Heima er bezt - 01.01.1984, Síða 21

rétt við bæjardyrnar. Gengur hann þá
inn og inn í baðstofu. Hann kveikir
þar ljós og sér að klukkan er að verða
tvö. Taldi hann að það hefði tekið sig
um klukkutíma að finna dyrnar. Ekki
sagðist hann hafa orðið hræddur, en
nokkur óhugur hefði gripið sig, er
hann gat ekki fundið dyrnar, enda
fannst honum myrkrið þá svo óeðlilegt
og kolsvart. Svipað atvik sem þetta
heyrði ég að hefði komið fyrir næsta
ábúanda á eftir okkur, sem þarna var
búsettur í nokkur ár. Honum gekk þó
ennþá verr að finna innganginn og
mun hafa verið að þvælast í kring um
húsin í nær því tvo tíma og ætlaði þá
að fara að halda til byggða, er hann
allt í einu sá að hann var staddur rétt
hjá dyrunum, og gekk því rakleitt inn
án annarra truflana eða fyrirbæra.
Ég tel mig aldrei hafa verið það sem
kallað er myrkfælinn. En líklega hef
ég þó ekki að öllu leyti verið laus við
hana, eða að svo myndu a.m.k. sumir
álíta eða álykta. Stundum hafa gripið
mig hræðsluónot, og það oft án þess
að mér hafi fundist nein ástæða til, við
nánari athugun. Ég fór á mínum yngri
árum oft mikið i myrkri bæði úti og
inni, og ég varð þessa þá stundum var.
En það hamlaði mér þó aldrei frá því
að fara allra minna ferða, ef ég þurfti
þess með. Ég bjó í sveit fram um
fertugs aldur og var þá búinn að vera
á sjö bændabýlum. Á þeim öllum varð
ég þessara hræðsluónota var, en þó
nokkuð mismunandi þ.e. meira á ein-
um bænum en öðrum, en aldrei varð
ég þó fyrir þeirri reynslu er saga mín
greinir frá í upphafi þessara skrifa.
Aldrei nema í þetta eina skipti. Frá
þessu sem nú hefur verið sagt, er þó
ein undantekning. Síðustu fimm árin
sem ég bjó í sveit, var ég á prestsetri,
þar sem um aldir höfðu búið prestar.
Þar var kirkja og gamall kirkjugarður.
Þar varð ég aldrei neins þess var er ylli
mér geig né hræðslu. Ég fór þó þar
sem annarsstaðar allra minna ferða í
myrkri sem björtu eftir því sem með
þurfti, bæði úti og inni, t.d. út í kirkju
og um kirkjugarð. í kirkjunni stóðu
stundum lík uppi sem biðu greftrunar,
en það hamlaði á engan hátt ferðum
mínum þangað út.
Ég var um tuttugu ára skeið bú-
settur í nágrenni þessa kirkjustaðar,
og búsettur þar seinustu fimm ár mín í
sveitinni, sem fyrr segir. Um tvítugs-
aldur minn byrjaði ég að taka grafir
þar í garðinum með föðurbróður
mínum, sem búsettur var í næsta ná-
grenni, og var fæddur 1874. Það þótti
oft gott að ná til kunnugra manna,
sem voru búsettir þarna í nágrenninu
og höfðu nokkra þekkingu á leiðum í
garðinum. Þessi garður var gamall og
það var búið að grafa mikið af fólki í
honum og hann virtist hafa haldið
sinni stærð án breytinga um langan
aldur. Það þurfti því bæði þekkingu
og kunnugleik til þess að taka grafir
þar sem líklegast var um gamla graf-
artöku. En um þetta leyti var þó
garðurinn stækkaður á einn veg og
gerði það nauðsynlega hagræðingu
um þetta. Fólki úr fjarlægð í kirkju-
sókninni var mikið mál að grafir væru
tilbúnar á jarðarfaradag og þá á þeim
stað, er það taldi sig ánægt með, þ.e. í
nálægð við skyldfólk eða vini hins
látna. Þær voru því, er búsetu minni
lauk þarna í nágrenni og á kirkju-
staðnum, orðnar allmargar grafirnar
er ég hafði tekið í þessum kirkjugarði.
Ég var einnig orðinn þar nokkuð
kunnugur og þekkti flestar þúfurnar,
þ.e. leiðin. Var það að mestu fyrir
fræðslu og ábendingar frá frænda
mínum, sem búinn var að starfa þarna
í garðinum og fylgjast þar með öllu
um 50 ára skeið og sagði mér þar um
allt sem hann vissi, en mest af þessu
var ómerkt, en margt vel upphlaðið.
En nú er flest af þessu gleymt, enda
hef ég vart komið þar síðan ég fluttist
þaðan burt fyrir nær fjörutíu árum.
En mér leið vel þarna í garðinum, svo
og okkur frændum báðum. Þeir fram-
liðnu voru okkur vinsamlegir, og við
vildum og reyndum að sýna þeim
vinsemd og virðingu. Það kom alltaf
nokkuð upp af beinum, við söfnuðum
þeim öllum saman og létum þau öll
vel og snyrtilega aftur í hina nýju gröf
með hinum nýja félaga, sem þar var
verið að grafa.
Ég var þarna lengi í næsta nágrenni
við tvo presta, er bjuggu þar. Ég
kynntist þeim og fjölskyldum þeirra
all náið. Og alltaf þykir mér vænt
vænt um a.m.k. annan þeirra, en hann
fermdi mig. Hann var einstakt prúð-
menni og elskulegur maður. Aldrei
heyrði ég þessa presta né fólk þeirra
tala um að það yrði þarna nokkurs
þess vart, er óhreint var kallað. En
þegar prestar hættu að búa þar og
fluttu í þorpið, þá fóru aðrir að búa
þar og voru a.m.k. tveir bændur búnir
að vera þar á undan mér. Ekki fannst
þeim eða a.m.k. öðrum þeirra allt með
felldu þar, og talaði mikið um alls-
konar reimleika. Ég held að hann og
hans fólk hafi þar aldrei þorað um
þvert hús nema í björtu eða með ljós í
hendi. En þetta var nú innskot, sem
mér datt i hug útfrá því hversu áhrifin
geta verið misjöfn, er fólk verður fyrir.
Ég hef aldrei séð neitt eða orðið
neins þess var, sem dularfullt má
kallast nema þetta eina sinn, sem hér
að framan er sagt frá. Mér hefur
hinsvegar oft fundist eitthvað ósýni-
legt í nálægð minni og mér hefur oft
meira en fundist það, áhrifin hafa
verið greinileg en oft ærið misjöfn. Því
tel ég nokkra vissu fyrir því að við
mannanna börn erum ekki ein á ferð
hér í þessum heimi, þar er einnig
fleira á ferð, sem okkur er dulið. Þessi
duldu öfl eru oft að verki meðal okk-
ar. og þau valda okkur stundum ýms-
um óþægindum í lífi og starfi. En aft-
ur og oftar eru þau okkur jákvæð og
veita okkur þá styrk og traust, trú og
huggun.
Heima er bezt 17