Heima er bezt - 01.04.1996, Blaðsíða 22

Þar sem samdráttur Þórunnar og
Jóns bar of brátt að, fékk hann ekki
strax prestsembætti, varð að bíða
einhvem ákveðinn tíma. Lá leið
þeirra hjóna frá Reynistað að Frosta-
stöðum í Blönduhlíð, og bjuggu þau
þar í tvö ár. Arið 1760 var Jón vígður
til prests í Sólheima- og Dyrhóla-
þingum, og bjuggu þau síðan að Felli
í Mýrdal næstu 17 árin.
Arið 1773 var Jón settur prófastur í
Vestur-Skaftafellssýslu.
Þegar hann kom að Felli, var sú
jörð í algerri niðurníðslu, tún nær
ónýtanlegt vegna grjóthruns úr fell-
inu, ógirt, o.s.frv. Jón hófst því strax
handa um að draga allt hrungrjót
burt, hlaða varnargarða um tún og til
fyrirbyggingar framhaldandi grjót-
hruni, færði læk, sem utan túns rann,
inn fyrir garð og nýtti hann síðan til
áveitu á túnið. Allt grjót, sem þurfti
að sækja að, sótti hann upp á fjall og
lét draga niður að görðum.
Mörg nýmæli kom Jón fram með,
svo sem að rétta hesta sína um nætur,
svo að hann fengi áburð á tún sitt.
Grannar hans tóku ýmis þessara ný-
mæla upp, enda hvatti hann þá til
dáða og léði verkfæri til þeirra hluta.
Að Felli húsaði Jón allt upp. Tvö
eyðibýli, Garðakot og Rof, sem farið
höfðu í eyði árið 1707 í stórubólu,
húsaði hann og byggði að öðru leyti
upp.
Arið 1777 var Jón sæmdur orðu
(medalíu) fyrir jarðarbóta-, læknis-
og mannúðarverk af Kristjáni 7.
Danakonungi ásamt 20 nýslegnum,
dönskum krónum, svo og heiðurs-
skjali. Einnig 20 ríxdölum frá Christ-
ian Ludvig V. Stenmann, dönskum
ráðherra, fyrir sömu verk.
Viðurkenningar þessar voru veittar
að Alþingi á Þingvöllum af Lauritz
Andreas Todal stiftamtmanni, og
biskupi, Hannesi Finnssyni.
Arið 1778 var Jóni veitt prests-
embætti í Kirkjubæjarklaustursþing-
um, og fluttust þau hjón þá að Prest-
bakka á Síðu og þar dvöldu þau svo
bæði til æviloka.
Árið 1779 var Jón skipaður pró-
fastur í öllu Skaftárþingi.
Þegar hann flutti að Prestbakka,
var sú jörð í svo mikilli niðurníðslu,
að þar varð hann að byggja allt upp.
Það var því að vonum, að hann sakn-
aði Fellsins og alls þess, sem hann
hafði þar gert. Hins vegar þótti hon-
um fólkið hér betra í viðmóti við
prest sinn. Prestsþjónustustörf Jóns í
Skaftárþingi náðu yfir 17 ár.
Frá fyrstu tíð lagði Jón sig fram
um að kynna sér allt, sem að lækn-
ingum laut, og naut hann mikillar
hjálpar Bjarna Pálssonar landlæknis,
sem studdi hann með útvegun með-
ala, verkfæra og góðum ráðum.
Ohætt er að fullyrða, að Jón hafi náð
langt í læknisstörfum sínum. Algengt
var, að þá er hann var í búsútrétting-
um sínum haust og vor, læknaði
hann eða linaði þrautir 50-60 manna
í hvorri ferð, og alls taldi hann sig
hafa hjálpað um 2000 manns þann
tíma, sem hann stundaði lækningar.
Víst er um það, að sjaldan eða aldrei
mun hafa verið sjúklingalaust að
Felli í hans tíð.
