Bjarmi - 01.10.1998, Blaðsíða 4

E
rfðarannsóknir og erfða-
vísindi eru mikið rædd
hér á landi um þessar
mundir. Astæðan er fyrst'
og fremst frumvarp um
gagnagrunn á heilbrigðissviði sem af-
greiða á á Alþingi nú í haust. Umræðan
hefur einkum snúist um gagnagrunninn
og ýmis álitamál sem tengjast honum en
minna hefur verið rætt um siðferðileg
vandamál sem tengjast erfðarannsókn-
unum sjálfum. Þar standa menn and-
spænis mörgum mikilvægum og erfiðum
spurningum sem krefjast umræðu og
úrlausnar. Þróunin á sviði erfðavísinda
virðist mjög ör og ný þekking á því sviði
skapar áður óþekkta möguleika. Því
koma stöðugt upp nýjar siðferðisspurn-
ingar sem hafa jafnvel aldrei verið rædd-
ar áður.
Aukin þekking á sviði líffræði og
erfðafræði getur tvímælalaust orðið okk-
ur til mikilla hagsbóta en hana má
einnig misnota og ör þróun rannsókna
á þessu sviði felur ekki bara í sér fram-
farir heldur einnig þá hættu að ákafinn
í þekkingarleitinni beri siðferðilega
dómgreind ofurliði. Mikilvægt er því að
skoða málið út frá sjónarhóli siðfræð-
innar og jafnvel guðfræðinnar. Spurn-
ingin snýst þó ekki um réttmæti rann-
sókna heldur um það hvemig staðið er
að þeim og í hvaða tilgangi þekkingin
sem þær skapa er notuð.
Ein af grundvallarspurningunum sem
við stöndum andspænis er sú hve langt
við getum gengið í því að grípa inn í lífs-
ferlið. Eigum við að nýta okkur til fulls
alla þá möguleika sem þekkingin færir
okkur eða þurfum við að setja okkur
einhver mörk?
Hefur trúin á Guð sem
skapara eitthvað að
segja?
Spyrja má hvort guðfræðin hafi eitthvað
til málanna að leggja eða hvort trúin á
Guð sem skapara allra hluta skiptt ein-
hverju máli í umræðum um erfðarann-
sóknir. Sumir kunna að halda því fram
að svo sé ekki. Viðfangsefnið sé fyrst og
fremst vísindalegs eðlis sem kann þó að
hafa í för með sér einhverjar siðferðis-
spurningar sem rökræða megi á vett-
vangi siðfræðinnar. Á móti má benda á
að málið er ekki svo einfalt. Ef við þurf-
um að setja okkur einhver viðmið um
það hvernig við notum þekkinguna og
hve langt við getum gengið í því að
„fikta með lífið" þá skiptir máli að gera
sér grein fyrir því að slík viðmið eru
aldrei sjálfstæð eða óháð. Þau hljóta
alltaf að tengjast tilveruskilningi okkar
og mannskilningi, því hvernig við skilj-
um heiminn sem við búum í og hvaða
gildi við gefum manninum og lífi hans.
Það kann með öðrum orðum að vera
munur á því hvar við setjum mörkin og
hvaða viðmið við styðjumst við eftir því
hvers konar lífsskoðun og gildismat við
leggjum til grundvallar. Kristin trú og
gildismat getur þannig haft áhrif á
hvernig við tökumst á við álitamál sem
tengjast erfðarannsóknum og hagnýt-
ingu þekkingar á því sviði.
Eitt meginatriðið í kristinni trúarjátn-
ingu er trúin á Guð sem föður og skap-
ara allra hluta (sbr. Postullegu trúar-
Spyrja má hvort guðfræðin hafi eitthvað til málanna
að leggja eða hvort trúin á Guð sem skapara allra
hluta skipti einhverju máli í umræðum um erfðarann-
sóknir. Sumir kunna að halda pvífram að svo sé ekki.