Heima er bezt - 01.11.2000, Qupperneq 17

Einn mann vil ég nefna enn, en það er Ingi Jónsson raf-
stöðvarstjóri. Þannig var mál með vexti að á Eiðum var
vatnsrafstöð og mun það hafa verið frárennsli frá Eiða-
vatni, sem var virkjað og sá Ingi um þá rafstöð. Aldrei
kom ég þar, sem hefði þó verið gaman.
Ekki veit ég hvort Ingi leit eitthvað eftir raflögnum í
skólanum en tel þó að svo hafi verið og ég álít að hann
hafi kynnt miðstöðina. I það minnsta var hann oft á ferð i
og við skólahúsið. Hann bjó í litlu húsi stutt frá skólan-
um.
Þá er best að segja frá “klokker,” en það var einn af
nemendum yngri deildar, sem fékk það embætti að
hringja skólaklukkunni. Þetta var Ragnar Guðmundsson
frá Nýhóli á Hólsfjöllum. Hann hlaut nafnið klokker.
Kannski hefur hann verið sá eini af okkur sem átti úr, en
hann átti gott vasaúr, sem hann hefur kannski fengið í
fermingargjöf frá fólkinu sínu, er átti heima á Rafnkel-
stöðum í Garði. En hann var alinn upp á Nýhóli.
Hans hlutverk var að hringja skólaklukkunni á morgn-
anna og svo á milli kennslustunda. En aftur á móti
hringdi stjóri sjálfur á kvöldin, mig minnir kl 23, en þá
var lokað milli svefndeilda stráka og stelpna og þá áttu
allir að koma sér í ró, og mig minnir að ljósin hafi verið
slökkt skömmu síðar. Ragnar þessi er búin að vera einbúi
á Nýhóli í mörg ár. Hafði lengi kindur og geitur. En þar
sem ekki rná lengur hafa kindur vegna landverndar þá
hefur hann bara nokkrar geitur, en hann býr þarna ennþá,
það ég best veit.
Ekki man ég hvernig máltíðum var háttað en hitt man
ég að á morgnanna ég held kl. 8, var snæddur hafragraut-
ur með mjólk út á og súrt slátur með, ásamt einu staupi af
þorskalýsi. Ég minnist þess að hafa drukkið lýsi fyrir
nokkra borðfélaga mína. Svo var borðað um hádegið og
aftur á kvöldin, sennilega kl. 18 eða 19, og einhver bleyta
hefur verið kl. 15-16. í borðstofunni sátum við fimm til
sex saman við borð og var leitast við að hafa eina stúlku
við hvert borð og fékk hún nafnið Húsmóðir. Það var sið-
ur eftir máltíðir að allir borðfélagarnir tókust í hendur,
stóðu upp og réttu hendurnar upp í loftið og þannig lauk
hverri máltíð. Það var lika siður að einn kennari var í
borðstofunni með okkur. Þeir skiptust á um það, voru
eina viku í senn hver.
Svo voru kvöldvökur að mig minnir einu sinni í viku.
Þær voru haldnar í matstofunni og þá voru flestir með
einhverja handavinnu, sjálfsagt hefur eitthvað verið lesið
upp, sögur sagðar og eitthvað sungið. Þá tel ég víst, þó að
ég muni það ekki, að einhverjar veitingar hafi verið í lok-
in.
Rétt er að það komi fram að uppistaðan í fæði okkar,
fyrir utan mjólk, sem var framleidd á Eiðabúinu hjá Páli
Hermannsyni fyrverandi þingmanni, var þurrkaóur salt-
fiskur, saltað hrossakjöt og kartöflur. Allt brauð var bak-
að heima, svo sem venja var á öðrum sveitabæjum. En
það sem ég kunni verst við var að af þorskinum var roðið
rifið áður en hann var útvatnaður og þar með missti hann
töluvert af bragði sínu, að mér fannst.
