Bjarmi - 01.10.1998, Blaðsíða 7

helgi mannlegs lífs hlýtur að vera okkur
leiðarljós. Mannréttindi og jafngildi ein-
staklinganna sömu leiðis.
Hér er einnig mikilvægt að hafa í
huga að sem sköpun í Guðs mynd er
maðurinn jafnframt settur í stöðu ráðs-
manns. Hann er ráðsmaður Guðs á
jörðu, umsjónarmaður sköpunarverks-
ins (sbr. 1. Mós. 1,28; Sálm. 8,7nn).
Manninum er falið að drottna yfir jörð-
inni og því sem á henni er, en hann er
tekið afstöðu til snýst um það
sem skaparinn hefur sett saman.
Allar ákvarðanir um að breyta því
sem hefur orðið til á náttúrulegan
hátt þarf að hugsa vel og lengi.
Hver á læknisjræðilegar upplýs-
ingar? Á Jólk að haja eitthvað um
það að segja hvort upplýsingar um
það eru notaðar í erjðarannsókn-
um?
Fólk á að geta neitað, hvort sem
það eru erfðarannsóknir eða aðr-
ar rannsóknir. íslendingar hafa
verið fúsir að taka þátt í rann-
sóknum og ég tel það vera sið-
ferðilega skyldu þó að vafasamt sé
að binda það í lög.
Við erum lagnari að tjá okkur
um réttindi - til dæmis friðhelgi
einkalífs og ritfrelsi - heldur en
skyldur. sérstaklega siðferðilegar
skyldur. Læknisfræðin hefur orðið
til vegna þess að safnað var per-
sónulegum upplýsingum. Sjúk-
dómar eru að breytast, alnæmi
var til dæmis ekki til fyrir 1980.
Til að læknisfræði verði aðgengileg
þarf hún að þróast og þá verðum
við að leyfa að upplýsingum sé
safnað. Við getum velt því fyrir
okkur hvort því fylgi ekki skyldur
að njóta læknisþjónustu. Ég er
þeirrar skoðunar og tel það í fullu
samræmi við kristna hugsun.
Vifllal: Haraldur Jóhannsson.
jafnframt ábyrgur í umgengni við líf og
umhverfi gagnvart Guði sem fól honum
það hlutverk. Sem ráðsmaður Guðs er
maðurinn settur til að vera þátttakandi
í sífelldri sköpun Guðs og á því að
stuðla að því að viðhalda og varðveita
lífið á jörðinni frá tortímingu og eyði-
leggingu. Þetta greinir manninn frá öll-
um öðrum verum á jörðinni. Hann gerir
náttúruna og krafta hennar að þjónum
sínum, gerir sér verkfæri og skapar með
þekkingu sinni og vinnu byggilegri og
betri heim. En í öllu þessu þarf hann að
standa reikningsskil gagnvart Guði og
er settur undir boðorð hans sem hann
getur bæði hlýtt og brotið á móti. Á viss-
an hátt hefur maðurinn frelsi til að velja
eða hafna því að hlýðnast boði skapara
síns og þá um leið til að velja eða hafna
samfélagi við Guð. Synd hans er fólgin í
því að hann óhlýðnast boði skaparans,
heyrir ekki orð hans og bregst trausti
hans. Þannig segir hann sig úr lögum
við Guð, hafnar samfélaginu við hann
og gerir sjálfan sig að guði. I stað þess
að berjast gegn öflum tortímingar og
eyðileggingar gengur hann í lið með
þeim.
Þegar við veltum fyrir okkur þeim sið-
ferðislegu spurningum sem tengjast
erfðavísindum samtímans er mikilvægt
að hafa þetta í huga. Þegar við rannsök-
um sköpunarverk Guðs, lífið og náttúr-
una, og sköpum þekkingu sem við get-
um hagnýtt okkur á margvíslegan hátt
stöndum við andspænis spurningunni
um ábyrgð okkar sem ráðsmenn Guðs.
Þetta kann að hljóma framandi fyrir
þeim vísindamönnum sem líta einungis
á rannsóknir sínar sem vísindalegt við-
fangsefni. Þetta er þó sjónarmið krist-
innar trúar. I ljósi hennar er mikilvægt
að spyrja sig á hverjum tíma hvernig við
notum þekkingu okkar og hvort við
séum komin út fyrir þau mörk sem
staða okkar og hlutverk á jörðinni leyfir.
Sú hætta er ávallt fyrir hendi að við setj-
um okkur sjálf í sæti Guðs og látum
ábyrgð okkar gagnvart honum og virð-
inguna fyrir lífinu lönd og leið. Þá kann
að vera orðið stutt í að við brjótum nið-
ur og eyðileggjum í stað þess að byggja
upp og leitast við að varðveita og við-
halda sköpunarverkinu.
Glíman við spurningarnar
Aukin þekking á sviði líffræði og erfða-
vísinda hefur fært okkur ótal möguleika
til að ráðskast með lífið, bæði líf manns-
ins og almennt í náttúrunni. Á því eru
bæði jákvæðar og neikvæðar hliðar.
Þekkingin færir okkur tækifæri til að
bæta líf og kjör fólks í heiminum. Sem
dæmi má nefna framleiðslu erfða-
breyttra matvæla bæði úr jurta- og
dýraríkinu, leiðir til að fyrirbyggja sjúk-
dóma og heilsubrest og möguleika til að
takast á við arfgenga sjúkdóma. En um
leið stöndum við frammi fyrir þeirri
hættu að farið sé út fyrir réttmæt mörk
og þekkingin misnotuð.
Ekki skal dregið úr mikilvægi þess að
stuðla að heilbrigði og vellíðan og vinna
bug á sjúkdómum. Ný þekking á sviði
líffræði og erfðafræði getur tvímælalaust
orðið okkur til góðs í því efni. Allar líkur
eru t.d. á því að innan fárra ára verði
búið að finna út að hve miklu leyti erfðir
Þekkingin færir okkur tækifæri til að bæta lífog kjör
fólks í heiminum. Sem dæmi má nefna framleiðslu
erfðabreyttra matvæla bæði úr jurta- og dijraríidnu,
leiðir til að fyrirbyggja sjúkdóma og heilsubrest og
möguleika til að takast á við arfgenga sjúkdóma. En
um leið stöndum við frammi fyrir peirri hættu að
farið sé út fyrir réttmæt mörk og pekkingin misnot-
uð.