Nýjar kvöldvökur - 01.05.1911, Blaðsíða 24

120
NÝJAR KVÖLDVÖKUR.
ir eru til af sumum þeirra, og- verða þær von-
andi látnar fylgja.
3. Aldafarsbók Páls lögmanns Vídalíns um
10 ár (1700—1709.) Kver þetta er annálsbrot,
en gott það sem það nær; snertir það allmik-
ið Odd lögmann Sigurðsson og róstur þær
sem honum urðu samfara, Möller amtmann og
athæfi hans og afskifti hér á landi, sendiferð
Gottrúps o. fl.
4. Tyrkaránið á íslandi 1627 er mikil bók
og höfuðrit félagsins enn sem komið er. Rar
er safnað saman öllum þeim skjölum og skýrsl-
um og frásögnum, er fundist hafa um her-
hlaup þetta, og verður ekki betur séð en það
efni sé nú tæmt orðið. Sumt er þar prentað
með, sem í sjálfu sér hefir litla þýðingu fyrir
sögu ránsins, t. d. sumt af kvæðahrasli því,
sem prentað er aftan við. Margt er merkilegt
í bók þessari, sem ekki hefir fyrri sézt, t. d.
reikningur yfir lausnarverð allra þeirra, sem út
voru leystir, og allan þann kostnað er af því
leiddi að leysa þá út og koma þeim heim til
íslands aftur. Varð allur kostnaðurinn 16687
ríkisdala, og væri það stórfé nú á dögum, lík-
legt nálægt 260000 kr.; hefir þá hver hinna
útleystu kostað stjórnina um 5000 kr. fullar,
því að 50 voru þeir, er leystir voru út, þó að
ekki kæmust nema 27 hingað til lands. Bók
þessi er efnismikil og hin fróðlegasta.
5. bókin er Guðfræðingatal Hannesar Por-
steinssonar, þeirra er prój hafa tekið við há-
skólann um 200 ár, 1707 — 1907. Safn þetta
er víst svo vandað og áreiðanlegt sem framast
eru föng á, og talsvert lengt með ættartölum,
og tel eg það ekki til skaða, þótt ofmikið
megi að því gera, eins og liggur við að telja
megi sumstaðar í Sýslumannaæfunum. Góð
æfisögusöfn eru ómetanlegur fjársjóður fyrir
sögu landsins, og mætti í sambandi við þessa
bók minnnast þess, hve mikla þýðingu það
hefði, að fá samið og útgefið svo fult og vand-
að íslenzkt stúdentatal frá fyrstu tímum, sem
auðið væri og alla leið fram að 1847 að
minsta kosti. Pað yrði að vísu mikið verk og
^andasamt að semja það, en engum núlifandi
manni væri til þess trúandi að inna það af
hendi jafnáreiðanlega og Hannesi Porsteinssyni.
6. bókin er Prestaskólamenn, stutt æfiágrip
allra þeirra, er útskrifast hafa af prestaskóla fs-
lands 1848 — 1910, eftir Jóhann Kristjánsson.
Sá galli er á þeirri bók, að höf. hefir ekki
látið svo lítið að vísa til heimilda urn æfir
presta eða prestaskólamanna, og eru þó meiri
eða minni æfiágrip þeirra margra til í blöðum
og tímaritum.
7. og síðasta bókin er framhald af lög-
fræðingatali Arna Thorsteinssonar í 3. ári Tr.
bókmentafél. 1883, bls. 209 — 285; það eru
stutt æfiágrip, einkum embættasetningar, og er
víðast vísað til heimilda, þar sem þær eru til.
Pað er afarmikið verkefni, sem liggur fyrir
félagi þessu, og líklegt að það komist seint í
verk, eins og fiú horfir við. Tvær langar og
miklar æfisögur íslenzkra manna á 18. öld eru
til f handritum, og eru báðar afarmerkilegar
fyrir menningarsögu aldarinnar. 0nnur þeirra
er æfisaga síra Jóns prófasts Steingrímssonar,
en hin er æfi Porsteins próf. Péturssonar á
Staðarbakka. Kaflar og útdrættir úr hinni fyrri
voru prentaðir í Fjallkonunni fyrir æði mörg-
um árum, en úr hinni hefir ekkert verið prent-
að mér vitanlega; var þó síra Porsteinn önn-
ur hönd Harbóes í mörgu þegar hann var hér
1741 —1745, og átti hann jaá í ýmsu stíma-
braki við hina og aðra, sem ekki er ósögu-
legt að sumu leyti. Sögur þessar þyrfti að fá
prentaðar sem fyrst, enda liggur i þeim ólíku
meiri fróðleikur fyrir oss Islendinga um margt
heldur en í sögu Jóns Indíafara, sem bókmenta-
félagið hefir gefið út. Vera má að ýmsar aðr-
ar æfisögu sé og til, þó að eg viti ekki af
þeim. Svo kann margt að vera, sem enn ligg-
ur hulið. Pað væri verk fyrir Jón Porkelsson,
þennan óþreytandi grúskara, að tína slíkt sam-
an og gera það aðgengilegt. Bókmentafélagið
ætti nú að herða sig í þá átt, þegar léttir á
því verkum þeim, sem nú hvíla á því. Reynd-
ar eru nú ekki horfur á að Sýslumannaæfun-
um létti á fyrri en einhverntíma eftir 1920, pg
Islendingasaga er óútreiknanleg, en Lýsing ís-
lands ætti að verða búin eftir svo sem 3 — 4
ár. Pá er vonandi r.ð eitthvað af þessu komist
að.
En Sögufélagið þarf að lifa þangað til og
hafa ráð á að gera eitthvað; það þarf að fá
mikinn styrk og marga félaga.
/• /•
Prentsmiðja Björns Jónssonar.