Kirkjuritið - 01.04.1936, Page 40

Kirkjuritið.
FRJÁLSLYNDI.
Eftir Frederick M. Eliot.
Frjálslyndi i skoðiinuni ber miklu freniur að líta á sem sér-
staka skapgerð, heldur en ákveðið kenningakerfi. Það sem um
er að ræða er afstaðan gagnvart sannleikanum en ekki „sann-
leikurinn" sjálfur, því að allar staðhæfingar um sannleikann þykja
frjálslynduin hug varhugaverðar, þvi að vitum við nokkuð fyrir
víst? Sagt er um Jolin Wilkins, lærðan kirkjumann á seytjándu
öld, að hann.hafi altaf tekið höndum saman við þá, sem ástund-
uðu lærdóm í því skyni að öðlast viturlegri hugsun, að losna
frá þröngsýnum skoðunum, hjátrúarkendum hroka og hverskonar
ofstæki. Þetta er ágæt lýsing á frjálslyndum manni.
Ofstæki i skoðunum ber venjulegast aðeins vott um ótrausl á
sinum eigin málstað. Og þegar frjálslyndur maður befir vaxið
upp úr þvi, hefir honum tekist það einungis með þvi að komast
til sterkrar og öruggrar trúarsannfæringar, sem gerir hann víð-
sýnan gagnvart ýmsum frábrugðnum skoðunum. Umburðarlyndi
frjálslyndra manna er sprottið upp af öruggmn trúargrundvelli
og ber því vott um styrk, en ekki veikleika. Það sem Erasmus
skrifaði árið 1524 um kaþólsku kirkjuna gæti átt við hverskonar
trúarlegt frjálslyndi. Hann sagði: „Kjarni trúar vorrar er friður
og samstilling. En þessu verður ekki viðhaldið auðveldlega, nema
með þeim hætti að halda aðeins fast við örfáar grundvallarkenn-
ingar, en lofa svo hverjum manni að liafa skoðanir um flest önn-
ur efni eflir vild“.
Það hefir aldrei verið meiri þörf á því en nú, að vér gerum
oss það ljóst, að grundvallartrú vor þarf að styrkjast og dýpka
til þess að vér getum haldið áfram að vera sannarlega víðsýn.
Flokkadrættir, þröngsýni, hroki og ofstækisfullur málaflutning-
ur eru hinir illu ávextir alls ófrjálslyndis, sem gætir á öllum
syiðum lifsins. Lækninguna verðum vér að sækja lil hinna dýpri
miða sálarlífsins, þangað, sem orustugnýr baráttunnar heyrist
ekki, þangað, sem deilur og skoðanamunur ná ekki; vér verðum
að sækja hana þangað, sem mætisl trú og samúð allra göfugra
sálna. til þeirrar uppsprettu, sem skapar og endurnærir alt lif-
anda líf.
Lausl. ])ýtt úr The Christian Register, Boston.
B. K.