Æskan - 01.05.1988, Blaðsíða 34

Okkur hefur borist bréf og er í því
gagnrýnt að ýmis erlend heiti hafa verið
íslenskuð í blaðinu. Bréfið birtum við
ekki því að sendendur hafa ekki undir-
ritað það með nöfnum sínum. Við höfum
oft áður bent á að skilyrði fyrir birtingu
er að nafns sé getið - þó að dulnefni sé
notað í blaðinu.
Okkur þykir hins vegar sjálfsagt að
ræða efni bréfsins enda hefur verið ýjað
að sama atriði í tveim öðrum bréfum (Sjá
Popphólfið, bls. 19) og um þetta eru ekki
allir á einu máli.
Við ritum nöfn erlendra manna yfir-
leitt að erlendum hætti. Oft finnst okkur
þó eðlilegt að íslenska fornöfn þegar
samsvarandi nöfn eru til, nefnum Rick
til að mynda Rikka. Það er ólíkt þjálla,
ekki síst þegar kemur að beygingum.
Dáðir flytjendur dægurtónlistar eru oft
eins konar heimilisvinir og því finnst
okkur líka vinalegt að nota gælunöfn.
Michael höfum við nefnt Mikjál og
Patrick Patrek. Enda þótt þau nöfn séu
ekki algeng í nútíma íslensku teljum við
vel við eiga að grípa til þeirra annað veif-
ið. Við gerum það ekki nema ljóst sé við
hvern er átt og greinar hefjast oftast á
erlenda heitinu.
Einstaka sinnum bendum við á hvern-
ig bera skuli nafnið fram og þá í sviga
fyrir aftan nafnið. Okkur finnst eðlilegt
að leiðbeina lesendum á barnsaldri þann-
ig. Þar er þó nokkur vandi á höndum
vegna tákna sem þeir eru ekki vanir.
Verður þá að grípa til einföldunar. Slíkar
leiðbeiningar mætti að okkar mati gefa
oftar en gert hefur verið. -Bréfritarar
munu eflaust skilja að það er ekki ís-
34í
lenskun nafns þó að þeir taki dæmi af
því í bréfinu. (Við viljum nota tækifærið
til að leiðrétta villu sem orðið hefur við
tölvusetningu. Framburður orðsins
Houston var sagður eiga að vera Háston í
stað Húston (ú = (nánast) jú)
Vegna beinnar spurningar skal því
svarað að okkur ritstjórum þætti ofur
eðlilegt að fornöfn okkar væru rituð að
enskum hætti í enskum blöðum - ef svo
vildi til að við værum þar nefndir á nafn.
Ef til vill minnist glöggur lesandi þess að
nafn breska ríkisarfans er hérlendis iðu-
lega (ef ekki ætíð) ritað eftir íslenskri
nafnvenju og er Karl.
Landfræðileg heiti eru raunar rituð
með ýmsum hætti í íslenskum blöðum
og tímaritum en við höfum okkur til
leiðbeiningar Orðalykil Árna Böðvars-
sonar málfræðings. Þar er skrá yfir staf-
setningu slíkra heita (m.a. Síle = Chi-
le. . .) í leiðbeiningum til notenda segir:
III. „Landafræðiheiti.
III. 1 Eins og aðrar þjóðir fara íslending-
ar með erlend staðanöfn á þrjá vegu:
þýða sum (Fílabeinsströndin fyrir Cote
d’Ivoire, Nýfundnaland fyrir
Newfoundland), aðlaga önnur málinu
(Kanada og Hamborg fyrir Canada og
Hamburg), en nota sum óbreytt (Gávle í
Svíþjóð, Horsens í Danmörku).
Fyrst skal vikið að nafnmyndum sem
kalla má hefðbundnar í íslensku, sumar
óslitið síðan snemma á ritöld, og er að
sjálfsögu skylt að nota þær í vönduðu
máli. Svo er um mörg staðanöfn í ná-
grenni okkar, til að mynda Björgvin,
Hjaltland, Noregur, Stokkhólmur, Su
ureyjar, Svíþjóð, Þrándheimur (*>'r
Bergen, Shetland, Norge, StockholU1’
Hebrides, Sverige, Trondheim). En s 1
rótgróin íslensk nöfn eru vitanlega els
til nema um fá þeirra landfræðilegu
irbæra sem íslendingar nútímans ÞUI^
að geta talað um á móðurmáli sínu. J’3
eðlilegt að grípa til erlendra nafna en ri
ekki.
Sum erlend nöfn sem við hofulU
kynnst á seinni öldum, hafa líka aðlag
íslensku máli um hljóðasambönd
beygingar. Svo er um heiti á heimsálfunl
og mörg fleiri, til dæmis Kanada, Sviss’
Ítalía, Kórea. í slíkum nöfnum er e j-
legt að nota í íslensku aðeins þá bókst
sem tíðkast í nútúnamáli, en hvorki c,
w né z eða aðra slíka stafi. Þannig rltU.
við Kalifornía og Kanada þótt Calif°rl1^
og Canada tíðkist í ensku. Því líkleg
sem erlent staðarnafn virðist til að ko
í íslenskum texta, því meiri ástæða er
að laga það þannig að málinu, baeðx
stafsetningu og beygingu. Að öðru )°*
á það fremur við heiti ríkja, landa
höfuðborga en önnur staðanöfn. o
þessi aðlöguðu nöfn hafa tíðkast í xu311
frá fornu fari (Kína, Saxland, Sk°
land).“
Við viljum að lokum taka fram að v
við
nrýnl
uð'
erum fegnir ábendingum og gag1
ekki síður en lofi. Aðhald er öllum na
synlegt. Og langflestir rita okkur ku
eisleg bréf. . .
Kalli og Eddi.
w/esK^