Meðal lækningaverka Jóns var, að
þrisvar limaði hann látin fóstur frá
konum með góðum árangri. Sjálfur
þjáðist Jón mikið á seinni árum sín-
um af nýmaveiki, og eitt sinn sprakk
stór nýrnasteinn (blöðrusteinn), svo
að út gengu stór stykki og mikið
blóð.
Banamein Þórunnar, ekkju Jóns,
var fyrst og fremst nýrnaveiki og
nýrnagula eftir miklar þrautir.
Eitt sinn, þegar Jón var í Mýrdaln-
um, gerðist sá válegi atburður, að
fimm skip, sem róið höfðu að
morgni, náðu ei lendingu í Dyrhóla-
ey og hrakti til hafs, þegar þau hurfu
sjónum manna. Var því slegið föstu,
að þau væru horfin þessum heimi
ásamt þeim 90 mönnum, sem á þeim
voru.
Þennan atburð taldi Jón eitt erfið-
asta atvik ævi sinnar. I nær hálfan
mánuð lagði hann nú dag við nótt
við að reyna huggun þeim til handa,
sem hér áttu um sárt að binda.
Síðan, „fyrir eitt sérlegt guðdóms-
verk,“ birtust svo öll þessi skip við
sjónarrönd á tólfta degi, frá því
þeirra var saknað, heil á höldu.
Höfðu þau öll náð landi í Vest-
mannaeyjum en urðu þar að bíða ell-
efu daga vegna veðurs, sem ei fréttist
fyrr en þau komu nú til síns heima-
staðar. (Mætti vel geta sér þess til, að
hér hafi bænarmáttur síra Jóns ein-
hverju ráðið.)
Oft dreymdi Jón fyrir daglátum
eða því, sem henti hann síðar, og
varð þetta á stundum til þess að sætta
hann við erfiðleika, sem að honum
sóttu og hann taldi annars óyfirstíg-
anlega, svo sem þá þegar harðast var
að honum vegið vegna orðrómsins
um, að hann og maddama Þórunn
hefðu átt aðild að andláti Jóns Vig-
fússonar, og síðar þegar hann stóð í
misheppnuðum kvonbænum sínum,
sem hér verður nú sagt nánar frá.
Alla tíð átti Jón í útistöðum við
ýmsa menn, og í þeim skærum varð
hann oft hart úti, svo sem þá er Jón
Scheving, stjúpsonur hans, fékk áður-
nefndan Bjöm Ámason með fégjöf-
um til að bera upp á stjúpa sinn og
móður sína, að þau hefðu með fé
fengið sig til að stytta Jóni Vigfússyni
aldur, þá er hann var í vinnumennsku
hjá honum. Auðvitað var þessi áburð-
ur fjarri öllum sanni, svo sem Bjöm
varð að viðurkenna síðar við réttar-
höld sem hinar verstu lygar, hvar fyrir
þann áburð Bjöm var síðan dæmdur í
lífstíðar fangavist og harðrétti.
Þá er Jón hafði misst Þómnni fyrri
konu sína, leið ekki á löngu þar til
einsemdin fór að angra hann og það
svo, að hann fór að huga að nýju
kvonfangi. Það var svo meðal annars
fyrir ábendingar „vina“ sinna (að
hann taldi), að hann bar fram kvon-
bænir við eina jómfrú, Kristínu Sig-
urðardóttur að nafni. í fyrstu tók
nefnd jómfrú þessari málaleitan lík-
lega, en fljótt fór hún að slá úr og í
og að lokum þvertók hún þar fyrir.
Síra Jón komst nú að því, að það
var að undirlagi hinna fyrrnefndu
„vina“ hans, sem jómfrúin tók þess-
um sinnaskiptum, enda höfðu þessir
„vinir,“ sem þó áttu Jóni mikið upp
að inna, nú snúist á móti honum.
Jón hafði af öllu þessu máli hina
1 38 Heima er bezt