Nýjar kvöldvökur - 01.01.1936, Síða 9

MATTHÍAS JOCHUMSSON
3
Orti Matthías öll minnin við hátíðahöldin
og var þar á meðal lofsöngurinn: Ó, guð
vors lands, sem brátt varð á allra vörum.
Var hann nú orðinn þjóðskáld í fremstu
röð. Um þetta leyti kom út Svanhvít, safn
af ljóðum frægra höfunda þýddum af Matt-
híasi og Steingrími. Á þessum árum samdi
hann einnig nokkur'leikrit t. d. »Vesturfar-
ana« og »Hinn sanna þjóðvilja«. Sex ár
hafði hann ritstjórn Þjóðólfs á hendi og
orti jafnframt ógrynni af kvæðum.
Árið 1880 sótti svo Matthías á ný um
prestsembætti og var veittur Oddi á Rang-
árvöllum. Þangað flutti hann næsta vor og
bjó þar til ársins 1887 að hann flutti til Ak-
ureyrar. I Odda þýddi hann »Brand« Ibsens
og á þeim árum kom út fyrsta kvæðasafn
hans 1884.
Á Akureyri bjó hann svo þau 33 ár æfi
sinnar er eftir voru, fyrst sem þjónandi
prestur til aldamóta, en síðan á eftirlaunum
og skáldalaunum frá landssjóði. Mörgum
sinnum fór hann utan á þessum árum og
ritaði og orti ógrynni öll. Meðal annars gaf
hann út í tvö ár, 1889—90, blaðið »Lýð«.
Hann samdi leikritin »Helgi magri«, »Jón
Arason« og ljóðleikinn »Aldamót«. »Grett-
isljóð« komu út 1897, »Chicagoför mín«
1893, »Frá Damnörku« 1905, »Sögukaflar
af sjálfum mér«, gefnir út eftir dauða
skáldsins 1922. Auk þess þýddi hann hinn
mikla sagnabálk »Sögur herlæknisins« eftir
Z. Topelius, »Gísli Súrsson«, sorgarleik
eftir Mrs. Barmby, »Bóndann«, ljóðflokk
eftir norska skáldið Hovden. Þá er ótalið hið
mikla ljóðasafn hans, er út kom í fimm
bindum á árunum 1902—1906 og Davíð
Östlund gaf út. Mun ennþá vera óprentað
ljóðasafn eftir Matthías, er mundi jafngilda
tveimur til þremur álíka bindum í viðbót.
Er það naumast vansalaust eða við það un-
andi fyrir íslenzka þjóð, að eiga enn ekki
greiðan aðgang að röskum þriðjungi af
kvæðum þessa listaskálds.
Matthías Jochumsson andaðist á Akureyri
18. nóv. 1920, viku síðar en honunr höfðu
hlotnast margvíslegar sæmdir á 85 ára af-
mæli sínu, elskaður og virtur af öllum lands-
lýð. Baráttan hafði oft verið hörð, en hún
var giftusamlega til lykta leidd, þar sem
hinar umstríddu hugsjónir voru leiddar til
öndvegis í hugum og hjörtum þjóðarinnar.
Meiri hamingju hefir enginn til brunns að
bera, en ef honum hefir hlotnazt að vitka
og göfga þjóð sína með fögrum og mann-
úðlegum hugsjónum.
BRÉFIN.
Hér hefur nú verið drepið á mörg helztu
ritverk Matthíasar Jochumssonar og fer þó
auðvitað fjarri að öll kurl komi til grafar.
Þarf eigi neina að minna á allan þann ara-
grúa af greinum í blöð og tímarit, er hann
reit alla æfi, fyrir utan stólræðurnar, sem
vafalaust eru mikið ritverk út af fyrir sig og
sennilega allmerkilegt. Enn eru ótalin öll
bréf hans. Það sem komið hefir í leitirnar af
þeim er geysinhkið safn að vöxtum. Sein
sýnishorn af þeim gaf Menningarsjóður ís-
lands út þykkt bindi á aldarafmæli skálds-
ins. Það er stór bók, um 800 bls., bréf til
hér uin bil fimmtíu manna og hefir Stein-
grímur Matthíasson annast útgáfu bréfanna
og ritað formála. Útgáfan er öll hin prýði-
legasta, prýdd mynduin af Matthíasi á ýms-
um tímum æfinnar og tveim rithandarsýnis-
hornum. Mun þessi bók í framtíðinni verða
meginheimild allra þeirra, er um Matthías
rita, starf hans og stríð. Hún er merkileg
sálarfarslýsing andlegs stórmennis, glamp-
andi af viturlegum hugsunum og skáldleg-
um tilþrifum. En þeim mun dapurlegra er
til þess að hugsa, að skáldið verður oft að
slá botninn í miðja samræðu af því að hann
skortir ýmist pappír eða fé fyrir burðar-
gjaldi undir bréfin. Gildir hér líkt og Bjarni
Thorarensen kvað til Jóns Þorlákssonar:
»fyrr eg aldregi fátækt reiddist«.
Hér verða nú tekin nokkur dæmi úr bréf-
1*