Eins og kemur fram í skjalinu þá vorum við látin hjálpa
til í eldhúsi og borðstofu öðru hvoru. Stundum vorum við
látin þvo þvott, þurrka og slétta tau. Þá voru venjulega
saman strákar og stelpur. Það er nú ekki vafi á því að þar
voru stelpurnar meira á heimavelli en við strákarnir, sem
eðlilegt var, því að á þessum árum var ekki talið karl-
mannsverk að þvo tau og síst af öllu að strauja. En við
fundum ráð til að pressa buxur okkar án mikillar fyrir-
hafnar. Það gerðum við með því að leggja þær í brot und-
ir lakið í rúmi okkar. Þetta lukkaðist nokkuð vel, sérstak-
lega ef við lágum, sem mest kyrrir á nóttinni.
I útivistartímunum spiluðum við strákarnir mikið fót-
bolta og stjóri þá oft með okkur. Ekki man ég til að stelp-
urnar tækju þátt í því. Þær hafa þá sjálfsagt farið í
göngutúra, sér til hressingar. Svo skeði það fyrripart vetr-
ar, að til okkar kom fótboltaþjálfari. Sá hét Robert Jack
og var skoskur að uppruna, kom upphaflega til íslands,
sem fótboltaþjálfari en gerðist svo prestur og fékk brauð
á ýmsum stöðum á landinu en mun hafa þjálfað fótbolta
eftir messu, eftir því sem sagan segir. Hann var nokkra
daga á Eiðum, ég man nú ekki hvað lengi. En þetta var
góð tilbreyting og skemmtileg.
Seinna um veturinn kom skíðakennari til okkar. Hann
hét Helgi Sveinsson, var frá Siglufirði og mikill íþrótta-
og skíðagarpur. Hann var hjá okkur í um það bil viku, fór
með okkur í brekkur og kenndi okkur ýmsar kúnstir á
skíðum, svo sem svig og stökk, ennfremur kenndi hann
okkur að nota skíðaáburð og sagði okkur frá stálköntum,
sem notaðir voru á skíði. Hann var ennig með okkur í
leikfimi og sýndi okkur þar ýmsar kúnstir, sem gaman
var að. Síðast sá ég hann 1948 að mig minnir. Þá sýndi
hann í Tívoli, sem var í Vatnsmýrinni, æfingar á tvíslá og
svifrá. Þetta þótti mér og fleirum mjög góð sýning.
Ekki má ég nú gleyma skautunum. Við notuðum oft
útivistartímann til að fara á skauta. Margir áttu stál-
skauta, ég má segja að þeir hafi allir verið skrúfaðir á skó
með lykli, en ekki fastir við skóna eins og seinna varð.
Þetta voru dýrlegir tímar. Stjóri var oft með okkur, enda
var hann að okkar mati, mjög flinkur skautamaður. Hann
sagði okkur þó nokkuð til í skautaíþróttinni, sagðist fyrst
hafa lært nokkuð að gagni þegar hann fór að lesa sér til
um þessa íþrótt. Hann lagði mikið upp úr utanfótarhring.
Ég held að hann hafi haft mikla ánægju af að vera með
okkur unga fólkinu. Þarna voru bæði strákar og stelpur
með, en ekki man ég eftir stelpum á skíðum eða í fót-
bolta.
Einn dagur um haustið var tekinn í fræsöfnun. Þá var
okkur afhent eitt umslag hverju og áttum við að safna í
þau birkifræjum. Stjóri fór með okkur niður í skógargirð-
ingu og sýndi hvernig best væri að standa að þessu. Ekki
veit ég hvað gert var við þessa uppskeru, en ég er viss um
að mörg þessi fræ eru nú orðin að stórum birkitrjám ein-
hvers staðar á íslandi. Þetta var heilmikil tilbreyting frá
því daglega amstri, sem okkur fannst vera, það er því að
þurfa að lifa eftir föstum reglum, sem voru skólareglurn-
Heima er bezt 409