Kirkjuritið - 01.02.1961, Side 22

68
KIRKJURITIÐ
stjórnareinkennum — hinu nýstofnsetta kirkjuþingi. Báðar
þessar stofnanir eru byggðar á heilbrigðum lýðræðislegum
grundvelli, frjálsu og fastmótuðu samstarfi presta og leik-
manna um hin helztu vandamál þjóðkirkjunnar. Enn er skammt
liðið á ævi Kirkjuþingsins íslenzka, en sú reynsla, sem fengin
er, bendir ótvírætt í þá átt, að hér hafi verið stigið mikið
framfaraspor.
Næst er komið að lögunum um embættiskostnað presta. Þar
var bætt úr gömlum misrétti og vanrækslu, sem erfitt var við
að búa, þegar vélarnar urðu ráðandi í framleiðslumálum sveit-
anna. Fyrr á tímum voru prestar að jafnaði meiri háttar at-
vinnurekendur, oft einna bezt efnum búnir af ábúendum í
sveitinni. Þá mátti segja, að prestar hefðu góðar heimatekjur
til að standast gjöld við embættisferðir í prestakallinu. En
þegar þessi lög voru sett, var stórbúskapur presta orðinn að
söguríku ævintýri. Ungir prestar og lítt launaðir höfðu rétt á
bújörðum, sem þeir höfðu hvorki efni eða starfsfólk til að nota.
Er skemmst frá því að segja, að í hinni miklu dýrtíðarbylgju
eftir 1930 urðu lögin um embættiskostnað presta til mikilla úr-
bóta fyrir fjölmarga af prestum landsins. Þá voru 500—700
króna aukatekjur taldar nokkurs virði í venjulegu sveitaheim-
ili. Reyndin varð sú á árunum eftir að lögin um embættiskostn-
að presta voru sett, að fjölmargir prestar viðurkenndu, að
þessi litli tekjuauki hefði orðið þeim að stórmiklu liði.
Nú er komið að stærsta liðnum í kjarabótalöggjöf prest-
anna, embættisbústöðunum. Hefur sú lagabreyting orðið til
þess að gjörbreyta til bóta öllum heimilishag prestastéttar-
innar íslenzku, bæði i sveitum og kaupstöðum. Fram að þeim
tima þegar þessi löggjöf var sett, bar prestum í sveitum að
reisa og halda við prestssetrum sínum á eigin kostnað. Ef prest-
urinn varð að taka lán, var það algjörlega á hans kostnað, og
hann greiddi af því vexti og afborganir meðan hann gegndi
brauðinu. Ekki var þessi fórn virt við prest, sem endurbyggði
prestssetrið á eigin ábyrgð, þegar hann hvarf þaðan að öðru
brauði. Nú er komið nýtt viðhorf í byggingarmálum landsins.
Meðan kirkjumálanefndin sat á rökstólum, var stjórnin og Al-
þingi að undirbúa og ganga frá lögum um byggingar og land-
námssjóð og lögum um verkamannabústaði. Samábyrgð þjóð-
félagsins var orðin viðurkennd undirstaða í húsnæðismálunum.