Kirkjuritið - 01.04.1943, Síða 23

Kirkjuritið.
Þjóðerni og kirkja.
133
Hinu er ekki að neita, að síðustu kynslóðirnar hafa
slitið sig að töluverðu leyti undan áhrifum kirkjunnar,
cg þar sem hver kynslóð er ný, má segja, að arfur kirkj-
unnar verði eklci metinn eftir nútímakynslóðinni. Og þó
er það svo, að eplið fellur sjaldan langt frá eikinni. Það
mót, sem kirkjan hefir gefið þrjátíu kynslóðum, ætti
ekki að hverfa þegar i stað, og sízt þar sem kirlcjan hefir
engan veginn verið afnumin, heldur starfað áfram óá-
reitt og er „studd og vernduð“ af þjóðfélaginu.
Kirkjan kemst því ekki hjá mjög verulegum hluta af
ábyrgðinni á því, hvert manngildi íslendinga er, að svo
miklu leyti sem það mótast af lífsskoðun og utanaðkom-
andi áhrifum.
Það væri að ýmsu leyti freistandi, að rekja það, hvern-
ig kirkjan hefir unnið þetta mannræktarstarf sitt, en það
er þó í raun og veru utan vébanda þessarar greinar. Auk
þess býst ég við, að það væri að ýmsu leyti erfitt. Sag-
an sýnir okkur jafnan niest af tindunum, en síður lág-
lendið, þar sem almenningur elur aldur sinn. Hún sýn-
ir okkur veðrahrigðin á þessum tindum, rosaský og storma
eða heiðríkju og fegurð. En af þvi er ekki æfinlega hægt
að draga ályktanir um gróður dalanna, hvort hann tek-
ur sömu stakkaskiftum. Ég hýgg, að því fari fjarri.
Mest af þeim stefnum og straumhvörfum, sem sagan
segir frá, ^erast meðal fárra manna, en alþýðan er
minna snortin. Hinar snöggustu breytingar fara þar fyr-
ir ofan gai’ð og neðan. Þjóðai’sálin er þungt liafskip, sem
ekki verður sveiflað fram og aftur. Aldir liafa liðið þar
til Islendingar urðu kristnir, og aldir hafa liðið þar til
þeir urðu lúterskir. Og þó hygg ég, að ýmsar þessar
breytingar liafi orðið fyrri til lxér en annarsstaðar. í
afskekktai'i héruðum ixiargra landa í Evrópu er kristn-
m vai’la komin enn nema að nafni.
Þá hefir og munur vei’ið mikill á mismunandi tímum,
°g á sama tíma mikill rnunur manna. En sé litið á starf