Kirkjuritið - 01.04.1943, Blaðsíða 17

Kirkjuritið.
Þjóðerni og kirkja.
127
Þetta allt hefir nú komið upp i hugann út af þeirri
sérstöðu, sem ófriðurinn hefir valdið.
En það veitir ekki af að horfa víðar. Hernaðarinnrás
er ekki sú eina innrás, sem varasöm er. Hernaðarinn-
rásin er í svipinn ef til vill ekki sú hættulegasta, sakir
þess, að á liana horfa nú allir og liana óttast allir.
Við íslendingar megum vel ugga að okkur. Hér hefir
verið einangrun og mikið afskiftaleysi. Flest stóð hér í
stað, um langan aldur. En svo hófust innrásir allskonar
áhrifa, aðstreymi úr ýmsum áttum.
Sjaldan hefir önnur eins innrás verið liafin og fram-
kvæmd eins og sú, sem við höfum átt við að húa. Á ein-
öffi mannsaldri hefir svo að segja allt gerbreytzt. „Fram-
farirnar“ liafa gert innrás í land okkar. Þó að ég setji
orðið framfarir í gæsalappir, þá er það ekki til þess að
láta í ljós neinn ímugust á þeim eða hæðast að þeim
eða jafnvel efast um ágæti þeirra. Ég geri ekkert af því.
Ég segi ekkert við þeim. Þær hlutu að koma og urðu að
koma og áttu að koma.
En ég set orðið í gæsalappir til þess að benda á, að
þetta her okkur að skoða vel og vandlega.
Við höfum ekki lifað hér á einangruninni einni, held-
Ur einnig á sjálfstæðri og rótgróinni þjóðarmenningu.
fJjóðin og landið höfðu gróið saman. Úr þeim samgrón-
lngi varð að vísu engin glæsimynd. Margt vantaði, sem
þess þarf. En það var einlægni og sjálfseignarsvipur
yfir þvi öllu saman. Það var, eins og ég lield að Eng-
lendingurinn seg'i: Lítið, en mitt eigið. Torfhærinn verð-
Ur aldrei að höll, en hann er ástmögur hvers listamanns
að útliti og hlýr þeim, er í honum búa, þó að lítið sé um
kitunartækin. Synfóníur voru ekki samdar, en þjóðlögin
eru efniviður í listaverk og sjálf fögur og vermandi um
kjartaræturnar. Heimspekibækur voru hvorki skrifaðar
ne prentaðar, en spakmæli segja það, sem aðrir hefðu
samið bók um. Stakan segir efni langs kvæðis eða á-