Heimilisblaðið - 01.07.1962, Blaðsíða 4

. . . höfrungar eni svo hœndir að mönnum,
að þeir bókstaflega scekjast eftir að komast
í kynni við okkur . ..
hlutverk hafnsögumanns og fiska-„kú-
reka“. Hann hefur betri ratar en nýjustu
kafbátar. Vísindamaður einn heldur því
fram að heili höfrungsins líkist heila
mannsins svo mjög að hann ætti að geta
lært mál okkar.
Það er auðvelt að greina seltuvotan leik-
félaga okkar frá u. þ. b. tuttugu öðrum
smáhvelum. Þyngd hans er um 185 kíló og
lengdin er 2Y>—SVá metri. Öruggustu
kennitáknin eru samt málmgrá húðin og
„brosandi" andlitið. Brosið, sem stafar af
bogalögun munnsins, minnir á breiðmál-
aða brosgrettu trúðsins. Líffæralega séð
er höfrungurinn það sjávardýr, sem stend-
ur manninum næst. 1 vöðvakerfi skrokks-
ins finnst vísir að afturfótum og í bægsl-
unum eru liðskiptir fingur.
Nýfæddur höfrungur er tannlaus. Fyrstu
tennurnar koma upp nokkrum vikum síðar
og í allt fær hann 44 í hvorn skolt. Unginn
er á brjósti í því sem næst hálft annað ár,
en fer jafnframt að muðla á kolkröbbum
þegar hann er hálfs árs. Höfrungurinn
dregur andann í gegnum eina nös ofan á
höfðinu — hálfmánalagaða blástursholu,
sem lokast þegar hún snertir vatnið. „Rödd-
in“ kemur einnig úr blástursholunni, en
barmar hennar eru álíka liprir og varir
mannsins.
Augu höfrungsins, sem eru rétt aftan
við munnvikin, geta séð bæði langt og
skammt líkt og okkar augu, og með aðstoð
hreyfanlegs innra eyra heyrir hann betur
en nokkurt annað dýr. Höfrungur getur
verið í sex mínútur undir yfirborði vatns-
ins áður en hann verður að koma upp til
að draga andann. Á þrjátíu ára æviskeiði
sínu er hann næstum alltaf á hreyfingu,
fær sér aðeins hænublund og marrar þá í
kafi og lokar augunum sjaldnast lengur
en hálfa mínútu, í hæsta lagi fimm mín-
útur.
Einn minnisstæðasti atburður, sem ég
hef orðið vitni að, er höfrungsfæðing í
risa-fiskabúri í Kaliforníu. Vinur minn
einn og líffræðingur bauð mér að vera
viðstaddan hinn stórkostlega viðburð.
Gegnum glerveggi búrsins fylgdumst við
með móðurinni sem lá næstum fast við
botn. Og það kom að því að við sáum til
tæplega eins meters langs unga — fyrst
sporðinn, því annars mundi hann drukkna.
Fæðingin tók rúma hálfa klukkustund. Allt
í einu vatt móðirin upp á skrokkinn til að
slíta naflastrenginn og losa ungann frá sér.
Innan sekúndu synti nýfæddi höfrungui'-
inn upp að yfirborðinu, rak höfuðið. uppúr
og andaði djúpt að sér, og hélt síðan aftur
til móðurinnar.
„Unginn hefur strax fulla sjón,“ sagði
líffræðingurinn. „Hann greinir kall móður
sinnar og talar sjálfur blístrandi og rýtandi
hljóðum.“
Við sáum hvernig nýburðurinn tók mjólk
úr tveimur spenum sem sitja í lægð fast
við sporð móðurinnar. Hún dró saman
kviðvöðvana og dældi mjólkinni í munn
ungans.
„Taktu nú eftir,“ sagði líffræðingurinn-
Nýburðurinn hélt sig í námunda við móð-
urina þegar annar fullvaxinn höfrungut
birtist skyndilega hjá þeim og tók að synda
fram og aftur í kerinu. „Þetta er ljósmóð-
irin,“ sagði vinur minn. „Þegar eftir fæð-
inguna kemur annar höfrungur til móðui’'
innar og ungans. Hann hjálpar til við að
ala hann og halda hákarlinum fjarri.“
Ef hákarlinn gerir árás, gefur móðiriu
og aðstoðarhöfrungur hennar frá sér snögg
blísturshljóð til að kalla á hjálp samtímis