturlöndum. Aðrir þættir eins
og skapgerð, persónuleiki og
hæfileikar hafa ýmislegt að segja
líka. En heimur geisjunnar er
samt sem áður kröfuharður. Þær
giftast ekki en margar velja sér
ástmenn og því ríkari því betri.
Þótt margar eigi börn er líf þeirra
sennilega að mörgu leyti ekki
heppilegt til að rækta fjölskyldu.
Þær vinna á kvöldin og oft fram
á nætur og eru því sennilega
dauðþreyttar fram eftir degi.
Geisjurnar hafa engin lífeyris-
réttindi og geta engar lagalegar
kröfur gert gagnvart ástmönnum
sínum, hvorki til handa sér né
börnum sínum. Þær háu tekjur
sem þær hafa eru sennilega í ljósi
þessa fyllilega réttlætanlegar og
þótt þær njóti virðingar lifa þær
oft eins og nunnur í hverfum sín-
um, bundnar af margra alda
hefðum. Varla er hægt að ímynda
sér að slíkt líf sé eftirsóknarvert
nú á tímum þegar konur almennt
hafa um svo margt að velja.
Geisjustéttin er þó alls ekki út-
dauð og ungar japanskar nútíma-
stúlkur velja sér þetta starf sjálf-
viljugar.